Մասնակից:Մկրտչյան Արմին
Մկրտիչ Խրիմյանի գործունեությունը 1850-1860 թվականներին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մկրտիչ Խրիմյանը (1820-1907) ծնվել է Վանի Այգեստանի Հայնկոյսներ թաղամասի Սղգայու Ջաղդեն արվարձանում, որտեղ ապրում էին զգալի թվով արհեստավոր ընտանիքներ։ Խրիմյանների (Կըրմոց) ընտանիքը քաղաքի ամենահին կտավագործ գերդաստաններից էր։ Մ․ Խրիմյանը սկզբնական կրթությունն ստացել է կտավագործ հորեղբոր՝ Խաչատուրի մոտ, միաժամանակ սովորելով կտավ գործելու արհեստը։ Ապա սկսեց զբաղվել ինքնակրթությամբ։ 1841 թ․ Մ․ Խրիմյանը Կտուց և Լիմ անապատներում էր․ նա ցանկանում էր այնտեղ գտնվելու ընթացքում հայկաբանների մոտ ավելի ամրապնդել գրաբարի մեջ ունեցած իր գիտելիքները և ծանոթանալ այդտեղ գտնվող մատենագիտական գանձերին։ 1842 թ․ Խրիմյանը այցելեց էջմիածին, այդ նրա առաջին ծանոթությունն էր Արարատյան աշխարհի հետ։ Արարատյան դաշտի, էջմիածնի, Օշականի և Աշտարակի հետ ծանոթանալուց հետո ուղևորվում է Շիրակ, Անի, Ալեքսանդրապոլ, որից հետո՝ Թիֆլիս, Բաթում և Կոստանդնուպոլիս։ Պոլսում 1848 թ․ Մ․ Խրիմյանը Խաս գյուղի նոր բացված աղջկանց վարժարանի ուսուցիչ էր․ ծանոթանում է տեղի մտավորականների և այնտեղ գտնվող «Հայկ դյուցազն» պոեմի հեղինակ Արսեն Բագրատունու հետ, որի ազդցությամբ գրում է մի բանաստեղծություն, տպագրելով այն «Բազմավեպի» 1849 թ․ համարներից մեկում։ Կոստանդնուպոլսում Մկրտիչ Խրիմյանը սկսում է ընթերցել Վենետիկի և Վիեննայի Մխիթարյանների հրատարակած գրքերը։ Նրան հատկապես զարմացնում էին ինչպես հայագիտական, այնպես էլ հին հույն, լատին հեղինակների և եվրոպական գրողների գործերի հայերեն թարգմանությունները։ Սակայն Մխիթարյանները գտնվում էին հայրենի երկրից հեռու և կաթոլիկ եկեղեցու հովանավորության ու գաղափարական ազդեցության ներքո։ Խրիմյանի մեջ գաղափար առաջացավ հայրենի Աղթամար կղզում մի այդպիսի միաբանություն ստեղծել։
Հրավիրակ Արարատեան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մ․ Խրիմյանի շրջագայությունները Վասպուրականում, Արևելյան Հայաստանում, Թիֆլիսում և Կոստանդնուպոլսում իզուր չանցան և նրան առատ նյութ տվեցին գրելու և 1850 թ․ Կոստանդնուպոլսում հրատարակելու իր «Հրավիրակ Արարատեան» պոեմը։ Հրավիրակը բաղկացած էր չորս նվագից։
Արծուի Վասպուրական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1855 թ․ հունիսից մինչև 1856 թ․ մայիս ամիսը Կոստանդնուպոլսում լույս տեսավ Մ․ Խրիմյանի «Արծուի Վասպուրական» ամսագիրը։