Մասնակից:Ասյա Կնյազյան/Ավազարկղ
Պաղպաղակ կամ պաղպաղակի սոդա կամ պաղպաղակի փրփուր, որը նաև հայտնի է որպես <<սարդ>> անվամբ։ Ավստրալիայում և Նոր Զելանդիայում, դա սառեցված ըմպելիք է, որը բաղկացած է պաղպաղակից այլ զովացուցիչ ըմպելիքի մեջ բուրավետ օշարակի և գազավորված ջրի խառնուրդից: Երբ հիմնական գարեջուրը և վանիլային պաղպաղակը միասին օգտագործվում են ըմպելիքը պատրաստելու համար, այն սովորաբար կոչվում է արմատային գարեջուր (ԱՄՆ և Կանադա): Նմանատիպ տարբերակն է <<կոքսի Փրփուր>>, օգտագործելով կոլա արմատային գարեջրի փոխարեն:
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լցոնված պաղպաղակը ստեղծել է Ռոբերտ Մաքքեյ Գրինը Ֆիլադելֆիայում, Փենսիլվանիա, 1874 թվականին Ֆրանսիայի ինստիտուտի տոնակատարության ժամանակ: Ավանդական պատմությունն այն է, որ հատկապես շոգ օրերին Գրինի սառույցը սպառվել է իր վաճառած անուշաբույր ըմպելիքների համար և օգտագործել է հարևան վաճառողի վանիլային պաղպաղակ՝ հորինելով նոր խմիչք: Նրա սեփական էջը, որը հրապարակվել է 1910 թվականին <<Սոդա շատրվան>> ամսագրում, նշում է, որ տոնակատարության ժամանակ գազավորված ըմպելիքի մատակարար աշխատելիս նա ցանկանում էր նոր միջոց ստեղծել՝ հաճախորդներին գրավելու մեկ այլ վաճառողից, որն ուներ ավելի մեծ, ավելի գեղեցիկ սոդայի շատրվան: Որոշ փորձարկումներից հետո նա որոշեց համատեղել պաղպաղակն ու անուշաբույր սոդան։ Տոնակատարության ժամանակ նա վաճառել է վանիլային պաղպաղակ՝ սոդայով և օշարակների 16 համերի ընտրությամբ։ Նոր համերը սենսացիա էր, և շուտով սոդայի այլ շատրվաններում սկսեցին վաճառել պաղպաղակի լողակներ: Գրինը իր կտակում հանձնարարում էր, որ նրա շիրմաքարի վրա փորագրվեր «Սոդայի պաղպաղակի հեղինակը»։ Առնվազն երեք այլ հավակնորդներ կան արմատային <<գարեջրուր փրփուրի>> գյուտի համար՝ Ֆրեդ Սանդերսը, Ֆիլիպ Մոհրը և Ջորջ Գայը՝ Ռոբերտ Գրինի սեփական աշխատակիցներից մեկը: Ասում են, որ Գայը 1872 թվականին խառնել է պաղպաղակն ու գազավորված ըմպելիքը՝ ի ուրախություն իր հաճախորդի:
Տարածաշրջանային անուններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավստրալիայում և Նոր Զելանդիայում պաղպաղակի բոցը հայտնի է որպես «սարդ», քանի որ երբ ածխածնի պարունակությունը դիպչում է պաղպաղակին , այն ձևավորում է սարդոստայնի նման ռեակցիա: Ավանդաբար ձևերով այն պատրաստվում է կամ կրաքարի կամ վարդագույն կրեմի սոդաով: Մեծ Բրիտանիայում և Իռլանդիայում այն սովորաբար կոչվում է «պաղպաղակի փրփուր» , քանի որ «կոլա»-ն հաճախ օգտագործվում է Միացյալ Թագավորությունում իսկ «սոդա»-ն սովորաբար է օգտագործվում և այն ընկալվում է որպես սոդա ջուր, քաղցր գազավորված ըմպելիքներ, փոխարենը կոչվում են «զովացուցիչ ըմպելիքներ», «(գազավորված) փոփ» կամ «գազավորված հյութ»: Մեքսիկայում այն հայտնի է որպես «helado flotante» («լողացող պաղպաղակ») կամ «flotante»: Սալվադորում, Հոնդուրասում, Գվատեմալայում, Կոստա Ռիկայում և Կոլումբիայում այն կոչվում է վակա նեգրա (սև կով), մինչդեռ Պուերտո Ռիկոյում այն կոչվում է «սև ամպ»: Միացյալ Նահանգներում «պաղպաղակի սոդա» սովորաբար իր մեջ ներառում է սոդա ջուր, օշարակ և պաղպաղակ պարունակող ըմպելիքին, մինչդեռ «փրփուր»-ը սովորաբար զովացուցիչ ըմպելիքի պաղպաղակ է (սովորաբար գարեջուր)
Տարբերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պաղպաղակի տարբերակները նույնքան բազմազան են, որքան խմիչքների տեսակներն և պաղպաղակի համերը, բայց որոշներն ավելի հայտնի են, քան մյուսները: Ամենատարածվածներից մի քանիսը նկարագրված են ստորև.
