Տեսողության օրգանի հետազոտություն
Տեսողության օրգանի հետազոտություն ,մարդու աչքի զննումը մի շարք թեստերի միջոցով են իրականցնում, որոնք կատարվում են ակնաբույժի, ակնաբույժի կամ օրթոպտիգի կողմից՝ գնահատելու տեսողության սրությունը, տեսողական կենտրոնացումը, առարկաները տարբերելու կարողությունը և այլ թեստեր և չափումներ:Ըստ ԱՀԿ փորձագետների կարծիքի մարդկանց պետք է հասանելի լինեն տեսողության պարբերական և մանրակրկիտ հետազոտությունները՝ որպես սովորական առաջնային բժշկական զննումների մաս, հատկապես վնասվածքներից կամ աչքի հիվանդություններից հետո, քանի որ շատ բարդություններ կարող են երկար ժամանակ առանց ախտանիշների լինել:Բացի այդ, բժիշկ-մասնագետի կողմից կանխարգելիչ հետազոտությունը կարող է հայտնաբերել աչքի հիվանդությունները, որոնք ժամանակին չբուժելու դեպքում կարող են զարգանալ և առաջացնել կուրություն, ինչպես նաև բազմաթիվ հիվանդություններ։ Աչքի զննության ժամանակ է ի հայտ գալիս կամ նորագոյացությունների կամ ուղեղի այլ անոմալիաների առկայության նշաններ։
Իդեալում, մարդու աչքերի հետազոտությունը ներառում է արտաքին զննություն և տեսողության սրությունը որոշելու համար անհրաժեշտ թեստեր, աչքի և արտաակնային մկանների աշխատանքը (աչքի շարժունակություն, տեղավորվելու ունակություն), տեսողական դաշտերը, չափել ներակնային ճնշումը (աչքի տոնոմետրիա) և օֆտալմոսկոպիա՝ բբի լայնացման միջոցով, աչքի հատակի վիճակը ուսումնասիրելու համար։
Աչքի նվազագույն հետազոտությունը բաղկացած է տեսողության սրությունը որոշելու համար, աչքի և արտաակնային մկանների ֆունկցիայի ուսումնասիրությամբ, ինչպես նաև ուղղակի ակնաբուժությամբ (ոչ դեղորայքային) բբի միջոցով։
Հիմնական տեսողության թեստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեսողական սրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեսողական սրություն, դա հնարավորությունն է բացահայտել աչքի մանր դետալները և աչքի կենտրոնացված տեսնելը տարբեր հեռավորությունից։ Ստանդարտ ձևերից է տեսողության սրության ստուգումը (տեսողություն 20/20 կամ 6/6) :Տերմիինները 20/20 և 6/6 ստացված են ստանդարտ չափսերի առարկաներից, որոնք կարող են տեսնել «նորմալ տեսողություն ունեցող մարդը» որոշակի հեռավորության վրա։ Օրինակ, եթե մարդը կարող է տեսնել 20 ֆուտ բարձրության վրա գտնվող առարկան, որը սովորաբար կարելի է տեսնել 20 ոտնաչափով, ապա նա ունի 20/20 տեսողություն։ Եթե մարդը կարող է տեսնել 20 ոտնաչափից այն, ինչ նորմալ մարդը կարող է տեսնել 40 ոտնաչափից, ապա նա ունի 20/40 տեսողություն։ Այլ կերպ ասած, ենթադրենք, դուք դժվարությամբ եք տեսնում առարկաները հեռավորության վրա և կարող եք տեսնել միայն 20 ոտնաչափ հեռավորության վրա, բայց նորմալ տեսողություն ունեցող մարդը կարող է տեսնել 200 ֆուտ հեռավորության վրա, ապա դուք ունեք 20/200 տեսողություն։ 6/6 տերմինաբանությունը օգտագործվում է այն երկրներում, որոնք օգտագործում են մետրային համակարգը, որը ներկայացնում է հեռավորությունը մետրերով։
Չափումը իրականացվում է Սիվցևայի և Գոլովինայի աղյուսակի միջոցով։
Ռեֆրակցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆիզիկայի մեջ բեկումը մի մեխանիզմ է, որը բեկում է լույսի ուղին, երբ որ նա անցնում է մի միջավայրից մյուսին, ինչպես երբ այն օդից անցնում է աչքի թափանցիկ միջավայրով։ Աչքը հետազոտելիս ռեֆրակցիա տերմինը սահմանում է ռեֆրակցիոն սխալների իդեալական ուղղումը։ Ռեֆրակցիոն սխալի տեսակները՝ ամետրոպիա (միոպիա կամ կարճատեսություն, հիպերմետրոպիա կամ հեռատեսություն), աստիգմատիզմ, պրեսբիոպիա
Օբյեկտիվ ռեֆրակցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օբյեկտիվ ռեֆրակցիան, դա ռեֆրակցիա է, որը ստացվել է առանց հիվանդի հետադարձ կապի, օգտագործելով ռետինոսկոպ կամ ավտոռեֆրակտոր:Ռետինոսկոպիա իրականացնելու համար բժիշկը լույսի շերտ է արձակում բբի վրա։ Մի շարք ոսպնյակներ փայլում են աչքի առաջ։ Նայելով ռետինոսկոպի միջոցով՝ բժիշկը կարող է հետազոտել բբի լույսի ռեֆլեքսը։ Այս ցանցաթաղանթի արտացոլման շարժման և կողմնորոշման հիման վրա չափվում է աչքի ռեֆրակցիոն վիճակը։ Նայելով ռետինոսկոպի միջոցով՝ բժիշկը կարող է հետազոտել բբի լույսի ռեֆլեքսը։ Այս ցանցաթաղանթի արտացոլման, շարժման և կողմնորոշման հիման վրա չափվում է աչքի ռեֆրակցիոն վիճակը։
Ավտոռեֆրակտորը համակարգչային գործիք է, որը լույսն ուղղում է աչքերի մեջ։ Լույսն անցնում է աչքի առջևի մասից,հետևի մաս հետո նորից առջևի մաս աչքի սկզբնամասից:Ինֆորմացիան վերադառնում է գործիքին, տալիս է օբյեկտիվ չափումներ ռեֆրակցիայի փոփոխությունների մասին,առանց հիվանդներին որևէ հարց տալու։
Սուբյեկտիվ ռեֆրակցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սուբյեկտիվ բեկումը հիվանդից պատասխաններ է պահանջում։ Սովորաբար հիվանդը նստում է ֆորոպտերի դիմաց կամ դնում է փորձնական շրջանակ և նայում է աչքի քարտին։ Ակնաբույժը փոխում է ոսպնյակները և այլ կարգավորումներ անում միաժամանակ հարցնելով հիվանդին, թե որ ոսպնյակների հավաքածուն է ապահովում լավագույն տեսողությունը։
Ցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երբեմն ակնաբույժները նախընտրում են ստանալ ցիկլոպլեգիական ռեֆրակցիա, հատկապես երբ փորձում են ճշգրիտ բեկում ստանալ փոքր երեխաների մոտ, որոնք կարող են խեղաթյուրել ռեֆրակցիոն չափումները,կարագավորելով աչքերը՝ աչքերի հարմարեցման միջոցով։ Ցիկլոպլեգիկ աչքի կաթիլները կիրառվում են աչքի վրա՝ աչքի թարթիչավոր մկանները ժամանակավորապես կաթվածահար անելու համար։
Տեսողության թեստավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ակնաբուժական հետազոտություն կենտրոնական կամ ծայրամասային տեսողության ֆունկցիոնալ փոփոխությունները բացահայտելու և գնահատելու համար։
Փորձարկումը կարող է իրականացվել ձեռքով (Donders test, Amsler test), օգտագործելով հատուկ գործիքներ, օրինակ՝ Goldmann տեսողական դաշտի թեստը կամ ավտոմատ պարագծերը, օրինակ՝ Humphrey տեսողական դաշտի անալիզատորը։
Տեսողական դաշտի ընդհանուր խնդիրները ներառում են սկոտոման (նվազեցված տեսողության տարածք) կամ տարբեր տեսակի հեմիանոպսիա (տեսողական դաշտի մասնակի կորուստ)։
Ներակնային ճնշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներակնային ճնշումը (IOP) կարելի է չափել տոնոմետրիկ սարքերի միջոցով։ Աչքը կարելի է դիտարկել որպես փակ խցիկ, որտեղ հեղուկի մշտական շրջանառություն կա, որը պահպանում է իր ձևն ու ներքին ճնշումը։ Տոնոմետրիան աչքի ճնշումը չափելու մեթոդ է, որի համար օգտագործվում են տարբեր գործիքներ։ Նորմալ միջակայքը 10-21 մմ է։
