Դիտել Չինաստանի պատմություն էջի աղբյուրը

[[Պատկեր:Territories of Dynasties in China (ru).gif|մինի|300px|Չինաստանի պատմության ընթացքում տարբեր դինաստիաների զբաղեցրած տարածքները, և ժամանակակից Չինաստանը]]
<!-- [[Պատկեր:KangnidoMap.jpg|մինի|300px|Չինաստանի պատմական քարտեզ, 1402թ.]] -->

[[Չինաստան]]ը աշխարհի [[հնագույն քաղաքակրթություններ]]ից մեկն է։ [[Չինական մշակույթ]]ի հիմնական կրողները և Չինաստանի հիմնական ժողովուրդը ''[[Չինացիներ|Հան-չինացիներն]] են''։ Չինաստանի ներկայիս տարածքը բնակեցված է եղել վաղնջական ժամանակներից։ Ամենահին [[գտածո]]ն թվագրում է ՔԱ 600 հազար թվականին։ Ներկայումս հայտնի ամենահին չինական մշակույթը ''Հեմուդու'' մշակույթն է, որը գոյատևել է ՔԱ 7000-4000 թթ.

== Նախապատմական Չինաստան ==
Չինաստանի պատմության ներկայումս հայտնի ամենավաղ շրջանը բաժանվում է չորս մշակութային շրջանների.

* [[Հեմդու մշակույթ]] (ՔԱ մոտ 7000–4000 թթ.)
* [[Յանգշաո մշակույթ]] (ՔԱ մոտ 5000–2000 թթ.)
** [[Բանպո բնակավայր]]
* [[Լոնգշան մշակույթ]] (ՔԱ մոտ 3000–2000 թթ.)
* [[Լիանգչժու մշակույթ]] (ՔԱ. մոտ 3300–2200 թթ.)

== Առաջին դինաստիաները (Սիա, Չանգ, Չժու) ==

<!-- Չնչին կրճատումներով արտատպվում է գերմաներեն վիքիպեդիայից Frühe Dynastien բաժնից։ Հղումներ առկա չեն։ -->
[[Պատկեր:Xia.jpg|մինի|Սիա- Դինաստիայի տարածքը]]
[[Պատկեր:Shang.jpg|մինի|Շանգ-դինաստիայի տարածքը]]
[[Պատկեր:Zhou2.jpg|մինի|Չժու-դինաստիայի տարածքը]]

'''Սիա-դիանաստիան''' (夏朝) Պատմության մեջ հայտնի առաջին դինաստիան է (Ք.Ա. 2205 - 1766)։ Ուղղակի գրավոր աղբյուրներ չեն պահպանվել, ավելի ուշ ժամանակներում հիշատակված դինաստիա է, որը երկար ժամանակ պատմաբանների կողմից կասկածի տակ էր դրվում։ Սակայն հնագիտական պեղումները հաստատում են դինաստիայի գոյությունը։

''Սիա-դինաստիային'' հաջորդում է '''Շանգ-դինաստիան''' (商朝) (Ք.Ա. մոտ 1570–1066 թթ. այս դինաստան անվանվում էր նաև ''Յին'')։ Այս դինաստիայի գոյատևման դարաշրջանից են հայտնաբերվել առաջին [[Չինական այբուբեն|գրավոր վկայությունները]], ձեռագրերը և խեցեգրությունները (Խեցիների պատյաններ) <!-- Muschelschalen -->, որոնք ռադիոկարբո մեթոդով հնարավոր է դարձել թվագրել։ Այդ ժամանակ արդեն բրոնզ էր ձուլվում, հատվում էին [[Չինական դրամներ|դրամներ]], կառուցվում էին հսկա պատեր, ինչպես նաև ձիակառքեր։
Շանգ-Դինաստիայում զարգացած էր բյուրոկրատիան։ Իր ամենահզոր շրջանում այս դինաստիան ազդեցություն ուներ [[Դեղին գետ]]ի միջին և ներքին հոսքերի շրջաններից մինչև այժմյան [[Լիաոնինգ]] պրովինցիա և Լանգցզեկյանգ գետի միջին շրջաններ։
Ներկայիս [[Չենդու]] քաղաքի տարածքի հնագիտական պեղումներից ստացված գտածոները վկայում են, որ այդ ժամանակաշրջանում զուգահեռաբար գոյություն են ունեցել նաև այլ ինքնուրույն մշակույթներ։ (գտնվել են ոսկուց, բրոնզից և [[Նեֆրիտ (միներալ)|նեֆրիտից]] պատրաստաված առարկաներ)։

'''Չժու-դինաստիան''' (周朝, Ք.Ա. 1045–221 թթ.) ժամանակային առումով բաժանված է եղել երկու մասի՝ ''Արևմտյան Չոու-դինաստիա'', որը գոյություն է ունեցել Ք.Ա. 1045-771 թթ, և ''Արևելյան Չժու-դինաստիա'' (Ք.Ա. 770-256 թթ.)։ Վերջինս էլ իր հերթին բաժանված է եղել [[Գարնանային և աշնանային ժամանակաշրջան]]ի և [[Մարտնչող թագավորությունենրի ժամանակաշրջան]]ի (戰國時代 Zhànguó Shídài)։ Առաջին՝ ''Արևմտյան Չոու-դինաստիայի'' ժամանակաշրջանից հայտնի են միայն ավանդություններ, իսկ ''Արևելյան Չժու-դինաստիայի'' մասին պապանվել են այդ ժամանակվա բազմաթիվ փաստաթղթեր։ Չժու դինաստիան հավանաբար բազմազան փոքր ցեղերի միավորում էր, որոնք փոքր պետություներ էին կազմում, իսկ բոլորի ղեկավան էր Չժուն։ ''Արևմտյան Չժու-ժամանակաշրջանում'' կայսրության ղեկավարները անվանվում էին արքա (''Վանգ'' 王), իսկ այլ կառավարիչները՝ ''Գոնգ''(公 սովորաբար թարգմանվում է «հերցոգ»)։ Միայն ''Գարնանային և աշնանային ժամանակաշրջանում'' են սկսում մյուս տիրակալները իրենց Արքա անվանել, ինչը նշանակումն էր, որ Չժու-տիրակալները կորցրել էին իրենց իշխանությունը։

Սկսած Չժու-ժամանակաշրջանից պատմական իրադարձությունները հնարավոր է դառնում թվագրել և դասակարգել։ Չժու-տիրակալների իշխանության կորստի արդյունքում կենտրոնացված իշխանության ուժը թուլանում է։ Սկզբում կային մոտ 170 փոքր թագավորություններ։
Սրանք չնայած թույլ կապերով էին կապված իրար հետ, սակայն իրար համարում էին միևնույն ժողովրդի մաս, մանավանդ հարևանությամբ ապրող [[բարբարոսներ]]ի` [[քոչվոր ցեղեր]]ի պայմանում։ Այս թագավորություններում առկա էին [[խառնամուսնություն]]ներ։ Նրանք պատերազմների ժամանակ հանդես էին գալիս մեկ ճակատով։ ''Մարտնչող թագավորությունենրի ժամանակաշրջանում'' գոյություն ունեին ընդամենը 7 թագավորություններ։ Այդ ժամանակներում գյուղատնտեսական առաջընթացին զուգընթաց երկրի բնակչությունը սրընթաց աճում է։ Ստեղծվում են պողպատյա զենքեր։ Չժու-ժամանակաշրջանը [[Չինական փիլիսոփայություն|Չինական մեծ փիլիսոփայության]] ծաղկման դարաշրջան էր։

== Կայսրություններ ==
<!-- Արտատպվում է գերմաներեն վիքիպեդիայի Kaiserzeit բաժնից -->
[[Պատկեր:Qin.jpg|մինի|Ցին-դինաստիայի ժամանակաշրջանի Չինաստանի տարածքային ընդարձակումը]]
[[Չինական կայսրություններ]]ի ավելի քան 2000-ամյա պատմության մեջ եղել են ինչպես կայուն ժամանակներ` զուգորդված քոչվոր ցեղերի հարձակումներով (հիմնականում հյուսիսային շրջաններից), այնպես էլ դինաստիաների միջև բախումներ, որոնց պատճառով առաջացել են երկարամյա պառակտումներ։<br />
Չինական ավանդական պատմագրության մեջ մեծ տեղ է հատկացնում հիմնական (կարևոր) դինաստիաների պատմության նկարագրությանը, իսկ պառակտման ժամանակները ստորադասված են։ Ստորև նկարագրված է բոլոր ժամանակաշրջանների դինաստիաների համռոտ պատմությունը։

=== Ցին-դինաստիա (ՔԱ 221–207 թթ.) ===
{{main|Ցին կայսրություն}}
[[Ցին կայսրություն]]ը ''Չժու-դինաստիայի'' անկման արդյունքում կազմավորված 7 թագարություններից մեկն էր։ Թագավորությունում առկա էր արդյունավետ կառավարման համակարգ և գյուղացիների կյանքը կարգավորող չափազանց խիստ օրենսդրություն։ Քաղաքական գործիչ, փիլիսոփա և գործարար [[Լյուի Բուվեյ]]ը ինտրիգների միջոցով հասնում է այն բանին, որ ''Չժուանգսիանգ'' արքայազնը ժառանգում է իշխանական գահը և Բուվեյին նշանակում է կանցլեր։ Արքայզնի մահից հետո թագավոր է դառնում նրա որդին՝ ''Չժաո Չժենգը'', որն առանձնանում էր առանձնակի դաժանությամբ։ Վերջինիս դեմ տեղի են ունենում թագավորի մի քանի անհաջող մահափորձեր։ Չժենգը ռազմական արշավանքներ է կատարում հարևան կայսրությունների դեմ և 221 թ. հասնում է թագավորության միավորմանը։ Նա թագադրվում է, որպես առաջին կայսր և ինքն իրեն կոչում է [[Ցի Շի Հուանգ|Քին Շիհուանդի]] («Քինի առաջին աստվածային կայսր»)։ Այնուհետև միավորված կայսրությւոննում իրականցվում են մի շարք բարեփոխումներ։ Ամբողջ Չինաստանը սկսվում է կառավարել Քինի կայսրության արդյունավետ կառավարման համակարգով։ Դրանից բացի ստանդարտեցվում են Չափի կշռի միավորները, իսկ [[Լի Սի]] նախարարը միավորում է գիրը։

Քոչվոր ցեղերից պաշտպանվելու համար երկրի հյուսիսում և արևմուտքում կառուցվում է [[Չինական Պատ|Չինական Մեծ Պատը]] (որպես կապ՝ արդեն գոյություն ունեցող յոթ կայսրությունների կառուցած պատին)։ Կառուցվում են առաջին տրանսպորտային [[ջրանցքներ]]ը։
ՔԱ 210 թ. Քին Շիհուանդին վախճանվում է և թաղվում է մի մեծ պուրակում։ <!-- Հայտնի են նրա կառուցած և իր անունով կոչվող հռչակավոր ''Քին Շիհուանգդիս գերեզմանատները'' (և ևս մեկը, որը այնքան աննշան էր, որ պատմագրության մեջ չի հիշատակվում ), -> Նրա գերեզմանը մինչև այժմ բացված (պեղված) չէ։ Նախկինում կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ դրանք գերեզմանագողերի կողմից ևս չեն թալանվել։ Քինի մահից շատ չանցած գյուղացիները ապստամբում են նրա որդու դեմ։ Այն վերածվում է քաղաքացիական պատերազմի, որի արդյունքում հիմնվում է [[Հան-դինաստիան]]։

