Լուսաշողի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արարատի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Արարատի մարզի Լուսաշող գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 82 հուշարձան (14 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Գերեզմանոց	12-17 դդ.	հս-աե մասում	—	3.48/1		թեք սարալանջին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.1			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.2			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.3			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.4			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.5			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.6			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.7			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.8			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.9			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.10			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.11			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/1.12			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	3.48/1.13			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	3.48/1.14			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	3.48/1.15			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14 դ.		—	3.48/1.16			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/1.17			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/1.18			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/1.19			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-16 դդ.		—	3.48/1.20			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	3.48/1.21			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-17 դդ.		—	3.48/1.22			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	3.48/1.23			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	3.48/1.24			Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	12-20 դդ.	հվ-ամ մասում	—	3.48/2	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/2.1			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/2.2			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/2.3			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/2.4			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/2.5			Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	12-13 դդ.		—	3.48/2.6		հիմնավեր, գերեզմանոցի կնտ-ում	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Զնջռլու»	13-20 դդ.	6 կմ հվ- ամ	—	3.48/3		տարածվում է լեռնալանջին	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-19 դդ.		—	3.48/3.1		գյուղատեղիի հվ մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	17-19 դդ.		—	3.48/3.2		գյուղատեղիի հս-աե եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ալդունի	1550 թ.		—	3.48/3.2.1		կազմող` Անտոն վարպետ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	14 դ.		—	3.48/3.3		Գյուղատեղիի հս-ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Սարգիս	19 դ.		—	3.48/3.4		վրկռ.` 1908 թ. կիսավեր, գյուղատեղիի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Մատուռ	19 դ.		—	3.48/3.5			Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Հախս» («Դաշնով»)	9-17 դդ.	12 կմ հս	—	3.48/4		նախկին Արարատի շրջ., աե մասում, Արմիկ գետի ձախ ափին, լքվել է 1940-ական թթ.` բնակավայրերի խոշորացման հետևանքով	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-17 դդ.		—	3.48/4.1		գյուղատեղիի հվ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	8-9 դդ.		—	3.48/4.1.1		տեղահանված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	8-9 դդ.		—	3.48/4.1.2			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/4.1.3		տեղահանված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/4.1.4		տեղահանված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	3.48/4.1.5		խիստ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	3.48/4.1.6		տեղահանված, հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	3.48/4.1.7		տեղահանված, եզրամասերը ջարդված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	3.48/4.1.8		թեքված դիրքով, քիչ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	3.48/4.1.9		մասամբ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11-12 դդ.		—	3.48/4.1.10		թեքված դիրքով, քիչ հողմնահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/4.1.11		տեղահանված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/4.1.12		վերնամասը թերի, թեքված դիրքով	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	12-13 դդ.		—	3.48/4.1.13		թեքված դիրքով, վերին աջ անկյունը ջարդված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/4.1.14		տեղահանված, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/4.1.15		հողմնահարված, քիչ մամռակալած	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	3.48/4.1.16		տեղահանված, ստորին մասը ջարդված	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Շամամ»	9-17 դդ.	5 կմ հս	—	3.48/5			Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-17 դդ.		—	3.48/5.1		գյուղատեղիի ամ եզրին	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Վերին Արմիկ» («Վերին Արմոք»)	17-19 դդ.	10 կմ հս	—	3.48/6		լքվել է 1949 թ., տարածքում պահպանվել են միայն տնատեղեր	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես (Զանգակատուն)	17-19 դդ.	կնտ	—	3.48/7	Հ	եկեղեցին` հիմնավեր, պահպանվել է միայն զանգակատունը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	9-10 դդ.		—	3.48/7.1		հենած զանգակատան պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/7.2		ներքուստ ագուցված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14-15 դդ.		—	3.48/7.3		ներքուստ ագուցված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-17 դդ.		—	3.48/7.4		եկեղեցու շուրջը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.	2 կմ հվ- ամ	—	3.48/8	Հ	Զնջռլու տանող ճանապարհից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.	2 կմ հվ- ամ	—	3.48/9	Հ	Զնջռլու տանող ճանապարհից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.	2 կմ հվ- ամ	—	3.48/10	Հ	Զնջռլու տանող ճանապարհից աջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար 1930-1940-ական թթ. բռնության զոհերին	1991 թ.	ամ եզրին	—	3.48/11	Հ	պատվիրատուներ` բռնության զոհ Աթան Մարգարյանի որդիներ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար «Սահմանախաչ»	13-14 դդ.	0,5 կմ հվ	—	3.48/12		Լուսաշող-Լանջառ ճանապարհից ձախ կանգնեցված պատվանդանին` գյուղի կոլտնտեսության նախագահ Ս. Զաքարյանի կողմից` 1991-ին	Լուսանկար վերբեռնել
Հուշաղբյուր Երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին	1961 թ.	գ. մ.	—	3.48/13			Լուսանկար վերբեռնել
Վանական համալիր Հովհաննու Սբ. Կարապետ (Զնջռլուի Սբ. Կարապետ)	14 դ.		—	3.48/14	Հ	«Զնջռլու» գյուղատեղից 1 կմ հս-աե	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Սպիտակավոր)	1301 թ.		—	3.48/14.1	Հ	պատվիրատու` Զաքարե Իվանյանի դուստր Գոնցա, ճարտ.` Բուտ, հարթաքանդակները` Սարգիս վարդապետի	Լուսանկար վերբեռնել
Զանգակատուն	14 դ.		—	3.48/14.2			Լուսանկար վերբեռնել
Դամբանատուն	14 դ.		—	3.48/14.3			Լուսանկար վերբեռնել
Բնակելի շինություններ	1896 թ.		—	3.48/14.4		համալիրի ամ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Տնտեսական շինություններ	1898 թ.		—	3.48/14.5		համալիրի հվ կողմում	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	14-19 դդ.		—	3.48/14.6		համալիրի շուրջը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	3.48/14.6.1			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	3.48/14.6.2			Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	3.48/14.6.3			Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	1897 թ.		—	3.48/14.7			Լուսանկար վերբեռնել