Մասնակից:Կարինե Սաղյան/ԱվազարկղԳերիթ Թոմաս Ռիթվելդ
Գերիտ Ռիթվելդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերիտ Թոմաս Ռիթվելդ (24 հունիսի 1888 - 25 հունիսի 1964 թ.), հոլանդացի կահույքի դիզայներ և ճարտարապետ, «Style» արվեստի խմբի անդամ։ Ռիթվելդը նեոպլաստիցիզմ ոճի ստեղծողներից էր։ Գրեթե ամբողջ կյանքն ապրել է հայրենի Ուտրեխտում։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանկուց Ռիթվելդն աշխատել է իր ատաղձագործ հոր արհեստանոցում։ 1904 թվականին նա դարձել է Ուտրեխտի ոսկերիչ Բեգերի գծագրիչը, որի համար աշխատել է ինը տարի։ Միաժամանակ նա հաճախել է երեկոյան դասընթացներ՝ ճարտարապետ Կլաարհամերի ղեկավարությամբ։ 1917 թվականին Ռիթվելդը բացեց կահույքի իր սեփական արտադրամասը[1]։
Ռիթվելդի հայացքների ձևավորման վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել Չարլզ Մակինթոշը և Ֆրենկ Լլոյդ Ռայթը[2]։ 1918 թվականին Ռիթվելդը հանդիպեց Թեո վան Դոսբուրգին, Պիետ Մոնդրիանին և այլ երիտասարդ արվեստագետների, ովքեր միասին հայտնի պետք է դառնային «Style» (հոլանդերեն՝ De Stijl) անունով։
Նրանց ոճը, որը կոչվում է նեոպլաստիցիզմ կամ «օրգանական ճարտարապետություն», պարզվում է, որ մոտ էր Ռիթվելդի տեսակետներին. նրանք օգտագործում էին հորիզոնական և ուղղահայաց տարրերի ամենապարզ ձևավորումները և գույների առնվազն քիչ գունապնակ՝ «հիմնական» կարմիրը, կապույտը և դեղինը սևի և սպիտակի ավելացմամբ[1]:
Նույն թվականին Ռիթվելդը ստեղծել է իր ամենահայտնի գործերից մեկը՝ կարմիր և կապույտ աթոռը։ Աթոռը ստեղծելու համար նա օգտագործել է ուղիղ տախտակներ և սալիկներ, այնպես որ եռաչափ առարկան տեսողականորեն դարձել է պարզ երկրաչափական առաջկա[3][4] և երեք «առաջնային» գույներից վերածվել երկուսի։ Աթոռը հետագայում ցուցադրվել է Բաուհաուսի ցուցահանդեսում[1]։
Ռիթվելդի առաջին ճարտարապետական աշխատանքներից մեկը Ուտրեխտի բնակիչ Թրյուս Շրյոդեր-Շրադերի առանձնատունն էր։ Տունը շարունակում է նեոպլաստիցիզմ զարգացումը. ուղղանկյուն ձևեր, ոճի գործերի ավանդական գունապնակ (սպիտակ և մոխրագույն պատեր և ուղղահայաց գծեր՝ արված հիմնական գույներով)։ Վիլլան կառուցվել է Վան Դոսբուրգի «օրգանական ճարտարապետության» 16 կետերին համապատասխան. այն եղել է «տարրական, տնտեսական և ֆունկցիոնալ, ոչ մոնումենտալ և դինամիկ, հակակուբիստական ձևով և հակադեկորատիվ գույնով»[3]:
Ռիթվելդի արմատականությունն ակնհայտ էր երկրորդ հարկի դասավորության մեջ: Բացառությամբ երկրորդ հարկի լոգարանի և զուգարանի, ներքին միջնորմներ չկային: Ներքին հարդարումը կատարվել է նույն գույներով, ինչ արտաքին պատերը[5]։ Շրյոդերի տունը կառուցվել է բնակելի թաղամասում և ապշեցուցիչ կերպով տարբերվում էր այն սովորական բնակելի շենքերից, որոնք շրջապատում էին այն: Շրյոդերը տուն է տեղափոխվել իր երեք երեխաների հետ (նա այրի էր) և ապրել այնտեղ մինչև իր մահը՝ 1985 թ[5]: 2000 թվականից Շրյոդերի տունը ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։
1928 թվականին Ռիթվելդը դարձել է Լե Կորբյուզիեի Ժամանակակից ճարտարապետության միջազգային կոնգրեսի 28 հիմնադիրներից մեկը (French Congres Internationaux d'Architecture Moderne, CIAM): 1930-ականներն այդքան էլ հաջող չէին։ Այն ժամանակվա հայտնի ստեղծագործություններից էր Զիգզագի աթոռը, որը բաղկացած էր չորս ինքնաթիռներից, որոնք միմյանց դիպչում էին տարբեր անկյուններով (1932-1934 թթ.): Պատերազմից հետո Ռիթվելդը դասավանդել է Ռոտերդամում, ապա՝ Հաագայում։ 1951 թվականին Ամստերդամում տեղի ունեցավ «Style»-ի մեծ հետահայաց ցուցահանդեսը։
1954 թվականին Ռիթվելդը նախագծել է Վենետիկի բիենալեի հոլանդական տաղավարը, այնուհետև մի քանի նախագծեր իրականացրել Նիդեռլանդներում։ 1963 թվականին ընտրվել է Նիդերլանդների ճարտարապետների միության պատվավոր անդամ, իսկ հաջորդ տարի ստացել է Դելֆտի տեխնիկական համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչում։ Ռիթվելդը մահացավ նույն թվականին։ Նրա վերջին խոշոր նախագիծը Վան Գոգի թանգարանն էր: Շենքի շինարարությունն ավարտվել է 1973 թվականին ճարտարապետական ստուդիայի նրա գործընկերների՝ վան Դիլենի և վան Տրիխտի կողմից[6]:
Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռիթվելդի անունը տրվել է Նիդեռլանդների արվեստի և դիզայնի ակադեմիային 1968 թվականին։ Ռիթվելդը Ակադեմիայի համար նախագծել է նոր շենք, որն ավարտվել է նրա մահից հետո։
Կոդի ստուգման համար նախատեսված վեբ հավելվածը՝ Rietveld (անգլերեն) ռուսերեն, որը մշակվել է Գվիդո վան Ռոսսումի կողմից, կոչվել է դիզայների անունով:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Биография на gerrit-thomas-rietveld.de». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-10-17-ին. Վերցված է 2009-01-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Gerrit Rietveld 1888—1964 , Modern Furniture Classics
- ↑ 3,0 3,1 «Конструктивизм (2 часть)». Современный интерьер. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-09-ին. Վերցված է 2009-01-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Theatrum mundi». Коммерсантъ. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-08-ին. Վերցված է 2009-01-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|datepublished=ignored (օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ 5,0 5,1 Joyce Volk. «Rietveld's Little House Looms Large». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-06-07-ին. Վերցված է 2009-01-09-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|datepublished=ignored (օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ «Van Gogh Museum — The Main Building». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-08-12-ին. Վերցված է 2009-01-10-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն); no-break space character in|title=at position 16 (օգնություն)