Շոկոլադե <<պաղպաղակ սոդա>>
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս պաղպաղակի սոդան գալիս է շոկոլադե օշարակից, այնուհետև մի քանի գդալ շոկոլադե պաղպաղակ մեծ բաժակով: Ավելացնում են գազավորված ջուր, մինչև բաժակը լցվի, և ստացված փրփուրը բարձրանա ապակու վերևից: Վերջնական հարած սերուցքին ավելացնում ենք կեռաս,որը դրվում է գագաթին: Պաղպաղակի սոդայի այս տարբերակը երկար տարիներ հասանելի էր տեղական սոդայի շատրվաններում և ազգային տարածքում՝ Dairy Queen(Կաթնամթերքի թագուհի) խանութներում: Նմանատիպ սոդան, որը պատրաստվում է շոկոլադե օշարակով, բայց վանիլային պաղպաղակով, երբեմն անվանում են «սև և սպիտակ» պաղպաղակի սոդա:
Ելակի պաղպաղակ սոդա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս ըմպելիքը պատրաստվում է շոկոլադե պաղպաղակի սոդայի նման, բայց փոխարենը օգտագործվում էելակի օշարակ և ելակ (կամ վանինլային) պաղպաղակ:
Արմատային գարեջրի <<փրփուր>>
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նաև հայտնի է որպես «սև կով» կամ [1][2] «շագանակագույն կով»,[3] արմատակնա գարեջրի փրփուրը ավանդաբար պատրաստվում է վանիլային պաղպաղակով և արմատային գարեջորով, բայց այն կարելի է պատրաստել նաև պաղպաղակի այլ համերով: Ֆրենկ Ջ. Վիսները՝ Colorado's Cripple Creek Brewing-ի սեփականատերը, վերագրվում է որպես 1893 թվականի օգոստոսի 19-ին առաջին արմատային գարեջրի ստեղծող: Նմանատիպ համով զովացուցիչ ըմպելիքը կարող է օգտագործվել նաև արմատային գարեջրի փոխարեն: Միացյալ Նահանգներում և Կանադայում A&W Restaurants ցանցը հայտնի է իր արմատային գարեջրի փրփուրներով: Սև կովի սահմանումը տարբերվում է ըստ տարածաշրջանի: Օրինակ, որոշ վայրերում «արմատային գարեջրի փրփուր» խիստ վանիլային պաղպաղակ կա; արմատային գարեջրով և շոկոլադե պաղպաղակով պատրաստված փրփուրը «շոկոլադե կով» կամ «շագանակագույն կով» է: Որոշ տեղերում «սև կով» կամ «շագանակագույն կով» պատրաստվում էր կոլայով` արմատային գարեջրի փոխարեն: Որոշ շրջաններում, օրինակ՝ Հյուսիսարևելյան Վիսկոնսին և Հյուսիսային Իլինոյս նահանգներում, «սև կովը» նշանակում է արմատային գարեջրի փրփուր, որտեղ վանիլային պաղպաղակի և արմատային գարեջրի մի մասը խառնվել է իրար: : 2008 թվականին Dr Pepper Snapple Group-ը ներկայացրեց իր Float ըմպելիքների շարքը: Սա ներառում է A&W Root Beer, A&W Cream Soda և Sunkist համերը, որոնք փորձում են նմանակել իրենց համապատասխան պաղպաղակի փրփուրների համը՝ սերուցքային, շշալցված ըմպելիքի մեջ:
Կոկա <<փրփուր>>
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կոկա փրփուր կարելի է պատրաստել ցանկացած կոլայով, ինչպիսիք են Կոկա կոլան կամ Պեպսին, և ինչպես նաև վանիլային պաղպաղակով:
Բոստոնի զովացուցիչ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բոստոնի զովացուցիչը սովորաբար բաղկացած է Վերննորներ կոճապղպեղից և վանիլային պաղպաղակից:[4]
«Բոստոնի զովացուցիչ» տերմինի ծագումը գտնվում է Միչիգան նահանգի Դետրոյթ քաղաքում, որտեղ Ֆրեդ Սանդերսը վերագրվում է պաղպաղակի սոդա ստեղծելուն: «Բոստոնը» գալիս է Նոր Կենտրոնի տարածքից հյուսիս գտնվող փողոցից, պատմական թաղամասից, որը հայտնի է որպես Բոստոն Էդիսոն: Անունը ակնհայտ կապ չունի Մասաչուսեթս նահանգի Բոստոնի հետ, որտեղ ըմպելիքը գործնականում անհայտ է: Տեսություններից մեկը ենթադրում է, որ այն անվանվել է Դեթրոյթի Բոստոնյան բուլվարի պատվին, որն այն ժամանակ, ըստ տեսության, եղել է գլխավոր ճանապարհը, որը բարձր դասի թաղամաս էր՝ Ջեյմս Վերնորի դեղատնից փոքր հեռավորության վրա: Բոստոնի բուլվարը, սակայն, այն ժամանակ գոյություն չուներ։ Փողոցները և ստորաբաժանումը, որոնք դարձան Բոստոն-Էդիսոն թաղամաս, Վերնորի դեղատնից մոտավորապես հինգ մղոն հեռավորության վրա էին,[5]
Հայտնի է, որ 1880-ական թվականներին Դեթրոյթում սպասարկվում էր Բոստոնի զովացուցիչը, որը պատրաստվում էր տեղի Վերնորների կողմից։ Ի սկզբանե,: Հետագայում կրեմին փոխարինեցին վանիլային պաղպաղակը:Այնուամենայնիվ, ի տարբերություն լիցքի, բոստոնյան զովացուցիչը խառնվում է խիտ կաթնային կոկտեյլի պես: Ե՛վ Սանդերս գազավորված ըմպելիքի շատրվանները, և՛ Միչիգանում գործող Big Boy ռեստորանները (որոնք ունեին բոստոնյան զովացուցիչներ, քանի դեռ 1980-ականներին Elias Brothers-ը վաճառել էր իրենց արտոնությունը նոր սեփականության իրավունքով) խմիչքը պատրաստելու համար օգտագործել են իրենց կաթնային կոկտեյլները:
հաճախ կարելի է գտնել Դետրոյթի շրջանի բազմաթիվ Քոնի կղզի-ոճային ռեստորաններ,[4]-
Սպիտակաձյունիկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սա վանիլինային պաղպաղակ է,սակայան հայտնի չէ,թե որտեղից են գալիս արմատները, սակայն այն հանդիպում է ասիական որոշ ճաշարաններում:
Մանուշակագույն կով
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պաղպաղակի սոդայի համատեքստում, մանուշակագույ կովը վանիլային պաղպաղակ է մանուշակագույն խաղողի սոդայի մեջ. մանուշակագույն կովը,[6] որը ռեստորանային ցանց է ԱՄՆ-ի հարավում, պարունակում է այս և նմանատիպ ըմպելիքներ: Ավելի ընդհանուր համատեքստում մանուշակագույն կովը կարող է վերաբերել ոչ գազավորված խաղողի հյութի և վանիլային պաղպաղակի համադրությանը: Grapico-ն՝ Ալաբամա նահանգի Բիրմինգհեմ քաղաքում շշալցված խաղողի սոդայի ապրանքանիշը, ամենուրեք կապված է այդ նահանգում պաղպաղակի հետ:
Շերբեթի հովացուցիչ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]American Friendly-ի շղթան ուներ մի տարբերակ, որը հայտնի էր որպես «շերբեթի սառեցնող ըմպելիք», որը նարնջի կամ ձմերուկի շերբեթի, վանիլի օշարակի և սելտցերի ջրի համադրություն էր: (Ներկայումս այն համարվում է «սլամեր»):
Վակա-Պրետա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առնվազն Բրազիլիայում և Պորտուգալիայում վանիլային կամ շոկոլադե պաղպաղակի և Կոկա-Կոլայի համադրությամբ պատրաստված ոչ ալկոհոլային պաղպաղակի սոդան հայտնի է որպես վակա-պրետա («սև կով»):.[7]
Դեղին կամ ոսկեգույն կով
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բրազիլիայում դեղին կովը կամ ոսկե կովը վանիլային պաղպաղակի և նարնջի կամ գուարանա սոդայի պաղպաղակի սոդայի համադրություն է:
Լողացող սառցե շերտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մեքսիկայում ամենահայտնի տարբերակը պատրաստվում է կոլայով և կիտրոնով։
Նարնջագույն Փրփուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նարնջի փրփուրը կամ նարնջը բաղկացած է վանիլային պաղպաղակից և նարնջի զովացուցիչ ըմպելիքից.
Գարեջրի փրփուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գարեջրի փրփուրը պատրաստված է շոկոլադե պաղպաղակից և էսպրեսոյից: .[8] Թեև Shakin' Jesse-ի տարբերակը[9]միախառնվում է ավելի շատ կաթնային կոկտեյլի , ռեստորանային բարերի մեծ մասը հնարավորություն ունի պատրաստելու գարեջրի այս լողացող տարբերակը: Տանը պատրաստելիս գարեջուրն ու էսպրեսոն պետք է շատ սառը լինեն, որպեսզի պաղպաղակը չհալվի։
Նեկտար սոդա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս տարբերակը տարածված է Նոր Օռլեանում և Օհայոյի որոշ մասերում, որը պատրաստված է օշարակով, բաղկացած է նուշի և վանիլային օշարակների հավասար մասերից՝ խառնված քաղցր խտացրած կաթի հետ և սննդի կարմիր գույնի հպումով՝ սոդայի համար վարդագույն, օշարակի հիմք ստեղծելու համար:.[10][11]
Սեխի կրեմ սոդա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեխի համով սերուցքային սոդան Ճապոնիայում տարածված և հայտնի ըմպելիք է, սեխի սոդան մատուցում են սառույցով և մի գդալ վանիլային պաղպաղակով:
Աղբյուրներ
- ↑ «The Milwaukee Journal - Google News Archive Search». news.google.com.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Letters, Dec. 14, 1931». Time. December 14, 1931 – via content.time.com.
- ↑ «The Cedartown Standard - Google News Archive Search». news.google.com.
- ↑ 4,0 4,1 Fenech, Jeremy (September 26, 2012). «What is a Boston Cooler?». wcrz. Վերցված է April 6, 2013-ին.
- ↑ "History" Արխիվացված Սեպտեմբեր 10, 2007 Wayback Machine, Historic Boston Edison Association
- ↑ The Purple Cow
- ↑ See article Vaca preta at the Wikipedia in Portuguese. Retrieved September 17, 2012.
- ↑ «The Thirsty Reader: A Guinness Milkshake». Kitchn.
- ↑ «Emeryville | Rudy's Can't Fail Cafe». Արխիվացված է օրիգինալից June 14, 2012-ին. Վերցված է July 8, 2012-ին.
- ↑ Woellert, D. (2017). Cincinnati Candy: A Sweet History. American Palate (իտալերեն). Arcadia Publishing (SC). էջեր 64–65. ISBN 978-1-4671-3795-9. Վերցված է January 15, 2019-ին.
- ↑ Goldstein, D.; Mintz, S. (2015). The Oxford Companion to Sugar and Sweets. Oxford Companions. Oxford University Press. էջ pt848. ISBN 978-0-19-931362-4. Վերցված է January 15, 2019-ին.