Jump to content

Մասնակից:Նելլի Հակոբյան/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
                                        Աղեղնավորային մահապատժի առավոտ
«Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը»՝ ռուս նկարիչ Վասիլիյ Սուրիկովի նկարը (1848-1916), ավարտված 1881 թվականին: Պահպանվում է Մոսկվայի Տրետյակովյան պետական պատկերասրահում: Կտավի չափը՝ 218 × 379 սմ (համաձայն ուրիշ տվյալների, 223 × 383.5 սմ): Ստեղծագործության թեման կապված է XVII դարավերջի պատմական իրադարձությունների՝ Պյոտր I-ի կողմից 1698 թվականի ստրելեցային խռովության ճնշման և խռովարար ստրելեցների մահապատժի հետ: 
Առաջին էսքիզները ապագա «Ստրելեցային մահապատժի առավոտը» նկարի համար ստեղծվել էին 1878 թվականին, իսկ ամբողջ աշխատանքը կտավի նկատմամբ զբաղեցրեց մոտավորապես երեք տարի: Նկարը ներկայացված էր եղել Գեղարվեստական շրջիկ ցուցահանդեսների ընկերության («պերեդվիժնիկների») 9-րդ ցուցահանդեսում,բացված 1881 թվականի մարտին՝ Սանկտ-Պետերբուրգում: Ցուցահանդեսից անմիջապես հետո նկարը գնվեց Պավել Տրետյակովի կողմից:
«Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» դարձավ Սուրիկովի առաջին խոշոր ստեղծագործությունը ռուսական պատմության թեմայով: 1880 թվականի երկու ուրիշ կտավների հետ միասին՝ «Մենշիկովը Բերյոզովում» (1883) և «Բոյարուհի Մորոզովա» (1887)՝ «Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» նկարը հաճախ միավորում են Սուրիկովի պատմական եռերգության հետ, նվիրված՝  XVII—XVIII դարերի Ռուսաստանի պատմության դրամատիկական իրադարձությունների հետ:
Քանդակագործ Մարկ Անտոկոլսկին  «Աղեղնավորային մահապատժի առավոտը» անվանում էր «ռուսական առաջին պատմական նկարը», նշելով, որ նրա առավելությունները «հարյուր անգամ վերացնում են բոլոր թերությունները»: Քննադատ Նիկոլայ Ալեքսանդրովը գրել է, որ այդ կտավի առաջ «դիտողին միանգամից գրավում է գեղարվեստական ներկայացման և գեղարվեստական ստեղծագործության ուժը»: Ըստ նկարչի և քննադատ Ալեքսանդր Բենուայի՝ սուրիկովյան «Աղեղնավորների մահապատիժը» «հանճարեղ կերպով փոխանցում է ողջ 



Критик Николай Александров писал, что перед этим полотном «зрителя сразу же охватывает могучесть художественного представления, художественного творчества»[11]. По словам художника и критика Александра Бенуа, суриковская «Казнь стрельцов» «гениально передаёт весь сверхъестественный ужас начинающейся петровской трагедии»[12]. Искусствовед Алла Верещагина отмечала, что до Сурикова никто и никогда «не сумел показать так правдиво и убедительно само „движение истории“, разворачивающееся в противоречиях, раздирающих нацию, в схватке не на жизнь, а на смерть сторонников нового и ревнителей старины»