Մասնակից:Լևոն Ղազիյան/Ավազարկղ31
Աուքսոքրոմներ, (հուն․՝ mjgavw – ուժեղացնում եմ), ատոմների խմբեր՝–ОН, –SH, –NH2, –NHR, որոնք օրգանական ներկանյութերին տալիս են գործվածքներին ամրանալու հատկություն՝ միաժամանակ խորացնելով նրանց գույնը։ ԱՓ, ջրավազանների (ծով, լիճ, ջրամբար), ինչպես*նաև հոսող ջրերի և ցամաքի փոխազդեցության գոտի։ Ջրի ներգործության, մակերևույթի տատանումների, ցամաքի մերձափնյա մասի տեղադրման բնույթի և այնտեղ գործող պրոցեսների պատճառով փոփոխվում է։ Աուքսոքրոմներերը լինում են՝ բարձր–զառիթափ (աբրազիոն) և ցածըր–տափարակ (կուտակումային)։ Աուքսոքրոմների Ֆիորդային ափ Շխերային ափ Ռիսաային ափ ձևավորման առաջնահերթ գործոնը ալեբախումն է, որի քայքայիչ գործունեությամբ ծովն «Ընթանում է» դեպի ցամաք՝ իր մեջ առնելով արդեն մշակված ստորջըրյա լանջը։ Աուքսոքրոմների ձևը սերտորեն կապված է տեղանքի երկրաբանական կառուցվածքի և գետերի գործունեության հետ։ Աուքսոքրոմները լինում է երկայնակի, լայնակի, շեղ և չեզոք։ Երկայնակի աուքսոքրոմները ձգվում է ծալքերի տարածմանը զուգահեռ, լայնակիի դեպքում ծալքերն ուղղահայաց են ափագծին։ Շեղ Աուքսոքրոմներերը կազմում են որոշ անկյուն, իսկ չեզոքները հատուկ են սեղանաձև երկրներին, որտեղ շերտերն ունեն հորիզոնական տեղադրում։ Աուքսոքրոմներերի պատկերը փոփոխվում է ծովի մակերևույթի դարավոր տատանումներից։ Ծովը գետահովիտներով թափանցելով ցամաքի խորքը, ըստ լանջի թեքության առաջացնում է տարբեր խորության և երկարության խորշեր, կղզիներ։ Խորասուզվող աուքսոքրոմներերին բնորոշ են ռիսաները, ֆյորդերը, շխերները, էստուարները։ Բարձրացող աուքսոքրոմները բավական միապաղաղ է, դելտային բերվածքները նստում են ափագծից հեռու, ծովախորշերն անջատվում են ցամաքալեզվակներով և ավազաթմբերով, առաջ են գալիս ծովալճակներ։ Հայկական բարձրավանդակի լճերի (Սևան, Վան, Ուրմիա) Աուքսոքրոմներերին դիտվում են աուքսոքրոմների աբրազիոն և կուտս Այումային տիպեր։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|