Գիծ (միավոր)

Գիծ անգլերենի երկարության փոքրագույն միավոր է, որն այլ կերպ նշանակվում է. ¹⁄₁₀, ¹⁄₁₂, ¹⁄₁₆, or ¹⁄₄₀ դյույմ. 1824 թվականին այն չի լիազորվել որպես Բրիտանական կայսերական համակարգ։

Չափ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիծը ճանաչված չէր Անգլիայի խորհրդարանի կանոնադրությամբ, սովորաբար հասկացվում էր գարու եգիպտացորենի միավորի ¹⁄₄ մաս^[1], օրենքով ճանաչվել է որպես ¹⁄₃ մի թիզ միավորի^[2]։ Գիծն ի վերջո տասնորդականացվեց որպես ¹⁄₁₀ մեկ դյույմ, առանց գարու եգիպտացորենի միավորի^[5]:

ԱՄՆ-ում կոճակների առևտուրում օգտագործում է նույն կամ համանման տերմինը, գիծը սահմանվում է որպես ԱՄՆ-ի սովորական դյույմի քառասուներորդ մասը (կոճակների գիծը հավասար է 0,635 մմ)^[6]^[7]։

Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախկինում բուսաբանները օգտագործում էին միավորները (սովորաբար դյույմի ¹⁄₁₂) բույսերի մասերի չափելու համար:Լինեուսի բուսաբանական փիլիսոփայությունը (1751) ներառում է գիծ-ն իր չափումների միավորների ամփոփման մեջ՝ սահմանելով այն որպես «Փարիզյան չափման մեկ տող»; Սթերնսը տալիս է դրա երկարությունը 2,25 մմ։ Նույնիսկ չափագրումից հետո բրիտանացի բուսաբանները շարունակեցին օգտագործել գործիքներ, որոնց աստիճանավորումները նշված էին որպես linea (գծեր); բրիտանական գիծը մոտավորապես. 2,1 մմ և Փարիզի գիծը մոտ. 2,3 մմ^[8]։

Միջատաբանները, ինչպես Մեծ Բրիտանիայում, այնպես էլ եվրոպական այլ երկրներում, 1800-ականներին օգտագործում էին գծեր՝ որպես միջատների չափման միավոր, համենայն դեպս համեմատաբար մեծ մանտիդների և ֆազմիդների համար. օրինակ. Վեսթվուդը^[9]^[10], Մեծ Բրիտանիայում և դե Հաանը^[11] Նիդեռլանդներում։

Զենքագործները և սպառազինության ընկերությունները նույնպես օգտագործում էին 1⁄10 դյույմանոց գիծը («տասնորդական գիծ»), մասամբ պայմանավորված գերմանական և ռուսական զենքի արդյունաբերության կարևորությամբ^[12]։ Դրանք այժմ տրված են միլիմետրերով, բայց թվացյալ կամայական 7,62 մմ տրամաչափը սկզբնապես հասկացվում էր որպես 3 գծային տրամաչափ (ինչպես 1891 թվականի Մոսին–Նագանտ հրացանը)։ 12,7 մմ տրամաչափը, որն օգտագործվում էր Մ2 Բրաունինգ գնդացիրով, նույնպես 5 գծային տրամաչափ էր^[12]։

Արտասահմանյան միավորներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այլ նմանատիպ փոքր միավորներ, որոնք կոչվում են գծեր.

