Մասնակից:Արփինե Չարչյան/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Չխառնել Համաշխարհային բանկի խմբի[1] հետ:

Համաշխարհային բանկը (Ֆրանսերեն`Banque Mondiale) միջազգային ֆինանսական[2] կառույց է, որը կապիտալ ծրագրերի համար վարկեր է տրամադրում աշխարհի տարբեր երկրներին: Այն իր մեջ ներառում է երկու հաստատություններ`Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկը[3] (IBRD) և Միջազգային զարգացման ընկերակցությունը[4] (IDA): Համաշխարհային բանկը Համաշխարհային բանկի խմբի[5] անբաժանելի մասն է:

Համաշխարհային բանկի վերջին ներկայացված նպատակն է նվազեցնել աղքատությունը:[6] 2018 թ.-ի նոյեմբեր ամսվա դրությամբ աշխարհի խոշորագույն բանկերում վարկերի խոշոր ստացողներն են՝ Հնդկաստանը (2019 թվականին 859 մլն դոլար) և Չինաստանը (2018 թ., 370 մլն դոլար), IBRD- ի վարկերի միջոցով:

Համաշխարհային բանկի խումբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաշխարհային բանկը[7] տարբերվում է Համաշխարհային բանկի խմբից՝ հինգ[8] միջազգային կազմակերպությունների ընդլայնված ընտանիքից։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոն Մեյնարդ Քեյնսը (աջից) և Հարի Դեքթեր Ուայթը, Համաշխարհային բանկի և Արժույթի միջազգային հիմնադրամիում (ԱՄՀ) «հիմնադիր հայրերը»:

Համաշխարհային բանկը ստեղծվել է 1944 թ. Բրեթոն Վուդսի կոնֆերանսում[14]` Արժույթի միջազգային հիմնադրամի[15] (ԱՄՀ) հետ համատեղ: Համաշխարհային բանկի նախագահը բնիկ ամերիկացի է: Համաշխարհային բանկը և ԱՄՀ-ն գտնվում են Վաշինգտոնում՝ Կոլումբիայի շրջանում և սերտորեն համագործակցում են միմյանց հետ:

«Վաշինգտոն Վագոն» հյուրանոցում գտնվող Ոսկու սենյակը, որտեղ ստեղծվել են Արժույթի միջազգային հիմնադրամը և Համաշխարհային բանկը

Թեև շատ երկրներ ներկայացված էին Բրեթոն Վուդսի կոնֆերանսում, Միացյալ Նահանգներն[16] ու Միացյալ Թագավորությունը[17] ամենաազդեցիկն էին և ներկա էին բանակցություններին: 52-54 Համաշխարհային բանկի նպատակն էր ցածր եկամուտ ունեցող երկրներին տրամադրել ժամանակավոր վարկեր, որոնք առևտրային հիմունքներով չեն կարողացել ստանալ վարկեր: Բանկը կարող է նաև տրամադրել վարկեր և պահանջել բարեփոխումներ կատարել քաղաքականության վերաբերյալ ստացողներից:

1944–1974[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 1974 թ.-ը Համաշխարհային բանկի կողմից վերակառուցողական և զարգացման վարկերը համեմատաբար փոքր էին: Բանկի աշխատակիցները տեղյակ էին բանկի նկատմամբ վստահության աճի անհրաժեշտության մասին: Կանոնների և վարկային հայտերի ֆիսկալային պահպանողականությունը[18] ստիպված էր բավարարել խիստ չափանիշներ:56-60

