Թալիշների ձուլում
Թալիշների ձուլում, սոցիալ-մշակութային գործընթաց է, որի ընթացքում թալիշները դադարում են իրենց ճանաչել որպես թալիշ էթնիկ և մշակութային համայնքի մաս։ Ձուլումը տեղի է ունենում ձուլվող միջավայրի մշակույթի, կրոնի, ազգային կամ քաղաքական իդեալների հետ նույնականացման կամ խառն ամուսնությունների միջոցով։
Ձուլում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բնակչության էթնիկական կազմի էվոլյուցիայի վրա էթնիկ գործընթացների, առաջին հերթին բնական ձուլման գործընթացի ազդեցությունն ավելի մեծ է եղել, քան նախորդ ժամանակաշրջանում։ Ադրբեջանցիների կողմից Շահդաղի, Թաթերի, Թալիշների և այլ խմբի ժողովուրդների ձուլումը նպաստեց ադրբեջանցիների բացարձակ թվի և նրանց մասնաբաժնի ավելացմանը հանրապետության ողջ բնակչության մեջ[1]։ Այսպիսով, 1959 թվականի մարդահամարի և դրան հաջորդած մարդահամարների ժամանակ թալիշները որպես մայրենի լեզու անվանել են ադրբեջաներենը, իսկ իրենք՝ ադրբեջանցիները։ Սակայն թալիշների մի մասը շարունակում էր թալիշերենը համարել իրենց մայրենի լեզու[2]։ 1897 թվականի մարդահամարի տվյալներով Ռուսական կայսրությունում բնակվում էր 35219 թալիշ[3], իսկ 1926 թվականի մարդահամարի տվյալներով Ադրբեջանական ԽՍՀ-ում կար 77039 թալիշ։ 1959 թվականից մինչև 1989 թվականը թալիշները ոչ մի մարդահամարի մեջ ընդգրկված չեն եղել որպես առանձին էթնիկ խումբ, այլ համարվում էին ադրբեջանական թուրքերի մաս, թեև թալիշները խոսում են իրանական։ 1999 թվականին Ադրբեջանի կառավարությունը հայտարարեց, որ Ադրբեջանի Հանրապետությունում կա ընդամենը 76800 թալիշ, սակայն դա համարվում է իրական թվից ցածր՝ հաշվի առնելով որպես թալիշ գրանցման հետ կապված խնդիրները։ Ոմանք պնդում են, որ Ադրբեջանի հարավային շրջաններում բնակվող թալիշների թիվը կազմում է 500,000։ Միջազգային կազմակերպությունները, ինչպիսիք են Washington Profile-ը[4], Unrepresented Nations and Peoples Organization-ը և Radio Free Europe/Radio/Radio[5], մտահոգություն են հայտնել Թալիշի մշակութային կենտրոնի նախագահ Նովրուզալի Մամեդովի ձերբակալության կապակցությամբ։ եւ «Տոլիշի Սադո» թերթի խմբագիր։ Նա ձերբակալվեց և 10 տարվա ազատազրկման դատապարտվեց պետական դավաճանության համար այն բանից հետո, երբ նրա թերթը հրապարակեց հոդվածներ, որոնք պնդում էին, որ բանաստեղծ Նիզամին և հակաարաբական ապստամբության առաջնորդ Բաբակ Խորրամդինը թալիշներ են (ոչ ադրբեջանցի, ինչպես պաշտոնապես համարվում է Ադրբեջանում)[6]։ «Ռասիզմի և անհանդուրժողականության դեմ եվրոպական հանձնաժողովի» (ECRI) զեկույցում նշվում է, որ Ադրբեջանում հակահայկական զգացմունքների բուծման համատեքստում լուրջ մտահոգություններ են արտահայտվում նաև փոքրամասնության թալիխների նկատմամբ ատելության բորբոքման վերաբերյալ։ ՌԱԵՀ-ը մտահոգությամբ է նշում փոքրամասնությունների անդամների նկատմամբ օրենքի չարաշահման դեպքերը։ Օրինակ, միակ թալիշալեզու «Թոլիշի Սադո» թերթի նախկին խմբագիր, իրավապաշտպան Հիլալ Մամեդովը ձերբակալվել է և մեղադրվել թմրանյութ պահելու մեջ։ Ձերբակալության ժամանակ նա ծեծի է ենթարկվել և վիրավորվել էթնիկական հողի վրա։ Հիլալ Մամեդովը կալանավորվել է համացանցում թալիշական մշակույթի մասին տեսանյութ տեղադրելուց հետո, որը դիտվել է ավելի քան 20 միլիոն անգամ։ Լեյլա Յունուսն իր ձերբակալությունը որակել է որպես ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների վրա ճնշում գործադրելու օրինակ։ Նախկինում նույն թալիշական թերթի նախկին խմբագիր Նովրուզալի Մամեդովը ձերբակալվել էր և մահացել բանտում[7]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Minahan, James (2002 թ․ մայիսի 30). Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World A-Z [4 Volumes] (անգլերեն). ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-07696-1.
- ↑ СОВЕТСКАЯ ЭТНОГРАФИЯ • №5-1982 / Соболь Н. С.. — Москва: Наука, 1982. — С. 67—68. — 178 с.
- ↑ Российские универсальные энциклопедииБрокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедияобъединенный словник
- ↑ Allegation of Minority Rights Violations in Azerbaijan
- ↑ AZERBAIJANI AUTHORITIES ACCUSED OF DISCRIMINATING AGAINST ETHNIC MINORITIES
- ↑ Lornejad, Siavash; Doostzadeh, Ali (2012). ON THE MODERN POLITICIZATION OF THE PERSIAN POET NEZAMI GANJAVI (անգլերեն). CCIS. ISBN 978-99930-69-74-4.
- ↑ "ECRI REPORT ON AZERBAIJAN(fifth monitoring cycle)".
|
Սա ազգային խմբի կամ ազգագրության մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |