Ուժեղ փոխազդող ծանր մասնիկներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ուժեղ փոխազդող ծանր մասնիկներ (անգլ.՝ Strongly interacting massive particles), հիպոթետիկ տարրական մասնիկներ, որոնք սովորական նյութի հետ ուժեղ փոխազդեցության մեջ են, բայց չնայած դրան, կարող են մութ նյութ ձևավորել[1]։

Ուժեղ փոխազդող ծանր մասնիկներն առաջարկվել են որպես գերբարձր էներգիաների տիեզերական ճառագայթների խնդրի[2][3] և սառեցնող հոսքերի բացակայության լուծում[4][5]։ 1990 թվականից մինչև հիմա տարբեր փորձեր և դիտումներ են արվել, որոնք սահմանափակումներ են դնում ուժեղ փոխազդող ծանր մասնիկների վրա[6][7][8][9][10][11]։

Ուժեղ փոխազդող ծանր մասնիկները կարող են էական ջերմություն արտադրել։ DAMA փորձը սահմաններ է որոշել NaITl բյուրեղներով[12]։

Ուրանի ջերմության չափումները բացառում են 150 Մէվ֊ից 104 ԳէՎ ուժեղ փոխազդող ծանր մասնիկների գոյությունը։ Երկրի ջերմության հոսքը էապես սահմանափակում է լայնական հատույթի կտրվածքը[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ B. D. Wandelt, R. Dave, G. R. Farrar, P. C. McGuire, D. N. Spergel and P. J. Steinhardt, Self-Interacting Dark Matter, Marina del Rey 2000, Sources and detection of dark matter and dark energy in the universe, 263 (2000), preprint.
  2. ↑ D. Chung, G. R. Farrar and E. W. Kolb, Are ultrahigh energy cosmic rays signals of supersymmetry?, Phys. Rev. D 57, 4606 (1998) preprint.
  3. ↑ I. F. M. Albuquerque, G. R. Farrar and E. W. Kolb, Exotic massive hadrons and ultra-high energy cosmic rays, Phys. Rev. D 59, 015021 (1999) preprint.
  4. ↑ B. Qin and X. P. Wu, Constraints on the Interaction between Dark Matter and Baryons from Cooling Flow Clusters, Phys. Rev. Lett. 87, 061301 (2001) preprint.
  5. ↑ L. Chuzhoy and A. Nusser, A limit on the dark matter and baryons interaction cross-section in galaxy clusters, preprint.
  6. ↑ G. D. Starkman, A. Gould, R. Esmailzadeh, and S. Dimopoulos, Opening the window on strongly interacting dark matter, Phys. Rev. D 41, 3594 (1990).
  7. ↑ R. H. Cyburt, B. D. Fields, V. Pavlidou and B. D. Wandelt, Constraining Strong Baryon-Dark Matter Interactions with Primordial Nucleosynthesis and Cosmic Rays, Phys. Rev. D 65, 123503 (2002) preprint.
  8. ↑ G. Zaharijas and G. R. Farrar, Window in the dark matter exclusion limits, Phys. Rev. D 72, 083502 (2005) preprint.
  9. ↑ C. Bacci, P.Belli, R. Bernabei, C.J. Dai, W. Di Nicolantonio, L.K. Ding, E. Gaillard, G. Gerbier, Y. Giraud-Heraud, H.H. Kuang, A. Incicchitti, V. Landoni, J. Mallet, L. Mosca, D. Prosperi, C. Tao, Improved limits on strongly interacting massive particles with NaI(Tl) scintillators, Astroparticle Physics 4(1996)195.
  10. ↑ P. C. McGuire and P. J. Steinhardt, Cracking Open the Window for Strongly Interacting Massive Particles as the Halo Dark Matter, Proceedings of the International Cosmic Ray Conference, Hamburg, Germany, 1566 (2001), preprint.
  11. ↑ D. Javorsek II, E. Fischbach and V. Teplitz, New experimental bounds on the contributions to the cosmological density parameter from strongly interacting massive particles, ApJ 568, 1 (2002).
  12. ↑ S. Mitra, Uranus's anomalously low excess heat constrains strongly interacting dark matter, Phys. Rev. D 70, 103517 (2004) preprint.
  13. ↑ G. D. Mack, J. F. Beacom and G. Bertone, Towards Closing the Window on Strongly Interacting Dark Matter: Far-Reaching Constraints from Earth's Heat Flow, Phys. Rev. D 76, 043523 (2007) preprint.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Bertone, Gianfranco (2010). Particle Dark Matter: Observations, Models and Searches. Cambridge University Press. էջ 762. ISBN 978-0-521-76368-4.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ուժեղ_փոխազդող_ծանր_մասնիկներ&oldid=9394277» էջից