Ռուսական գիծ, դույմի ¹⁄₁₀ որը Պետրոս Մեծի ասելով ճշգրտորեն հավասար էր անգլիական մատնաչափին^[13]
Ֆրանսիական գիծ կամ «Փարիզի գիծ», ¹⁄₁₂ ֆրանսիական դյույմ (ֆր.՝ pouce), 2,256 մմ և մոտ 1,06 լ.
Պորտուգալական գիծ, ¹⁄₁₂ պորտուգալական թիզ կամ 12 «կետ» (պոնտոս) կամ 2,29 մմ
Գերմանական գիծ, սովորաբար ¹⁄₁₂ գերմանական դյույմ, երբեմն նաև Կաղապար:Fract German inch
Վիեննայի գիծ, ¹⁄₁₂ Վիեննայի մի թիզ^[14]^[15]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիական միավորներ, որոնք օգտագործվում էին մինչև 1824 թ
1824 թվականի բրիտանական կշիռների և չափումների մասին ակտով սահմանված Կայսերական միավորներ
Անսովոր չափման միավորների ցանկ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեջբերումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Barelycorn». Oxford Dictionary of English (3rd ed.). Oxford University Press. «a former unit of measurement (about a third of an inch) based on the length of a grain of barley»
↑ Fowler, W. (1884). «On the ancient terms applicable to the measurement of land». Transactions. Vol. XVI. Royal Institution of Chartered Surveyors. էջ 277.
↑ Jefferson (1790).
↑ Niles (1814), էջ. 22.
↑ Jefferson,^[3] republished by Niles.^[4]
↑ «An Easy Guide to Button Measurement and Sizing». Sun Mei Button Enterprise Co., Ltd. 2019 թ․ հունիսի 19.
↑ The Metric System | Hearings Before a Subcommittee of the Committee on Manufactures, United States Senate, Sixty-seventh Congress, First and Second Sessions on S. 2267 a Bill to Fix the Metric System of Weights and Measures as the Single Standard of Weights and Measures for Certain Uses. By United States. Congress. Senate. Committee on Manufactures. 1921 թ․ հոկտեմբերի 11. էջ 216.
↑ Stearn, W.T. (1992). Botanical Latin: History, grammar, syntax, terminology and vocabulary, Fourth edition. David and Charles.
↑ Westwood, J.O. (1859). Catalogue of the Orthopterous Insects in the Collection of British Museum. Part I: Phasmidae. British Museum, London.
↑ Westwood, J.O. (1889). Revisio Insectorum Familiae Mantidarum, speciebus novis aut minus cognitis descriptis et delineatis. – Revisio Mantidarum. Gurney & Jackson, London.
↑ Haan, W.de (1842). Bijdragen tot de Kennis Orthoptera. in C.J. Temminck, Verhandelingen over de natuurlijke Geschiedenis der Nederlandsche overzeesche Bezittingen. volume 2.
↑ ^12,0 ^12,1 Hogg (1991).
↑ Cardarelli (2004), էջեր. 121–124.
↑ Albert Johannsen. "Manual of petrographic methods". p. 623.
↑ Karl Wilhelm Naegeli; Simon Schwendener. "The Microscope in Theory and Practice". p. 294.

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Cardarelli, F. (2004), Encyclopaedia of Scientific Units, Weights and Measures: Their SI Equivalences and Origins, 2nd ed., Springer, ISBN 1-85233-682-X.
Cole, Rory Ely (2002), Common Linear Measure (Years of 732 & 1154), Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 19-ին.
Hogg, Ian V.; և այլք: (1991), Military Small Arms of the 20th Century, 6th ed., Guild Publishing.
Jefferson, Thomas (1790 թ․ հուլիսի 4), Report on the Subject of Measures, Weights, and Coins, New York.
Niles, Hezekiah, ed. (1814), «Jefferson on Weights and Measures: Letter from the Secretary of State to the Speaker of the House of Representatives: New-York, July 4, 1790», The Weekly Register, vol. V (Sept. 1813 – Mar. 1814), Baltimore: Franklin Press, էջեր 20–26.

[1] «Barelycorn». Oxford Dictionary of English (3rd ed.). Oxford University Press. «a former unit of measurement (about a third of an inch) based on the length of a grain of barley»

[fowler-2] Fowler, W. (1884). «On the ancient terms applicable to the measurement of land». Transactions. Vol. XVI. Royal Institution of Chartered Surveyors. էջ 277.

[FOOTNOTEJefferson1790-3] Jefferson (1790).

[FOOTNOTENiles181422-4] Niles (1814), էջ. 22.

[5] Jefferson,^[3] republished by Niles.^[4]

[6] «An Easy Guide to Button Measurement and Sizing». Sun Mei Button Enterprise Co., Ltd. 2019 թ․ հունիսի 19.

[7] The Metric System | Hearings Before a Subcommittee of the Committee on Manufactures, United States Senate, Sixty-seventh Congress, First and Second Sessions on S. 2267 a Bill to Fix the Metric System of Weights and Measures as the Single Standard of Weights and Measures for Certain Uses. By United States. Congress. Senate. Committee on Manufactures. 1921 թ․ հոկտեմբերի 11. էջ 216.

[8] Stearn, W.T. (1992). Botanical Latin: History, grammar, syntax, terminology and vocabulary, Fourth edition. David and Charles.

[9] Westwood, J.O. (1859). Catalogue of the Orthopterous Insects in the Collection of British Museum. Part I: Phasmidae. British Museum, London.

[10] Westwood, J.O. (1889). Revisio Insectorum Familiae Mantidarum, speciebus novis aut minus cognitis descriptis et delineatis. – Revisio Mantidarum. Gurney & Jackson, London.

[11] Haan, W.de (1842). Bijdragen tot de Kennis Orthoptera. in C.J. Temminck, Verhandelingen over de natuurlijke Geschiedenis der Nederlandsche overzeesche Bezittingen. volume 2.

[FOOTNOTEHogg1991-12] 12,0 ^12,1 Hogg (1991).

[FOOTNOTECardarelli2004121–124-13] Cardarelli (2004), էջեր. 121–124.

[14] Albert Johannsen. "Manual of petrographic methods". p. 623.

[15] Karl Wilhelm Naegeli; Simon Schwendener. "The Microscope in Theory and Practice". p. 294.

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[3]

[4]