Ընկճվածություն
Ընկճվածությունը տհաճ հոգեկան վիճակ է, որը բնութագրվում է գրգռվածությամբ և գիտակցված մտածողությունից շեղվածությամբ։ Դա կարող է հանգեցնել այնպիսի զգացմունքների, ինչպիսիք են հիասթափությունը և զայրույթը։ Հեշտությամբ նյարդայնանալու հատկությունը կոչվում է դյուրագրգռություն։
Հոգեբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոյություն ունեն տարբեր պատճառներ, թե ինչու են անհատին նյարդայնացնում որոշակի գրգռիչները։ Ընկճվածության չափումը խիստ սուբյեկտիվ է։ Որպես ստուգման փորձ՝ նյարդայնության վերաբերյալ հոգեբանական ուսումնասիրությունները հաճախ հիմնվում են սանդղակի վրա իրենց սուբյեկտների կողմից նյարդայնության մակարդակների ցուցանիշների հիման վրա։ Ցանկացած գրգիռ կարող է անհանգստություն առաջացնել, օրինակ՝ ինչ-որ մեկի կողմից թեթև խփվելը կամ երգը շատ անգամներ լսելը։ Շատ գրգռիչներ, որոնց նկատմամբ սկզբում չեզոք է, կամ նույնիսկ հաճելի է, կարող են վերածվել անհանգստության՝ կրկնվող շարունակական ազդեցության պատճառով։ Լրատվամիջոցներում հաճախ կարելի է հանդիպել նյարդայնացնող գործոնների, ներառյալ հանրաճանաչ երաժշտությունը, մեմերը, գովազդները և գովազդային ազդակները , որոնք իրենց բնույթով անընդհատ կրկնվում են շաբաթների կամ ամիսների ընթացքում։
Կոնֆլիկտների կառավարման միջազգային ամսագրում հրապարակված ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ մարդու արձագանքը նյարդայնացմանը, համենայն դեպս, երբ ընկալվող պատճառը մեկ այլ մարդ է, աճում է ավելի ծայրահեղ մակարդակների, քանի որ դրանք չլուծված են[1]։ Պարզեց նաև այն, որ ավելի հավանական է, որ մարդը մեղադրի այն կողմին, ով առաջացնում էր անհանգստություն ուսումնասիրության մեջ, այլ ոչ թե սեփական անձին, քանի որ անհանգստությունը սրվում էր։
Հոգեբանական պատերազմը կարող է ներառել անհանգստության պատճառներ՝ թիրախի դիմադրությունը շեղելու և մաշելու համար։ Օրինակ՝ 1993 թվականին Միացյալ Նահանգների Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն բարձրախոսներով նվագարկեց «հատուկ ընտրված երաժշտություն՝ իր գրգռիչ ունակության համար» Տեխասի Վակոյի մասնաճյուղի Դավիդյան եկեղեցու մոտ ՝ փորձելով ստիպել Դեյվիդ Քորեշին և նրա հետևորդներին հանձնվել[2]։
Անգլիական օրենք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Անհանգստություն, ընկճվածություն» իմաստով «նյարդայնություն» գոյականը հանդիպում է անգլերեն «Անհանգստության ժյուրի»-ում, որը նշանակվել է 1754 թվականի ակտով՝ մայրուղիներում խոչընդոտների մասին զեկուցելու համար[3]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 |
Տես՝ ընկճվածություն Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս |
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Dean G Pruitt, John C Parker, Joseph M Mikolic. "Escalation as a reaction to persistent annoyance.", International Journalists of Conflict Management. Bowling Green: July 1997, Vol 8, Issue 3; pg. 252
- ↑ Mark Potok. "FBI grinds away at cult", USA Today, April 14, 1993, pg. 1A.
- ↑ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Annoy». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 2 (11th ed.). Cambridge University Press. էջ 75.
