Մասնակից:Արարատ Թրվանց/Ավազարկղ22
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բացում
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատը կամ ճատրակը ծագել է Հին Հնդկաստանում, ունի մոտ 2000 տարվա պատմություն։ Այն աշխարհում ամենատարածված խաղերից մեկն է։ Միլիոնավոր մարդիկ շախմատ են խաղում տանը, հասարակական վայրերում, շախմատային ակումբներում, համակարգիչներով, առցանց, նամակագրությամբ և մրցաշարերում։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ըստ ավանդության՝ Հնդկաստանի թագավորներից մեկը իրեն շրջապատել էր շողոքորթ պալատականներով։ Նրանց կեղծ գովասանքից թագավորի գլուխը պտույտ էր եկել և դարձել էր շատ ինքնավստահ։ Ինքնահավան թագավորը չէր լսում ոչ միայն ժողովրդի ձայնը, այլև հաշվի չէր նստում փիլիսոփաների ու գիտնականների հետ։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սիսուն, որը նույնպես վշտացած էր թագավորի անձնական քմահաճույքներից ու ինքնահավանությունից, որոշում է ապացուցել թագավորին, որ նա ինքնըստինքյան ոչինչ է, որ նա չի կարող շահել որևէ պայքար առանց իր հպատակների, առանց նրանց պաշտպանության։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սիսու փիլիսոփան երկար մտածում է ու վերջապես հնարում է շախմատը։ Այդ խաղը շատ է դուր գալիս թագավորին։ Նա անմիջապես պալատ է կանչում փիլիսոփային և հարցնում, թե ի՞նչ նվեր է ուզում այդ հիանալի խաղի համար։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իմաստուն հնդիկը ասում է՝ «Շախմատի տախտակի առաջին վանդակում դրեք մի հատիկ ցորեն, երկրորդում՝ դրա կրկնապատիկը և այդպես մինչև վաթսունչորսերորդ վանդակը»։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թագավորն առանց երկար մտածելու կանչում է մառանապետին և կարգադրում՝ փիլիսոփայի հասանելիք ցորենը տալ։ Պահեստապետն ու իր օգնականները սկսում են հաշվել. պարզվում է, որ դա աներևակայելի չափերի հասնող ցորենի մի քանակ է, և թագավորն ի վիճակի չէ վճարելու։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]7-րդ դարում խաղը տարվել է Պարսկաստան և անվանվել շախմատ։ Շախմատը թարգմանաբար նշանակոում է Թագավորը մահացավ։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատի զարմանահրաշ աշխարհում իրար դեմ մարտնչում են սևերի ու սպիտակների բանակները։ Յուրաքանչյուր խաղացող ձգտում է մատ հայտարարել հակառակորդի արքային։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արքան շախմատի գլխավոր խաղաքարն է։ Այն կարող է տեղաշարժվել ցանկացած հարևան դաշտ` հորիզոնական, ուղղահայաց կամ անկյունագծով։ Գտնվելով խաղատախտակի անկյունում՝ արքան գրոհում է 3 դաշտ, խաղատախտակի եզրին՝ 5 դաշտ, իսկ մնացած դաշտերում՝ 8 դաշտ։ Արքայի իրական ուժը երևում է վերջնախաղի ժամանակ։ Շախմատի կանոնների համաձայն՝ արքայի չի կարելի թողնել հարվածի տակ։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արքայի կողակիցը՝ թագուհին, շախմատի ամենաուժեղ խաղաքարն է։ Թագուհին ունի 9 միավոր, այն հեռահար խաղաքար է, քայլում է հորիզոնական, ուղղահայաց կամ անկյունագծով, դաշտի մի անկունից մեկ քայլով կարող է տեղափոխվել մեկ այլ անկյուն։ Խաղը սկսվելուց առաջ կողմերն ունենում են մեկական թագուհի։ Թագուհին իր հնարավորություններն ավելի լավ դրսևորում է միջնախաղում և վերջնախաղում։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թագուհուց հետո հաջորդ ուժեղ խաղաքարը նավակն է, նավակն ունի 5 միավոր, այն նույնպես հեռահար խաղաքար է, քայլում է հորիզոնական կամ ուղղահայաց, Խաղը սկսվելուց առաջ կողմերն ունենում են երկուական նավակ։ Արքայի և նավակի միաժամանակյա քայլը կոչվում է փոխատեղում։ Նավակը, որ դաշտում էլ գտնվի, եթե ճանապարհին չկան այլ խաղաքար, միշտ վերահսկում է 14 դաշտ։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հաջորդ հեռահար խաղաքարը փիղն է։ Այն ունի 3 միավոր։ Խաղը սկսվելուց առաջ կողմերն ունենում են երկուական փիղ՝ սևադաշտ և սպիտակադաշտ։ Սևադաշտ փիղը կարող է շարժվել սև անկյունագծերով, սպիտակադաշտ փիղը՝ սպիտակ անկյունագծերով։ Փղին հասանելի է խաղադաշտերի միայն կեսը, այդ պատճառով նա նավակից թույլ խաղաքար է համարվում։ Միայնակ փիղը իր արքայի հետ հակառակորդի արքային չի կարող մատ հայտաարարել։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փղին իր միավորով հավասար է ձին։ Խաղը սկսվելուց առաջ կողմերն ունենում են երկուական ձի։ Շախմատում ձին համարվում է ցատկող խաղաքար։ Նա կարող է ցատկել և՛ իր խաղաքարերի և՛ հակառակորդի խաղաքարերի վրայով։ Գտնվելով խաղատախտակի կենտրոնական դաշտերից մեկում` ձին միաժամանակ կարող է հսկել մինչև 8 դաշտ, եզրին՝ մինչև 4 դաշտ, իսկ անկյունում՝ 2 դաշտ։ Ձին սպիտակ վանդակից իր քայլը կարող է ավարտել սև վանդակում, սև վանդակից՝ սպիտակ։ Այն շարժվում է հայերեն Լ տառի նման։ Ինչպես միայնակ փիղը, այնպես