Մակեդոնիզմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Մակեդոնիզմ կամ մակեդոնական ազգայնականություն, քաղաքական դոկտրին և գաղափարախոսություն[1][2], որը հիմնավորում է մակեդոնական ազգային և էթնիկ ինքնության անցյալն ու ներկան, մակեդոներեն լեզվի, ազգի և մշակույթի ինքնուրույնությունն ու նշանակությունը։ Պատմականորեն ընթացքը դիմակայում է ինտերնացիոնալիզմին (այդ թվում՝ հարավսլավիզմին, կոմունիզմին և տիտոիզմին), ինչպես նաև բուլղարական, հունական և սերբական ազգայնականությունը[3][4]։ Մակեդոնական գաղափարախոսությունը Մակեդոնիայի Հանրապետությունում հանդիսանում էր պաշտոնական դոկտրին[5][6][7][8][9]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մակեդոնիզմը հայտնվել է որպես ինքնուրույն գաղափար 19-րդ դարի երկրորդ կեսին[10]։ Մակեդոնացի տերմինն առաջին անգամ օգտագործվել է բուլղարացի հրապարակախոս Պետկո Ռաչև Սլավեյկովի Մակեդոնական հարց (Македонският въпрос) հոդվածում, որը հրապարակվել է Մակեդոնիա ամսագրում 1871 թվականին[11]։ Դրանում քննադատվում են մակեդոնացիները 1860-ական թվականների գաղափարների համար։

Մակեդոնական սլավոնների զանգվածային մակեդոնացման գործընթացը սկսվել է Իոսիպ Տիտոյի մատուցմամբ 1940-ականներին և 1950-ականներին։

Բուլղարացի պատմաբան Բոժիդար Դիմիտրովը, որը Բուլղարիայի ազգային պատմական թանգարանի տնօրենն է, 2014 թվականի հուլիսին հայտարարել էր, որ մակեդոնիզմը մարդկության դեմ հանցագործություն է։ Դիմիտրովը պնդում է, որ մակեդոնական ազգը, լեզուն և պետությունը ստեղծվել են 1944 թվականին Հարավսլավիայի Կոմունիստական կուսակցության կողմից։  Նա հիշեցնում է, որ բոլոր նրանց, ովքեր շարունակում էին իրենց բուլղարացի անվանել նախկին Հարավսլավական Մակեդոնիայի Հանրապետության տարածքում, սպառնում էր 3,5 տարվա ազատազրկում։ Դիմիտրովը կարծում է, որ քանի որ մակեդոնիզմը նախկին հարավսլավական հանրապետության տարածքում պարտադրվել է ուժով, ապա այն պետք է քննարկման դնել Ստրասբուրգի կամ Հաագայի միջազգային դատարանում[12]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Michailidis, 2007, էջ 11
  2. ↑ Тюлеков, 2007, էջ 18: «…македонизмът като окупаторски идеен инструмент и шовинистична политика на великосръбската буржуазия…»
  3. ↑ Църнушанов, 1992, էջ 9: «В книгата „Македонизмът и съпротивата на Македония срещу него“ се разглежда същността на идеята за отделна македонска народност във всичките ѝ етапи на проявление: нейният произход като средство на великосърбизма за разгромяване на големи части от българския народ; нейните агенти — органи на сръбската пропаганда срещу българите; нейният провал още при първата проява на съпротива срещу нея и накрая — нейното въоръжено настъпление с чуждо оръжие под ръководството на ЮКП при отсъствие на съпротива от страна на победена България.»
  4. ↑ Genov & Krasteva, 2001, էջ 74
  5. ↑ Ramet, 1999, էջ 252
  6. ↑ Лабаури, 2008
  7. ↑ Michailidis, 2007, էջ 12: «…македонизма, официалната държавна тоталитарна идеология, култивирана в Скопие.»
  8. ↑ Kentrotis, 1994, էջեր 85-101
  9. ↑ Bechev, 2009, էջեր 139—140
  10. ↑ Kostov, 2010, էջեր 65—66
  11. ↑ Славейков, Петко Македонският въпрос(բուլղ.) // Македония. —Цариград, 1871. — № 3.
  12. ↑ «Бугарија зборуа за пријателство, а нивниот историчар за непостоење на Македонците» (մակեդոներեն). ZaSe.mk. 2014-08. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 21-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Adonov-Poljanski, H. Documents on the Struggle of the Macedonian People for Independence and a Nation-state: From the settlement of the Slavs in Macedonia up to the end of the First World War. — Skopje, Macedonia: Univerzitet «Kiril i Metodij», Fakultet za filozofsko-istoriski nauki, 1985.
  • Banač, I. The national question in Yugoslavia: origins, history, politics. — Ithaca: Cornell University Press, 1984. — ISBN 0801494931
  • Bechev, D. Historical dictionary of the Republic of Macedonia. — Lanham, MD, USA: Scarecrow Press, 2009. — ISBN 0810862956
  • Danforth, L. The Macedonian conflict: ethnic nationalism in a transnational world. — Princeton, NJ, USA: Princeton University Press, 1995. — ISBN 0691043566
  • Genov, N., Krasteva, A. Recent Social Trends in Bulgaria, 1960—1995. — Montreal, Que: McGill-Queen’s University Press, 2001. — ISBN 0773568255
  • Gersin, K. Mazedonisch und das Turkische Problem. — Wien: Kratz, Helf & Co., 1903.
  • Kentrotis, K. Echoes from the Past: Greece and the Macedonian Controversy // Mediterranean politics / R. Gillespie (Ed.). — London; Madison, N.J.: Pinter Publishers; Fairleigh Dickinson University Press, 1994. — P. 85-103. — ISBN 0838636098
  • Kostov, C. Contested ethnic identity: the case of Macedonian immigrants in Toronto, 1900—1996. — Oxford New York: Peter Lang, 2010. — ISBN 3034301960
  • Michailidis, I. (Ed.) Μacedonianism: FYROM’s Expansionist Designs against Greece, 1944—2006. — Athens: Society for Macedonian Studies, 2007. — ISBN 9789608326309
  • Ramet, S.P. (Ed.) The Radical Right: In Central and Eastern Europe Since 1989. — University Park, PA, USA: The Pennsylvania State University Press, 1999. — ISBN 0271043792
  • Roth, K., Brunnbauer, U. (Eds.) Region, regional identity and regionalism in Southeastern Europe. — Berlin; London; Münster: LIT Verlag, 2008. — ISBN 3825813878
  • Taškovski, D. The Macedonian nation. — Skopje: Nasha Kniga, 1976.
  • Todorova, M. Bones of contention the living archive of Vasil Levski and the making of Bulgaria’s national hero. — Budapest; New York: Central European University Press, 2009. — ISBN 9639776246
  • White, G. Nationalism and territory: constructing group identity in Southeastern Europe. — Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2000. — ISBN 0847698092
  • Кирчанов, М. Националистическая модель политической модернизации и трансформации европейских периферий. — Воронеж: ФМО, 2009. — ISBN 5-000010-46-9
  • Лабаури, Д. О. Болгарское национальное движение в Македонии и Фракии в 1894—1908 г.: Идеология, программа, практика политической борьбы. — София: АИ «Проф. Марин Дринов», 2008. — ISBN 9789543223176
  • Риттих, Александр Фёдорович Мое мнѣніе о македонцахъ // Македонскій голосъ. — СПб.: Македонская колония, 1914. — № 11. — С. 217—218.
  • Тюлеков, Димитър Политическият мит за «македонското малцинство» в България. — София: Македонски научен институт — филиал Благоевград, 2007. — ISBN 9548187728
  • Христов, Христо Македонизмът като политическа концепция в края на ХІХ и началото на XX век(բուլղ.) // Исторически преглед. — София: БАН, 1979. — Т. 3. — С. 23-40.
  • Хрон, Карл Народноста на Македонските Словени / Карл Хрон, редакција и коментари Христо Андонов-Полјански. — Скопје: Архив на Македонија, 1966.
  • Църнушанов, Коста Македонизмът и съпротивата на Македония срещу него. — София: УИ «Св. Климент Охридски», 1992.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մակեդոնիզմ&oldid=9263703» էջից