Դամբանական բանաստեղծություն

Դամբանական բանաստեղծություն, հայ միջնադարյան գրականության մեջ տարածում գտած գրական տեսակ։ Դա այն ստեղծագործությունն է (գլխավորապես չափածո), որը նվիրվել է որևէ անձնավորության և մեծ մասամբ կատարվել թաղման արարողության ժամանակ։ Իր առանձնահատկություններով աղերսվում է հայ ժողովրդի լացուկոծի երգերին («Լալեաց բանաստեղծութիւն»), ինչպես և հունական ու ասորական դամբանական ճառերին։ Մեզ հասած Դամբարանական բանաստեղծությունների զգալի մասը անտիպ է, ձեռագրերում հանդիպում են այլևայլ անվանումներով՝ «ողբ», «ողբք», «ողբանք», «տաղ գերեզմանական», «բան ողբերգական» և այլն։ Ոճական-արտահայտչական առումով նրան բնորոշ են պատկերման հակադրության եղանակը, պատմական զուգահեռները, չափազանցությունը, հռետորական դիմումը, բացականչությունն ու հարցը։ Դամաբանական բանաստեղծությւններ են գրել Դավթակ Քերթողը (7-րդ դար), Վարդան Հայկազնը (12-րդ դար), Խաչատուրը (12-13-րդ դարեր), Ստեփանոս Թոխաթցին (16-17-րդ դարեր), Հովհաննես և Սիմեոև Կաֆայեցիները (17-րդ դար), Դավիթ Սալաձորցին (17-րդ դար) և ուրիշներ։ Դամբանական չափածո ողբերի նմանությամբ ուշ միջնադարում հորինվել են բազմաթիվ մեռելաողբեր, որոնք կատարվել են հուղարկավորության ժամանակ, ամեն անգամ հարմարեցվելով հանգուցյալին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 272)։