Տարածքային վեճ Մոլդովայի և Ուկրաինայի միջև
Մոլդովայի և Ուկրաինայի միջև տարածքային վեճը տեղի է ունեցել 1997-2012 թվականներին, չնայած 1992 թվականի հոկտեմբերի 23-ին սահմանների անխախտելիության մասին Մոլդովա-Ուկրաինական պայմանագրի կնքմանը[1]։ 1999 թվականին, լրացուցիչ արձանագրության համաձայն, Մոլդովան պետք է փոխանցեր իր առափնյա գծի մի մասը, Դնեստրով և Շտեֆան-Վոդի շրջանի Պալանկա գյուղի մոտ գտնվող ավտոճանապարհի մի հատվածը՝ Ջուրջուլեշտայի նավահանգիստ կառուցելու իրավունքի դիմաց[2]։ Վեճը ծագել է այն բանից հետո, երբ Ուկրաինան Մոլդովային մեղադրել է արձանագրության պայմանները չկատարելու մեջ, իսկ Մոլդովան հայտարարել է տվյալների կեղծման մասին, որ առափնյա գիծը, իբր, կարող է փոխանցվել Ուկրաինային։ Սահմանի մասին վեճեր են եղել այն պատճառով, որ որոշ ճանապարհների օգտագործումը բարդացել է գործող սահմաններով։ Վեճը տեղի է ունեցել Պալանկա գյուղի և Ջուրջուլեշտայի նավահանգստի շուրջ[1][3]։
Հարցի էություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1992 թվականի հոկտեմբերի 23-ին Ուկրաինայի և Մոլդովայի միջև կնքվել է երկու երկրների միջև պետական սահմանի որոշման մասին պայմանագիր։ 1998 թվականի օգոստոսի 4-ին Մոլդովայի վարչապետ Իոն Չուբուկը և Ուկրաինայի վարչապետ Վալերի Պուստովոյտենկոն ստորագրել և արձանագրել են Օդեսա-Ռենի ավտոճանապարհի հատվածը և Մոլդովայի տարածքով անցնող Պալանկա գյուղի մոտ գտնվող հողերը Ուկրաինային որպես սեփականություն հանձնելու մասին համաձայնագիրը, ինչի դիմաց Մոլդովան Ջուրջուլեշտայի շրջանում 400 մետր երկարությամբ առափնյա գիծ էր ստանում նավահանգիստը կառուցելու իրավունքով, իսկ երկու կողմերն էլ պարտավորվել էին համատեղ հսկիչ անցակետ կառուցել։ 1999 թվականին սահմանի մասին պայմանագրին ավելացվել է լրացուցիչ արձանագրություն, որը ստորագրել են Մոլդովայի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավոր Վասիլի Շովան և երրորդ գումարման Գերագույն Ռադայի պատգամավոր Պյոտր Պորոշենկոն, որով նախատեսվում էին հետևյալ պաշտոնական գործողությունները[3][4]։
|
Մոլդովայի Հանրապետությունը Ուկրաինային կփոխանցի լիակատար ինքնիշխանություն, տիրապետություն, օգտագործում և կառավարում Նիշալիու գետի կղզին (107,7 հա)՝ ստորին Դնեստրում, Ռենի-Օդեսա ավտոճանապարհի ներկայիս մոլդովական հատվածը, որը գտնվում է մոլդովական Պալանկա քաղաքի սահմաններում՝ Դնեստրայի գետաբերանում՝ 7,77 կմ երկարությամբ, 23 մ լայնությամբ և 18 հա ընդհանուր մակերեսով, համապատասխան ցածրադաշտի հետ միասին, ինչպես նաև Պիսցիկոլի, Պեշունյա, Աբդիու և Բայբոլ քաղաքների հարակից շրջանները (9,26 կմ²) կամ Մոլդովայի Ջուրջուլեշտ քաղաքին և Ուկրաինական Ռենի քաղաքին հարող տարածքը։ | 
|
Սակայն արձանագրությունը արգելափակվել է Մոլդովայի կողմից այն պատճառով, որ Ջուրջուլեշտի տարածքը (առափնյա գիծ) 1940 թվականից պատկանել է Մոլդովային , իսկ այն 1992 թվականին, իբր, դե ֆակտո հանձնել են Ուկրաինային առանց որևէ երկկողմ համաձայնագրերի և առանց իրավական հիմքերի՝ Մոլդովայի վարչապետ Վալերի Մուրավսկու և Ուկրաինայի վարչապետ Պավել Լազարենկոյի բանավոր պայմանավորվածության համաձայն։ Մոլդովայի կառավարությունը մտադիր չէր 10,5 կմ² տարածք տրամադրել[3]։
Կողմերի փաստարկներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հօգուտ Մոլդովայի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մոլդովայի կառավարությունը հրաժարվել է Ուկրաինային տալ Պալանկա գյուղի շրջանում 400-մետրանոց առափնյա գիծ կամ տարածք։ Մոլդովայի իշխանությունները կարծում էին, որ առափնյա գիծն ի սկզբանե պատկանում էր Մոլդովային և «անօտարելի հող» էր[5], իսկ պետական հողի հանձնումն արգելված էր մոլդովական օրենքներով, ուստի Ուկրաինան ստացել է միայն ճանապարհային հատված[2], որը Մոլդովայի տարածքում Ուկրաինայի սեփականությունն էր[6]։ Շտեֆան-Վոդի շրջանի քաղաքապետ Վալերի Բերիլան նույնիսկ սպառնացել է փակել մայրուղին՝ հայտարարելով, որ թույլ չի տա հողն Ուկրաինային փոխանցել[7]։
Հօգուտ Ուկրաինայի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Որոշ ուկրաինացի քաղաքական գործիչներ կարծում էին, որ Մոլդովայի Ջուրջուլեշտից հողերի փոխանցումը տեղի է ունեցել Ուկրաինայի օրենքների խախտմամբ. Սահմանադրության 73-րդ հոդվածով անհրաժեշտ էր անցկացնել ներքին հանրաքվե[8]։ Մոլդովայի կողմից հող փոխանցելուց հրաժարվելը նրանք գնահատել են որպես արձանագրության խախտում, սակայն հետագայում Մոլդովայի վրա ճնշում գործադրելու մտադրության մասին պաշտոնական հայտարարություններից հետո գործը դուրս չի եկել։ Ջուրջուլեշթում նավահանգստի շինարարությունը կարող էր հեռանկարում լուրջ տնտեսական սպառնալիք դառնալ Ուկրաինական Ռենի նավահանգստի համար, որը 2009 թվականին Մոլդովայից կորցրել է մոտ 300-400 հազար տոննա տարեկան հացահատիկային բեռներ և զրկվել է Ռիբնիցկի մետալուրգիական գործարանի արտադրանքից (մասամբ երկաթուղային ճյուղի բացակայության պատճառով՝ մոլդովական նավահանգիստ Էր ուղևորվում Կագուլից եկող երկաթգիծը)[5]։
Վեճի ավարտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այնուամենայնիվ, 2011 թվականի ամռանը հաջողվել է ավարտին հասցնել 1999 թվականի արձանագրության կատարման աշխատանքները[2]։ 2012 թվականի նոյեմբերի 26-ին Պալանկա գյուղի մոտ վիճելի տարածքների հարցը վերջնականապես փակվել է, գյուղի հարակից տարածքը մնացել է Մոլդովայի սահմաններից դուրս, սակայն ճանապարհը հանձնվել է Ուկրաինային[9]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Влад Кубряков[en] (25 ноября 2009, 11:17). «TRATAT între Republica Moldova şi Ucraina cu privire la frontiera de stat» (ռումիներեն). Блог Влада Кубрякова. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
{{cite web}}: Check|author=value (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ 2,0 2,1 2,2 «Молдова и Украина закрыли вопрос о спорных территориях возле села Паланка» (ռուսերեն). Еврорегион «Днестр». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Влад Кубряков[en] (11 декабря 2009). «APROPO DE GIURGIULEŞTI sau despre „cedările" teritoriale ucrainene din capul gânditorilor suficienţi» (ռումիներեն). FLUX. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
{{cite web}}: Check|author=value (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ Додатковий протокол до Договору між Україною і Республікою Молдова про державний кордон щодо передачі у власність Україні ділянки автомобільної дороги Одеса — Рені…(ուկր.)
- ↑ 5,0 5,1 Operkor (10 января 2011). «Как молдаване «разводят» Украину. 10 лет Молдова отказывается выполнять условия соглашения об обмене территориями с Украиной» (ռուսերեն). Хроники и комментарии. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «Приграничные сложности Украины с Молдовой» (ռուսերեն). Информационно-новостной ресурс ПМР. 30 ноября 2009. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «Население молдавского с. Паланка готово перекрыть трассу Одесса-Рени, чтобы не допустить передачи Украине земли под дорогой» (ռուսերեն). Новый регион — Кишинёв. 23 ноября 2009 20:09. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «Молдавский порт Джурджулешты: вопросов больше, чем ответов» (ռուսերեն). Информационный портал «Курьер». 14 января 2016. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «Украина отдала Молдове спорную территорию» (ռուսերեն). Росбалт. 26 ноября 2012 17:00. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ալեքսանդր Լապշին (5 июля 2012). «Ինչպես Մոլդովան և Ուկրաինան փոխեցին հողերը» (ռուսերեն). LiveJournal. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 14-ին.