Տուժող
Օրենքում տուժող է համարվում այն անձը, որի իրավունքներն ու շահերը խախտվել են՝ նրա նկատմամբ իրավախախտում կամ հանցագործություն կատարելով։
Քրեական իրավունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրեական օրենսդրության մեջ տուժողը դիտվում է որպես հանցագործության շնչավոր առարկա, որպես անձ, որի մարմնի վրա ազդեցություն ունենալով, կատարվում է հանցավոր ոտնձգություն։ Նման անձի հատկանիշները կարող են ունենալ քրեակաիրավական նշանակություն, որը նման է առարկայի հատկանիշների նշանակությանը (օրինակ՝ սեռական հանցագործություններ որակելիս, կյանքի և առողջության դեմ ուղղված հանցագործություններ, ինչպես նաև կատարված հանցագործության համար պատիժ նշանակելիս)։ Այնուամենայնիվ, այս դեպքում սովորաբար օգտագործվում է "տուժող" հասկացությունը, այլ ոչ թե "հանցագործության առարկա"[1]: Ն. Գ. Իվանովն առաջարկում է մարդուն դիտարկել որպես առարկա, եթե ազդեցությունն իրականացվում է նրա ֆիզիկական մարմնի վրա, սակայն այս տեսակետը ընդհանուր ճանաչում չի ստացել[2][3]։
Քրեաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրեագիտության մեջ տուժողի անհատականության հատկանիշները դիտարկվում են վիկտիմոլոգիայի շրջանակներում՝ անհատականության և վարքի հատկությունների տեսության մասին, որը ազդում է հանցագործության տուժող դառնալու հավանականության վրա։
Քրեական դատավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրեական դատավարությունում տուժողը դիտվում է որպես մեղադրող կողմ ներկայացնող քրեական դատավարության մասնակից, որի շահերին վնաս է պատճառվել։ Օրինակ, դա կարող է լինել սպանված անձի ազգականը, կամ այն անձը, ումից գողացել են իրեն պատկանող իրը (որը հանցագործության առարկա է)։ Որոշ երկրներում, սպանվածի հարազատների իրավունքները որպես տուժող շատ կարևոր են ՝ ներառելով դրույթներ, որ տուժողի հետ հաշտեցումը կարող է էապես նվազեցնել քրեական ասպեկտը։
Քրեական գործընթացը տուժողի կարգավիճակ ստանալը կապում է որոշակի դատավարական ձևի հետ՝ հարցաքննողի, քննիչի կամ դատարանի որոշման տեսքով անձին որպես տուժող ճանաչելու մասին։
Քրեական դատավարության իրավունքը տուժող է ճանաչում ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ իրավաբանական անձանց։
Տուժողին տրվում են որոշակի դատավարական իրավունքներ և պարտականություններ։
Մասնավոր մեղադրանքի (քրեական հետապնդման) գործով տուժողը ճանաչվում է մասնավոր մեղադրող։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Курс уголовного права. Общая часть. Том 1: Учение о преступлении / Под ред. Н. Ф. Кузнецовой и И. М. Тяжковой. М., 2002. С. 217.
- ↑ Иванов Н. Г. Уголовное право Российской Федерации. Общая и Особенная части. М., 2000. С. 100.
- ↑ Уголовное право России / Под ред. В. Н. Кудрявцева, В. В. Лунеева, А. В. Наумова. М., 2006. С. 120.