Ռեպոլական ժողովրդական դպրոց
 | |
 | |
 |
Ռեպոլական ժողովրդական դպրոց (ֆիններեն՝ Repolan kansakoulu), տարրական կրթական հաստատություն, որը գործել է Վիբորգում 1902-1939 թվականներին։ Եռահարկ շենքը, որը ներառված է ճարտարապետական հուշարձանների ցանկում, մինչ օրս օգտագործվում է որպես դպրոցի շենք։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1860-ական թվականներին Ֆինլանդիայի մեծ դքսության ժողովրդական կրթության պաշտոնական գործավարության մեջ ֆիննական լեզվի ներդրման արդյունքում դպրոցների ցանցը սկսեց ընդլայնվել՝ համապատասխանելով Ռուսական կայսրության տարրական ժողովրդական ուսումնարաններին։ Ֆինլանդիայի Մեծ դքսությունում հանրային ուսուցման կազմակերպման մասին հրամանագրի համաձայն, որը կայացվել է 1866 թվականին կայսր Ալեքսանդր II-ի օրոք, դպրոցն անջատվել էր եկեղեցուց, իսկ լյութերական ծխական դպրոցների փոխարեն սկսել էին ստեղծվել հանրակրթական դպրոցներ՝ համաձայն Ունո Սիգնեուսի նախագծի։ Կրթական օրենսդրությունը պարունակում էր դպրոցական շենքերի նկատմամբ պահանջներ, որոնք վերահսկվում էին դպրոցի տնօրինության կողմից։ 1868 թվականին քաղաքի կենտրոնում Վիբորգի ժողովրդական դպրոցի բացվելուց հետո, ժողովրդական դպրոցներ սկսեցին բացվել քաղաքային շրջաններում։ Սահմանված պահանջներին համապատասխան, Վիբորգ քաղաքի ճարտարապետ Բրյունոլֆ Բլումկվիստը մշակեց ժողովրդական դպրոցի նախագիծ, որը կառուցվեց 1899-1901 թվականներին Մելնիչնայա Գորայի գագաթին` որպես նոր ձևավորված հրապարակի առաջին քարե շենք։ Իր գտնվելու վայրում դպրոցն ի սկզբանե կոչվում էր Myllymäen koulu («Մելնիչնայա Գորայի դպրոց»)։ Հետագայում հարևան լեռան լանջին կառուցվեցին ևս երկու դպրոցներ` համատեղ ուսումնարան և կանանց գիմնազիա, իսկ հանրակրթական դպրոցը սկսեց կոչվել «Ռեպոլսկայա» քաղաքի Ռեպոլա թաղամասի անունով։
Քառամյա տարրական դպրոցի եռահարկ շենքը նախագծված է եղել նեոռենեսանս ոճով, ինչպես Բրյունոլֆ Բլումկվիստի շատ այլ շենքեր (Վիբորգի հրշեջ կայանը և շրջակայքում գտնվող ոստիկանության բաժանմունքի շենքը նույնպես կառուցվել են նույն ճարտարապետի նախագծով)։ Այն հիշեցնում է 15-րդ դարի իտալական պալացցո։ Հրապարակին նայող սիմետրիկ ճակատը զարդարված էր կիսաշրջան պատուհանների շարքերով` պատուհանագոգի քիվերով, դարպասի և երրորդ հարկի կլոր խորշերով։
Երկրորդ հարկի խորշերում տեղադրված են եղել Ֆինլանդիայի մշակութային և գիտական գործիչների ինը կիսանդրիներ՝ Ավգուստ Ալկվիստի, Յոհան Գադոլինի, Էլիաս Լյոնրոտի, Ֆրեդրիկ Պացիուսի, Հենրի Գաբրիել Պորտանի, Յոհան Ռունեբերգի, Ունո Սիգնեուսի, Յոհան Սնելլմանի և Զախարիաս Տոպելիուսի։ Երրորդ հարկի նմանատիպ խորշերը վերապահված են եղել այնպիսի խորհրդանշական պատկերների տեղադրմանը՝ ինչպիսիք են Վիբորգի զինանշանը, կարկինը, մուրճը, ձողակարկինը, Ֆինլանդիայի ոչ պաշտոնական օրհներգի առաջին բառերը և նույնիսկ մաթեմատիկական օրինակը[1]։
Առաջին հարկը շարված էր կոպտատաշ քարով, վերին հարկերը` մասամբ երեսապատված էին աղյուսով, իսկ գրանիտով շարված ցոկոլային հարկում կային երկու շքամուտքեր։ Զանգվածային քիվի տակ գրված էր «ժողովրդական դպրոց» մակագրությունը երկու լեզուներով՝ ֆիններեն (Kansakoulu) և շվեդերեն (Folkskola), ինչպես նաև «MCMI»-ի կառուցման ամսաթիվը (կողքի ճակատին)։ Հետևի ճակատը՝ ավելի համեստ հարդարմամբ, զարդարված էր ռիզալիտով և ավարտվող եռանկյունաձև վերնաճակատով։
Պատերազմի ժամանակ շենքը փոխել է իր նշանակությունը․ 1944 թվականին, Վիբորգի օպերացիայի ժամանակ խորհրդային զորքերի կողմից քաղաքի գրավումից հետո, դպրոցում տեղակայվել է ռազմական հոսպիտալ[2]։ Խորհրդա-ֆիննական պատերազմների ժամանակ (1939-1944) շենքը վնասվել է, տանիքն ու աստիճանները քանդվել են։ Բայց արդեն 1944 թվականի դեկտեմբերի 19-ին այնտեղ վերաբացվել է դպրոցը՝ առաջինը խորհրդային քաղաքում[3][4]։ Հետպատերազմյան շրջանում, բացի թիվ 1 տասնամյա դպրոցից, շենքում տեղակայված է եղել նաև մանկավարժական ինստիտուտի մասնաճյուղը։ Այդ նպատակով տարածքը երկու հաստատությունների կարիքներին հարմարեցնելու համար վերանորոգման ընթացքում իրականացվել է վերակառուցում, որի արդյունքում երկու առջևի մուտքերն էլ փակվել են։ Շենքը կորցրել է նաև ճակատային զարդերի զգալի մասը, խորհրդանշական պատկերները երրորդ հարկի կլոր խորշերում (մասամբ) և ֆիննական մշակույթի և գիտության աշխատողների կիսանդրիները` երկրորդ հարկի կլոր խորշերում (ամբողջությամբ)։
1961 թվականից շենքում տեղակայվել է թիվ 7 ութամյա դպրոցը, իսկ 1991 թվականից այն արդեն ունեցել է հանրակրթական դպրոցի կարգավիճակ։ Դպրոցում իրականացվող վերանորոգման աշխատանքները չեն նախատեսել շքամուտքերի վերականգնում, ուսանողները շենք են մտել բակից։ Աշակերտները զրկված են եղել խնդիրներ լուծելու հնարավորությունից։ Պատերազմից առաջ ճակատային խորշում եղել է մի պատկեր, որը ներկայացրել է «1808 + 55» թվերի հանրագումարը։ Այսպիսով, ավելացնելով 55 տարի Ալեքսանդր I-ի «Ֆինլանդիայի միացման մասին» մանիֆեստի ամսաթվին, հնարավոր է եղել ստանալ «1863» թիվը՝ Ալեքսանդր II-ի կայսերական հրամանագրի ամսաթիվը, Ֆինլանդիայի Մեծ Դքսությունում «Ֆիննական լեզվի իրավունքների պաշտոնական շվեդական լեզվի հետ հավասարեցման մասին»։ Ներկայումս ճակատային մասի մեդալիոնի վրա մնացել է միայն «1808» թիվը։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Гусаров А. Ю. Выборг. Прошлое и настоящее средневекового города. Путеводитель. — СПб.: Паритет, 2017. — 320 с. — ISBN 978-5-93437-434-2.
- Мысько А.С. Архитектура Выборга разных эпох. Путешествия в прошлое. — СПб.: «Издательский центр «Остров», 2019. — 352 с. — ISBN 978-5-94500-136-7
- Неувонен П., Пёюхья Т., Мустонен Т. Выборг. Архитектурный путеводитель / Пер. Л. Кудрявцевой. — 2-е изд. — Выборг: «СН», 2008. — 160 с. — ISBN 5-900096-06-8