Պապուդովի տուն

Պապուդովի տուն (ուկրաիներեն՝ Будинок Папудової), հին բնակելի շենք Օդեսայում՝ Տաճարի հրապարակի և Պրեոբրաժենսկայա փողոցի անկյունում։ Տեղական նշանակության ճարտարապետական հուշարձան է (Օդեսայի մարզային գործադիր կոմիտեի 15․08․1985 թվականի թիվ 480 որոշում)^[1]։

Տաճարի և Ոստիկանության հրապարակների և Պրեոբրաժենսկայա փողոցի միջև գտնվող շենքերի համալիրը առաջացել է որպես հացի խանութ-պահեստ։ Տաճարի հրապարակի կողմում տեղակայված էր հացահատիկի վաճառքով զբաղվող Պապուդովների ընտանիքի քառահարկ առանձնատունը^[2]։

1843-1846 թվականներին, ապագա տան տեղում, ճարտարապետ Իվան Կոզլովը կառուցել է հացահատիկի պահեստ, որտեղ հացահատիկը ոչ միայն պահել են, այլև տեսակավորել, չորացրել և փաթեթավորել։ Ղրիմի պատերազմից և ռուսական հացահատիկի հիմնական սպառողների այլ մատակարարների վերակողմնորոշումից հետո հացահատիկի բիզնեսը դադարել է գերշահութաբեր լինել։ Քաղաքի կենտրոնում հացահատիկի պահեստը պետք չի եղել, բայց բազմաբնակարան շենքերի մեծ պահանջարկ է եղել։ 1860-ականների սկզբից մինչև 1870-ականների վերջը տունը վերակառուցվել է՝ վերածվելով բնակելի շենքի։ Աշխատանքներին մասնակցել են ճարտարապետներ Ֆրանց Մորանդին, Ֆրանց Բոֆոն, Դեմոսֆեն Մազիրովը, Մավրիկի Ռեյնհերցը։

Մինչև 1870-ականների կեսերը հացահատիկի պահեստները շարունակվել են տեղակայվել շենքի երկրորդ և երրորդ հարկերում։ Այդ ընթացքում հատակների փլուզման վտանգ է եղել՝ հացահատիկի հսկայական քաշի պատճառով։ Պրեոբրաժենսկայա փողոցի կողմում եղել են խանութներ և գրասենյակներ, մասնավորապես՝ Իվան Մախի գրենական պիտույքների և Սամսոնով եղբայրների մանուֆակտուրային խանութը։

1860-ականներին Պապուդովի տան մի մասը զբաղեցրել է Աննա Պիլլերի անվան կանանց մասնավոր գիմնազիան։ Վերջնական վերակառուցումից հետո տան առջևի հատվածն ունեցել է 4 հարկ, մինչդեռ բակի կողմում արդեն կար 6 հարկ։ Բակի ներսում եղել են կենցաղային տարածքներ։ 19-րդ դարում այս կառույցն Օդեսայի ամենաբարձր բնակելի շենքն էր։ 1918-1919 թվականներին այս տանն է ապրել համր կինոյի դերասանուհի Վերա Խոլոդնայան և մահացել է այս շենքում 1919 թվականի փետրվարի 16-ին։ 2003 թվականի սեպտեմբերի 2-ին, ի հիշատակ նրա, ծաղիկների պատկերասրահում բացվել է նրա հուշարձանը։ Բնակարանը, որտեղ ապրել է դերասանուհին, գտնվել է տան՝ ավելի ուշ ավերված մասի երկրորդ հարկում (հենց այն վայրում, որտեղ գտնվում է հուշարձանը)։

Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին տունը էապես վնասվել է օդային ռումբերից։ Հետագայում Պրեոբրաժենսկայա փողոցի կողմից տան հատվածը չի վերականգնվել։ Մայր տաճարի հրապարակի երկայնքով գտնվող Պապուդովների առանձնատունը նախնական վերականգնվել է միայն երկու հարկերում, և միայն 1970-ականներին վերականգնվել են վերջերին մնացած երկու հարկերը։ Առանձնատան վերականգնման նախագիծը ղեկավարել են Օդեսայի Գիպրոպրոմի ինժեներներ Գ. Է. Լերնները և Գ. Լ. Բենդերսկին։ Վերականգնման ընթացքում օգտագործվել է եզակի նախագիծ` բարակ երկաթբետոնե ճառագայթներով, հատակների լարերով և շամբիի թեթև միջնապատերով։ Վերակառուցման աշխատանքների ընթացքում հրդեհ է բռնկվել, որի պատճառով աշխատանքը սկսել են նորից։

Հետպատերազմյան շրջանում և մինչև 1990-ականների սկիզբը տան քանդված մասում տեղեկայված է եղել ծաղիկների շուկա։ Հետագայում այս վայրում կառուցվել է ապակե պատկերասրահ՝ մետաղական շրջանակի վրա։