Ցանցաթաղանթի հետազոտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ցանցաթաղանթի հետազոտությունը (աչքի հատակի հետազոտություն) ընդհանուր աչքի հետազոտության կարևոր մասն է։ Բբի ընդլայնումը հատուկ աչքի կաթիլների միջոցով զգալիորեն բարելավում է տեսանելիությունը և թույլ է տալիս ծայրամասային ցանցաթաղանթի մանրակրկիտ հետազոտություն։ Սահմանափակ պատկեր կարելի է ստանալ բիբը չլայնացնելու դեպքում, այդ դեպքում լավ արդյունքի հասնում են մթեցված սենյակում,երբ հիվանդը նայում է հեռու անկյան։ Աչքի հատակի ուսումնասիրության ժամանակ կարելի է տեսնել նաև արտաքին տեսքը տեսողական նյարդի և ցանցաթաղանթի անոթային ցանցի։
Կարմիր ռեֆլեքս կարելի է տեսնել,երբ նայենք հիվանդի բբին ակնատդիտակի միջոցով։
Աչքի պղտորվելը կարող է վկայել կատարակտի մասին։ Ցանցաթաղանթի անոթների անալիզը ցանցաթաղանթի փոքր զարկերակների և երակների հետազոտման ոչ ինվազիվ մեթոդ է, որը թույլ է տալիս եզրակացություններ անել մարդու մարմնի այլ մասերում փոքր անոթների մորֆոլոգիայի և ֆունկցիայի վերաբերյալ և օգտագործվում է սրտաբանների և ակնաբույժների կողմից[1]։
Ճեղքող լամպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աչքի առաջնային կառուցվածքների և աչքի հավելումների մանրակրկիտ հետազոտությունը հաճախ կատարվում է ճեղքող լամպի միջոցով։ Աչքի առաջնային կառուցվածքների և աչքի մանրակրկիտ հետազոտությունը հաճախ կատարվում է ճեղքող լամպի միջոցով[2], որը սեղանի մանրադիտակ է հատուկ կարգավորվող լույսի աղբյուրով։ Լույսի փոքր ճառագայթը, որը կարող է տարբեր լինել լայնությամբ, բարձրությամբ, անկման անկյունով, կողմնորոշմամբ և գույնով, անցնում է աչքի թափանցիկ միջավայրով։ Հաճախ լուսային ճառագայթները նեղանում են ուղղահայաց ճեղքի ճեղքող լամպի հետազոտության ժամանակ։ Ակնաբույժը ուսումնասիրում է աչքի լուսավորվող մասերը օպտիկական համակարգի միջոցով,որը մեծացնում է հիվանդի աչքի պատկերը,գլխի դիրքը կարգավորվում է հատուկ կզակի տակ դրված հենարանով։
Հետազոտությունը թույլ է տալիս հետազոտել աչքի միջավայրը, եղջերաթաղանթից մինչև ոսպնյակ,նաև մեծացնում է կոպերի և աչքի կառուցվածքի արտաքին պատկերը։
Ֆլյուորեսցեյնի ներկումը նախքան ճեղքային լամպի հետազոտությունը կարող է բացահայտել եղջերաթաղանթի քերծվածքները կամ պարզ հերպեսի հետքերը։
Երկադիտակային ճեղքող լամպի հետազոտությունը ապահովում է աչքի կառուցվածքների ստերեոսկոպիկ, խոշորացված պատկերներ ավելի մանրամասն, ինչը թույլ է տալիս ճշգրիտ անատոմիական ախտորոշումներ կատարել աչքի տարբեր հիվանդությունների համար։
Նաև ակնաբուժությունը և գոնիոսկոպիան կարող են իրականացվել ճեղքող լամպի միջոցով՝ հատուկ ոսպնյակների հետ համատեղ:Այս ոսպնյակները ներառում են 3-հայելային Goldmann ոսպնյակը, մեկ գոնիոսկոպիայի ոսպնյակը/4-հայելային Zeiss ոսպնյակը (ակնաբուժական) առջևի խցիկի անկյունային կառուցվածքների համար և +90D ոսպնյակը, +78D ոսպնյակը, +66D ոսպնյակը և Hruby (-56D) ոսպնյակը,ցանցաթաղանթի կառուցվածքային հետազոտություն։
Ծանոթագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Nägele MR et al.: Retinal microvascular dysfunction in heart failure. European Heart Journal 2018; 39: 47–56
- ↑ Тамарова Р. М. Щелевая лампа Արխիվացված 2017-06-09 Wayback Machine // Большая медицинская энциклопедия, 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия. — Т. 27.