էլ միայնակ ձին իր արքայի հետ հակառակորդի արքային չեն կարող մատ անել, սակայն ձին ու փղը համագործակցելով կարողանում են հակառակորդի արքային մատ հայտարարել։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մենք խոսեցինք արքայի կարևորության, թագուհու, նավակների և փղերի հեռահար քայլերի և ձիու քայլերի մասին, սակայն չխոսեցինք շախմատային պարտիայի ոգին հանդիսացող զինվորների մասին։ Թեև ընդունված է ասել, որ զինվորը շախմատի ամենաթույլ միավորն է, բայց ես համաձայն չեմ: Եթե զինվորները միավորվեն և առաջ շարժվեն, ապա նրանց առաջխաղացումը չեն կարող կասեցնել անգամ ամենահզոր խաղաքարերը։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խաղասկզբում կողմերից յուրաքանչյուրն ունի ութ զինվոր. որոնք դասավորվում են մյուս խաղաքարերի առջևում։ Սպիտակների զինվորները զբաղեցնում են 2-րդ հորիզոնականը, սևերինը` 7-րդ։ Ըստ ֆրանսիացի հռչակավոր շախմատիստ Ֆրանսուա-Անդրե Դանիկան Ֆիլիդորի` «զինվորը շախմատային պարտիայի հոգին է», զինվորների դասավորության կառուցվածքը որոշում է պարտիայի մարտավարական նկարագիրը։ Վերջնախաղում զինվորների դերն էականորեն մեծանում է։ Հատկապես վճռորոշ է դառնում այն զինվորների դերը, որոնք կարող են հասնել վերջին հորիզոնական և փոխարկվել այլ խաղաքարի հետ։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Զինվորը կարող է քայլել առաջ այն ուղղաձիգով, որում կանգնած է, միայն մեկ դաշտ, եթե այդ դաշտում այլ խաղաքար չկա։ Նախնական դիրքից զինվորը կարող է տեղաշարժվել ինչպես մեկ, այնպես էլ երկու դաշտ առաջ։ Զինվորը մրցակցի խաղաքարը հարվածում է անկյունագծով՝ զբաղեցնելով հարևան ուղղաձիգում կանգնած հակառակորդի խաղաքարի տեղը։ Զինվորը շախմատում միակ խաղաքարն է, որը հետ չի կարող շարժվել։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ամենաերկար պարտիան խաղացվել է 1989թ․ Բելգրադում և տևել է 20 ժամ 15 րոպե: Կատարվել է 269 քայլ։ Խաղն ավարտվել է ոչ-ոքի։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չկրկնվող շախմատային պարտիաների հնարավոր քանակն ավելին է, քան ամբողջ տիեզերքում էլեկտրոնների քանակը:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատային ամենաերկար խնդիրը բաղկացած է 290 քայլից։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գերմանացի շախմատիստ էմանուել Լասկերը Շախմատի աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը կրել է 26 տարի 337 օր։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հոգեբանները շախմատը անվանում են հիշողության գործառույթը բարելավելու աշխատող տարբերակ: Այն բարելավում է մարդու ինտելեկտը, հնարավորություն է տալիս լուծել համակարգային խնդիրներ, և զարմանալի չէ, որ շախմատը խորհուրդ է տրվում մի շարք հիվանդությունների ժամանակ:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատը բարելավում է մարդու ինտելեկտը: Դրա ազդեցությունը երիտասարդների վրա հանգեցրեց նրան, որ դրանով սկսեցին զբաղվել տարբեր երկրների դպրոցներում:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անգլերեն լեզվով տպագրված երկրորդ գիրքը շախմատի մասին է:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատի աշխարհի 9-րդ չեմպիոնը մեր հայրենակից Տիգրան Պետրոսյանն է։
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տիգրան Պետրոսյան նշել է՝ «Հպարտանում եմ, որ արտասահմանյան ուղևորությունների ժամանակ ներկայացնում եմ իմ ժողովուրդը, իմ հանրապետությունը՝ Հայաստանը, ոչ միայն որպես շախմատիստ, այլև որպես իմ հայրենիքի քաղաքացի»:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատը սիրո, երաժշտության պես մարդկանց կարող է երջանկություն պարգևել:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատը ձևով խաղ է, բովանդակությամբ` արվեստ, տիրապետելու դժվարությամբ` գիտություն: Շախմատը կարող է այնքան ուրախություն պատճառել, որքան լավ գիրքը կամ երաժշտությունը:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատը կարելի է համեմատել երաժշտության, բայց՝ լուրջ երաժշտության հետ: Թեթև, ռիթմիկ երգը հասկանալի է յուրաքանչյուրին: Բայց, որպեսզի ուրախություն և հաճույք բերի լուրջ երաժշտությունը, պահանջվում է որոշակի երաժշտական կուլտուրա:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շախմատում կան և՜ գիտության, և՜ արվեստի էլեմենտներ, սակայն երկուսն էլ ենթարկվում են հիմնականին՝ պայքարին:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արվե՞ստ է, արդյոք, շախմատը: Այո՛, արվեստ է: Ուրիշ ին՞չ կերպ պետք է անվանել գործունեության այնպիսի տեսակը, որի դեպքում մարդը ամենախոր գեղագիտական հաճույք է զգում: Ուրիշ ին՞չպես գնահատել նրա ստեղծագործության արդյունքը, որը մարդկանց հոգեկան ուրախություն է պատճառում:
Աշակերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փակում