Համաշխարհային բանկից առաջին վարկ ստացել է Ֆրանսիան: Այդ ժամանակ բանկի նախագահը՝ Ջոն Մաքլոյը[19], ընտրեց Ֆրանսիան, ոչ թե երկու այլ դիմորդների`Լեհաստան և Չիլի: Վարկը տրամադրվել է 250 մլն ամերիկյան դոլարի չափով, որը պահանջվող գումարի կեսն էր, և այն ապահովված էր խիստ պայմաններով։ Ֆրանսիան պետք է համաձայներ կազմել հավասարակշռված բյուջե և նախապատվությունը տալ Համաշխարհային բանկին պարտքերի մարմանը այլ կառավարությունների նկատմամբ: Համաշխարհային բանկի աշխատակիցները սերտորեն վերահսկում են միջոցների օգտագործումը` ապահովելով, որ ֆրանսիական կառավարությունը կատարի պայմանները: Բացի այդ, վարկի հաստատումից առաջ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը[20] Ֆրանսիայի կառավարությանը հայտնել է, որ առաջին հերթին պետք է դադարեցվի Կոմունիստականի հետ իր անդամակցությունը: Ֆրանսիայի կառավարությունը կատարեցին և հեռացրեցին կոմունիստական ​​կոալիցիոն[21] կառավարությանը, այսպես կոչված, եռակողմը[22]: Մի քանի ժամ անց ֆրանսիական վարկը հաստատվեց: 288, 290-291:

1947 թ.-ին Մարշալյան պլանը[23] ուժի մեջ մտավ, շատ եվրոպական երկրներ սկսեցին օգնություն ստանալ այլ աղբյուրներից: Համաշխարհային բանկը մրցակցության հետ զուգահեռ՝ իր ուշադրությունը հրավիրեց ոչ միայն եվրոպական երկրներին: Մինչև 1968 թվականը վարկերը նախատեսված[24] էին ենթակառուցվածքի կառուցման համար, ինչպիսիք են՝ նավահանգիստները, ճանապարհային համակարգերը և էլեկտրակայանները, որոնք բավականին եկամտաբերություն կստանան, որպեսզի փոխատու երկիրը փոխհատուցի վարկը: 1960 թվականին ստեղծվեց Միջազգային զարգացման ասոցիացիան[25] (ի տարբերություն ՄԱԿ-ի հիմնադրած SUNFED-ի), որը արտոնյալ վարկեր էր տրամադրում զարգացող երկրներին:

1974–1980[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1974-1980 թվականներին բանկը կենտրոնացել էր զարգացող երկրներում[26] մարդկանց հիմնական կարիքների[27] բավարարման վրա: Վարկառուների վարկերի ծավալն ու քանակը զգալիորեն աճել էր, քանի որ ենթակառուցվածքները ընդլայնել էին սոցիալական ծառայությունների և այլ ոլորտների վարկային նպատակները:

Այս փոփոխությունները կարելի է վերագրել Ռոբերտ Մքնամարաին[28], որը 1968 թվականին նշանակվել է նախագահ Լինդոն Բ. Ջոնսոնի[29] կողմից: 60-63 Մքնամարան խնդրել է բանկի գանձապահ Եվգեն Ռոտբերգին[30]՝ հյուսիսային բանկերից դուրս նոր կապիտալներ որոնելու համար, որոնք ֆինանսավորման հիմնական աղբյուրներն էին: Ռոտբերգը օգտագործեց գլոբալ պարտատոմսերի շուկան մեծացնելով կապիտալը, և այն մատչելի դարձրեց բանկերի համար: Աղքատության դեմ պայքարի վարկավորման ժամանակաշրջանի հետևանքներից մեկը երրորդ համաշխարհային[31] պարտքի[32] արագ աճն էր: 1976-1980թթ. Զարգացող երկրների պարտքը տարեկան աճել է միջինը 20%-ով:

Համաշխարհային բանկի վարչական դատարանը ստեղծվել է 1980 թ. Համաշխարհային բանկի խմբի և աշխատակիցների միջև վեճերի լուծման համար, երբ հաշվի չէին առնվել աշխատանքային պայմանագրերի կամ նշանակման պայմանների չկատարման պահանջը:

1980-1989[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1980-ին Մքնամարան փոխարինվեց ԱՄՆ նախագահի թեկնածու Ջիմի Կարտեր Ալդեն Վլադիմիր Կլաուսենի կողմից:[33] Կլաուսենը փոխարինեց Մքնամարաի աշխատակիցներից շատերի կողմից և շեշտը դրեց տարբեր առաքելությունների վրա: Նրա 1982 թ. որոշմամբ փոխարինվել է բանկի գլխավոր տնտեսագետ Հոլլիս Բ. Չեներիին `Անն Քրեգերի հետ[34], սա նոր միտման օրինակ էր: Քրյուգերը հայտնի էր իր զարգացման ֆինանսավորման քննադատությամբ և նկարագրեց երրորդ աշխարհի կառավարությունները `որպես« վարձակալության[35] գոտի որոնող պետություններ »:


1980-ական թվականներին բանկը հատուկ ուշադրություն դարձրեց երրորդ աշխարհի երկրների պարտքերի սպասարկման վարկավորմանը և զարգացող երկրների տնտեսությունների օպտիմալացմանն ուղղված ճշգրիտ կառուցվածքային քաղաքականությանը[36]: 1980-ականների վերջին ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը[37] հաղորդեց, որ Համաշխարհային բանկի ճշգրտման կառուցվածքային ծրագրերը պատասխանատու են «Ասիայում, Լատինական Ամերիկայում և Աֆրիկայում տասնյակ միլիոնավոր երեխաների առողջության, սնուցման և կրթության նվազման» համար:

1989 թ-ից մինչև առ այսօր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկսած 1989 թ.-ին, որպես պատասխան շատ խմբերից կոշտ քննադատության ենթարկելու համար, բանկը սկսեց իր վարկերի մեջ ներառել բնապահպանական խմբեր և ՀԿ-ներ` իրենց զարգացման քաղաքականության անցյալի հետևանքները մեղմելու համար, ինչը հանգեցրեց քննադատությունների։ 93-97 Համաձայն Մոնրեալի արձանագրությունների, այն նաև իրականացնող մարմին է ստեղծում, որը դադարեցնելու էր Երկրի օզոնային սպիրտային մթնոլորտի ոչնչացումը` 2015 թ-ից իջեցնելով օզոնային շերտով քայքայող քիմիական նյութերի 95% -ը, իր այսպես կոչված «վեց ռազմավարական թեմաներով», բանկը ներդրել է տարբեր լրացուցիչ միջոցներ շրջակա միջավայրի պահպանության համար `զարգացնելով զարգացումը։ Օրինակ, 1991 թ.-ին բանկը հայտարարեց, որ անտառահատումներից պաշտպանվելու համար, հատկապես Ամազոնում, չի ֆինանսավորի շրջակա միջավայրի համար վնասակար որևէ առևտրային կամ ենթակառուցվածքային նախագծեր:

Համաշխարհային հանրային ապրանքները խթանելու համար Համաշխարհային բանկը փորձում է պայքարել մալարիայի դեմ վարակիչ հիվանդությունների դեմ, պատվաստանյութեր տարածել աշխարհի մի քանի մասերում և մարտական ուժերի համատեղումը: 2000 թ.-ին բանկը հայտարարեց «ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի մասին», իսկ 2011 թ.-ին Բանկը միացավ «Թթվային տուբերկուլյոզի գործընկերությանը»:

Ավանդաբար, ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի միջև անհամատեղելի հասկացության հիման վրա Համաշխարհային բանկի նախագահը[38] միշտ ընտրվել է Միացյալ Նահանգների կողմից առաջադրված թեկնածուներից: 2012-ին առաջին անգամ առաջադրվել էին երկու ոչ ամերիկացի քաղաքացիներ:

2012 թ. Մարտի 23-ին ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման[39] հայտարարել էր, որ ԱՄՆ-ն առաջադրելու է Ջիմի Յոն Քիմի[40] թեկնածությունը, որպես Բանկի հաջորդ նախագահը: Ջիմ Յոն Քիմը ընտրվել է 2012 թ. Ապրիլի 27-ին և վերընտրվել է երկրորդ անգամ հինգ տարի ժամկետով 2017 թվականին: Նա հայտարարել է, որ հրաժարական կտա 2019 թ. Փետրվարի 1-ից:

Չափանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2015 թ. մի շարք միջոցառումների արդյունքում, որոշ դեպքերում հասել են Հազարամյակի[41] զարգացման նպատակներին:Նպատակներին հասնելու համար պետք է վեց չափորոշիչներ պահպանել. Աֆրիկայում՝ ոչ ուժեղ երկրներում և ավելի ուժեղ և ավելի ընդգրկուն աճ, ավելի շատ ջանքեր առողջապահության և կրթության ոլորտում, զարգացման և բնապահպանական օրակարգերի ինտեգրում, ավելի ու ավելի լավ օգուտ, առևտրի բանակցություններում շարժ, ինչպես նաև ուժեղ և ավելի կենտրոնացած աջակցություն բազմակողմ հաստատություններից, ինչպիսիք են Համաշխարհային բանկը:






  1. ↑ «World Bank Group» (անգլերեն). 2019-01-24. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  2. ↑ «International financial institutions» (անգլերեն). 2018-12-11. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  3. ↑ «International Bank for Reconstruction and Development» (անգլերեն). 2018-12-11. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  4. ↑ «International Development Association» (անգլերեն). 2018-12-21. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  5. ↑ «World Bank Group» (անգլերեն). 2019-01-24. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  6. ↑ «Poverty reduction» (անգլերեն). 2019-01-21. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  7. ↑ «World Bank Group» (անգլերեն). 2019-01-24. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  8. ↑ «Family» (անգլերեն). 2019-01-30. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  9. ↑ «International Bank for Reconstruction and Development» (անգլերեն). 2018-12-11. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  10. ↑ «International Development Association» (անգլերեն). 2018-12-21. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  11. ↑ «International Finance Corporation» (անգլերեն). 2019-01-13. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  12. ↑ «Multilateral Investment Guarantee Agency» (անգլերեն). 2019-01-20. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  13. ↑ «International Centre for Settlement of Investment Disputes» (անգլերեն). 2018-12-08. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  14. ↑ «Bretton Woods Conference» (անգլերեն). 2018-10-15. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  15. ↑ «International Monetary Fund» (անգլերեն). 2019-01-24. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  16. ↑ «United States» (անգլերեն). 2019-02-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  17. ↑ «United Kingdom» (անգլերեն). 2019-01-26. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  18. ↑ «Fiscal conservatism» (անգլերեն). 2018-11-26. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  19. ↑ «John J. McCloy» (անգլերեն). 2018-10-22. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  20. ↑ «United States Department of State» (անգլերեն). 2019-01-27. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  21. ↑ «Coalition government» (անգլերեն). 2019-01-20. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  22. ↑ «Separation of powers» (անգլերեն). 2019-01-18. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  23. ↑ «Marshall Plan» (անգլերեն). 2019-01-31. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  24. ↑ «Hypothecated tax» (անգլերեն). 2019-01-29. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  25. ↑ «International Development Association» (անգլերեն). 2018-12-21. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  26. ↑ «Developing country» (անգլերեն). 2019-01-31. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  27. ↑ «Need» (անգլերեն). 2019-01-28. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  28. ↑ «Robert McNamara» (անգլերեն). 2019-01-29. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  29. ↑ «Lyndon B. Johnson» (անգլերեն). 2019-02-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  30. ↑ «Eugene Rotberg» (անգլերեն). 2019-01-13. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  31. ↑ «Debt of developing countries» (անգլերեն). 2018-11-29. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  32. ↑ «Debt of developing countries» (անգլերեն). 2018-11-29. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  33. ↑ «Jimmy Carter» (անգլերեն). 2019-01-25. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  34. ↑ «Anne Osborn Krueger» (անգլերեն). 2019-01-25. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  35. ↑ «Rent-seeking» (անգլերեն). 2019-01-14. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  36. ↑ «Structural adjustment» (անգլերեն). 2019-01-11. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  37. ↑ «UNICEF» (անգլերեն). 2019-01-28. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  38. ↑ «2012 World Bank Group presidential election» (անգլերեն). 2018-12-07. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  39. ↑ «Barack Obama» (անգլերեն). 2019-02-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  40. ↑ «Jim Yong Kim» (անգլերեն). 2019-02-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  41. ↑ «Millennium Development Goals» (անգլերեն). 2019-01-20. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Արփինե_Չարչյան/Ավազարկղ&oldid=6151911» էջից