Մասնակից:Մոնիկա Փաշիկյան/Ավազարկղ

Պուրի (անգլ.՝ Puri, poori)՝ փռան մեջ թխած հաց, անթթխմոր խմորով և ցորենի ալյուրով պատրաստված հացիկ, որը տարածված է Հնդկաստանի թերակղզում, ինչպես նաև Վրաստանում:

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անունը գալիս է սանսկրիտ բառից՝ पूरिका (պուրիկա), от पुर (պուրա), «լցված»։ Այն նման անուն ունի ասիական շատ լեզուներում, մասնավորապես՝ գուջարաթի լեզվում՝ પૂરી, ասսամերեն՝ পুৰি (пури), բենգալերեն՝ পুরি (пури), հինդի՝ पूड़ी (pūḍī), մարաթհի՝ पूरी (pūrī), կան. ಪೂರಿ (пури), մալայալամ՝ പൂരി , բիրմաներեն՝ ပူရီ (pūrī), նեպալ.՝ पूरी (пури), օրիա՝ ପୁରି (պուրի), ա.-փենջ.` ਪੁੜੀ (pūḍī), թամիլերեն՝ பூரி (пурі), տելուգու՝ పూరి (Puri), ուրդու՝ پوری‎‎ (пури)։

Վրացական խոհանոցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վրացական խոհանոցում «պուրի, (პური)» բառը նշանակում է ավանդական տեղական հացի մի քանի տեսակներ, որոնք ունեն տարբեր բթլիթների ձև։ Վրացական պուրիի հացի ընդհանուր տարբերակը շոթի պուրին է։ Պանրով լցոնված պուրին անվանում են խաչապուրի։

Հնդկական խոհանոցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հնդկաստանում պուրին ուտում են նախաճաշին, այն նաև համարվում է խորտիկ։ Պուրին հիմնականում մատուցվում է կարրիով՝ ախորժակ բացող ուտեստ է, բհաջի ուտեստի հետ, սակայն նաև մատուցում են, որպես քաղցրավենիք։ Այս ուտեստը հաճախ մատուցվում է արարողությունների ժամանակ, ներառյալ կրոնական ու ծիսական արարողությունները, օրինակ՝ պրադա աղոթքը, տաճար այցելելը և այլն։

Պատրաստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պուրին պատրաստվում է ցորենի կամ սոջի ալյուրից։ Որոշ բաղադրատոմսերում խմորին ավելացնում են աջգոնի սերմեր, չաման, սպանախ կամ կատվախոտի սերմեր: Խմորը գրտնակում են փոքր շրջանակի տեսքով, կամ գրտնակում և կտրում փոքր շրջանակների, ապա տապակում հալած կամ բուսական յուղի մեջ։ Խորը տապակելիս պուրին ուռչում է, քանի որ խմորի խոնավությունը վերածվում է գոլորշու, որն ընդլայնում է բլիթը: Երբ բլիթներն ստանում են ոսկեգույն, շագանակագույն գույն, դրանք հանվում և մատուցվում են տաք վիճակում կամ պահվում են հետագա օգտագործման համար: Եթե պուրին պատրաստվում է լցոնման համար, ապա պատրաստի տորթի մեջ մատներով փոս է արվում, տուփի մեջ անցք, որտեղ տեղադրվում է լցոնումը: Գլորված պուրիները կարելի է պատառաքաղով խայթել խորը տապակելուց առաջ ՝ հարթ բլիթներ պատրաստելու համար: Ծակված Պուրին եփելիս չի ուռչում, քանի որ եփելու ընթացքում գոլորշի է դուրս գալիս ։

Մատուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Puri-ն կարելի է ուտել մի շարք համեղ ուտեստներով, այդ թվում ՝ կորմա, Չանա մասալա (Chana masala), դալ, կարտոֆիլի վրա հիմնված կարրի (օրինակ ՝ saagu, bhaji, bhujia, Aloo ki tarkari, shaak, և sambharo), shrikhand և basundi: Տորտիլաները մատուցվում են չուտնիի սոուսներով ։ Հնդկաստանի որոշ մասերում Պուրին մատուցվում է նաև բանջարեղենային ուտեստի հետ, որը պատրաստվում է Պուջայի ժամանակ: Puri-ն ուտում են նաև քաղցր ուտեստների հետ, ինչպիսիք են kheer-ը (բրնձով, կաթով և շաքարով պատրաստված աղանդեր) կամ հալվան: Puri-ն հաճախ մատուցվում է փառատոներում և հատուկ առիթների ժամանակ:Հնդկաստանի հարավում Պուրին գրեթե միշտ պատրաստվում է կեսօրվա թեյի համար, իսկ արևելյան ափին (Անդրա, Թամիլ Նադու) այն հազվադեպ է ուտում ոչ բուսական ուտեստներով: Դրանք հաճախ մատուցվում են թթու վարունգով, չուտնիով, դալ մասալայով, կարտոֆիլի մասալայով կամ դդմի կարրիով:

Տարբերակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Puri-ի տարբերակը bhatoora-ն է, որը երեք անգամ ավելի մեծ է, քան Puri-ն, պատրաստվում է խմորիչ խմորով և մատուցվում է չխոլիով (կծու սիսեռ): Հաճախ դա լիարժեք ճաշ է^[1]: Հնդկաստանի Օդիշա նահանգում Մեծ չափի Պուրի են պատրաստում Բալի Ջատրա (Բալի Ջատրա) փառատոնի ժամանակ, որը կոչվում է թունկա Պուրի (Օդիա: ଠୁଙ୍କା ପୁରି)^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]: Հնդկաստանի հյուսիսային Ուտար Պրադեշ նահանգում տարածված մեկ այլ տարբերակ է bedvi. Սա սովորական Պուրիի ավելի աղի և կոշտ տարբերակն է, որը հաճախ լցոնված է Ոսպով: Puri — ի տարբերակը, որը տարածված է Արևելյան Արևմտյան Բենգալ և Օդիշա Նահանգներում, ճառագայթներն են: Ասամում այն արտասանվում է Լուսի: Ճառագայթներ Բենգալում մատուցվում են տիպիկ կողմնակի ճաշատեսակներով, ինչպիսիք են aloor dum (կարտոֆիլից), begun bhaja (տապակած սմբուկ) և այլն: Պուրի հացը, որն օգտագործվում է Pani Puri ուտեստի համար, ավելի փոքր է և, ընդհանուր առմամբ, ավելի խրթխրթան, որը պատրաստվում է խմորին ավելացնելով Rava / sooji (semolina): Sev puri-ն այն տարբերակն է, որն առաջարկում են փողոցային վաճառողները, ովքեր մատուցում են կծուծ ախորժակ բացող նախուտեստ: Մումբայում փողոցային վաճառողները մատուցում են Bhel puri բրնձի և բանջարեղենի նախուտեստ ՝ ծալված Պուրիի թերթիկի մեջ: