Կայուն անտառկառավարում
Կայուն անտառկառավարում` (անգլերեն` Sustainable Forest Management) անտառների կառավարման գործընթաց՝ հիմնվելով կայուն զարգացման սկզբունքների վրա։
Սահմանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կայուն անտառկառավարման (ԿԱԿ) համաշխարհայնորեն համաձայնեցված սահմանման ձևակերպումը ընդհանրական մակարդակից դուրս իրագործելի չէ՝ Երկրի վրա առկա տարատեսակ անտառային տիպերի, ինչպես նաև անտառային և սոցիալ-տնտեսական պայմանների հսկայական բազմազանության պատճառով։ Բայց և այնպես, կայուն անտառկառավարումը կարելի է դիտարկել, որպես մարդու անմիջական միջամտությամբ անտառների կայուն օգտագործման և պահպանության գործընթաց՝ անտառային բազմաքանակ արժեքների պահպանության և ընդլայնման նպատակով։ Մարդիկ գտնվում են կայուն անտառկառավարման գործընթացի կենտրոնում, քանզի այն նպատակաուղղված է հասարակության բազմապիսի կարիքների շարունակական բավարարամանը[1]։
Այունամենայիվ, ստորև ներկայացվում են կայուն անտառակառավարման լայնորեն գործածվող սահմանումներից երկուսը՝
Կայուն անտառկառավարում՝ դինամիկ և զարգացող հայեցակարգ, որը նպատակ ունի պահպանել և բարելավել բոլոր տեսակի անտառների տնտեսական, սոցիալական և բնապահպանական արժեքները՝ ի շահ ներկայիս և ապագա սերունդների[1]։
Եվրոպայում անտառների պաշտպանության նախարարական համաժողով, 1993 (MCPFE, 1993)
Կայուն անտառկառավարում՝ անտառների և անտառային հողերի կառավարում և օգտագործում այնպիսի եղանակով, որը պահպանում է դրանց կենսաբազմազանությունը, արտադրողականությունը, կենսունակությունը, ռեգեներատիվ կարողությունները, ինչպես նաև դրանց պոտենցիալը՝ կատարելու էկոլոգիական, տնտեսական և սոցիալական գործառույթներ ինչպես ներկայում, այնպես էլ ապագայում (տեղական, ազգային և համաշխարհային մակարդակներով), և որը վնաս չի պատճառում այլ էկոհամակարգերին[2]։
Ծագումնաբանության պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Կայուն անտառկառավարումը Հայաստանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանի անտառների և անտառային հողերի կայուն կառավարման՝ պահպանության, պաշտպանության, վերականգնման, անտառապատման և արդյունավետ օգտագործման, ինչպես նաև անտառների հաշվառման, մոնիթորինգի, վերահսկողության և անտառային հողերի հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի անտառային օրենսգրքով։
Հայաստանի անտառային օրենսգրքում կայուն անտառկառավարում հասկացությունը մեկնաբանվում է, որպես անտառների պահպանություն, պաշտպանություն, վերականգնում, անտառապատում և արդյունավետ օգտագործում՝ պահպանելով անտառների կենսաբազմազանության ինքնավերականգնման կարողությունը, ինչպես նաև ապահովելով անտառների բնապահպանական, սոցիալական, տնտեսական ներուժի արդյունավետ օգտագործումը ներկա և ապագա սերունդների համար[3]։
Համաձայն Հայաստանի անտառային օրենսգրքի անտառաշինությունը հանդիսանում է անտառների կայուն կառավարման հիմքը, որն իրենից ներկայացնում է անտառների կայուն կառավարման պլանավորմանն ուղղված համալիր միջոցառումների իրականացում՝ 10 տարի պարբերականությամբ։ Հայաստանում անտառտնտեսությունների աշխատանքները հիմնվում են անտառաշինության արդյունքում մշակված և անտառային տնտեսության վարման նպատակով հաստատված տեխնիկական փաստաթղթերում (անտառկառավարման պլաններում) ուրվագծված համալիր միջոցառումների իրականացման վրա։ Անտառների պետական մոնիթորինգի արդյունքում ստացված տվյալները նույնպես, իրենց հերթին, օգտագործվում են ի նպաստ անտառների կայուն կառավարման գործընթացի արդյունավետ պլանավորմանն ու իրագործմանը[3]։
Օրենսգրքի վերլուծությունից պարզ է դառնում նաև, որ Հայաստանում անտառների կառավարման մարմինների իրավասությունները ներդաշնակեցված են վերոգրյալ գաղափարախոսության դրույթների հետ։
Ներկայումս մշակման փուլում է գտնվում Հայաստանի ազգային ԿԱԿ չափորոշիչների և ցուցանիշների փաթեթը, որի կիրառումը հետագայում կարող է նպաստել Հայաստանի անտառային ռեսուրսների գնահատմանն ու մոնիթորինգային աշխատանքների իրականացմանը, ինչպես նաև երկրի՝ անտառային ոլորտի հաշվետվողականության համակարգի զարգացմանն ու կատարելագործմանը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «Natural Forest Management». www.fao.org. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
- ↑ UNECE, FAՕ (New York and Geneva, 2019). «Guidelines for the Development of a Criteria and Indicator Set for Sustainable Forest Management» (PDF). Guidelines for the Development of a Criteria and Indicator Set for Sustainable Forest Management.
- ↑ 3,0 3,1 «Հայաստանի անտառային օրենսգիրք».