<!-- 
210 v. Chr. starb Kaiser Qin Shihuangdi. Er wurde in einer großen Anlage beigesetzt, die berühmte [[Mausoleum Qin Shihuangdis|Terrakottaarmee]] ist eine seiner Grabbeigaben (und eine so unbedeutende, dass sie in der Geschichtsschreibung nicht einmal Erwähnung fand). Sein Grab ist bislang ungeöffnet; die bisherigen Erkundungen ergaben, dass es angeblich nicht von [[Grabräuber]]n angetastet worden sein soll. Kurz nach seinem Tod kam es unter seinem Sohn zu Aufständen der Bauern, die in einem Bürgerkrieg zur Gründung der [[Han-Dynastie]] führten. -->[[Պատկեր:Han2.jpg|մինի|Հան-դիանստայի տարածքը]]
=== Հան-դինաստիա (ՔԱ 206- ՔՀ 220) ===
[[Պատկեր:HanHorse.jpg|մինի|Հան-ժամանակաշրջանի ձիու քանդակ|ձախից]]{{main|Հան-դինաստիա}}Հաշվի առնելով երկրում ստեղծված ծանր կացությունը, առաջին Հան-կայսրերը փորձում էին ցածր հարկերի և հողերի լայնամաշտաբ մասնավորեցման շնորհիվ մեղմել իրավիճակը։ Այս միջոցառումները հաջողությամբ են պսակվում և Հան-կայսրությունը դառնում է կայսերական դարաշրջանի ծաղման շրջան։ Ի վերջո Հան-դինաստիայի ռազմական և տնտեսական կարողություններն այնքան են հզորանում, որ այսուհետև [[Չինացիներ|չինացի ժողովուրդը]] նույնացվում է ''Հան-չինացիների'' հետ։

Այսպես այդ ժամանակ ներկայիս հարավային չինաստանի ժողովուրդները միանում են Չինաստանին (Կանտոնի (Գուանգչժու) նվաճումը ՔԱ 111 թ.)<!-- So fällt in ihre Regierungszeit die Angliederung der Volksgruppen im heutigen Südchina (111 v. Chr. Eroberung von [[Guangzhou|Kanton]]), ->
[[Մետաքսի ճանապարհ]]ի երկայնքով նվաճվում են բոլոր փոքր երկրները և ստեղծվում են անուղղակի առևտրական հարաբերություններ [[Հռոմեական կայսրություն|Հռոմեական կայսրության]]հետ։ Նույն ճանապահով [[Բուդդիզմ]]ը ներթափանցում է Չիանստան։ Սակայն Հան-կայսրերը [[Կոնֆուցիանիզմ]]ն են ընդունում, որպես պետական փիլիսոփայություն, որը դեռևս իր կարգավիճակում գոյատևում է երկու հարյուրամյակ։

[[Վանգ Մանգի]]` կայսերական թագի զավթումով ՔՀ 8-25 թթ. ավարտվում է այսպես կոչված [[Արևմտյան Հան-դինաստիան]], որին հաջորդում է [[Արևելյան Հան-դինաստիան]]։ Վերջին Հան-կայսրերի տիրապետության ժամանակաշրջանում առաջին հերթին կայսերական պալատում ներքին իշխանական պայքարի պատճառով, սակայն նաև տարածաշրջանային ռազմական ուժերի ամրապնդման պատճառով կայսրությունը զգալիորեն թուլանում է։ [[Թաոիզմ]] աղանդի կազմակերպած ''Դեղին չալմաների ապստամբությունը'' երկիրը վերջնականապես գցում է քաոսի մեջ։

<!-- 
. Mit der Unterwerfung der Kleinstaaten entlang der [[Seidenstraße]] entstand eine indirekte Handelsbeziehung mit dem [[Römisches Reich|Römischen Reich]]. Gleichzeitig erreichte der [[Buddhismus]] auf diesem Weg China.

Zur Staatsphilosophie erhoben die Han-Kaiser jedoch den [[Konfuzianismus]]. Er sollte in dieser Funktion in den nächsten zwei Jahrtausenden Gültigkeit behalten.

Die [[Usurpation]] des Kaiserthrons durch [[Wang Mang]] 8 bis 25 n. Chr. beendete die sogenannte [[Westliche Han-Dynastie]]. Ihr folgte die [[Östliche Han-Dynastie]]. Die Herrschaft des letzten Han-Kaisers schließlich wurde vor allem durch innere Machtkämpfe im Kaiserhaus und das Erstarken regionaler Militärmachthaber geschwächt. Der [[Aufstand der Gelben Turbane]], angeführt von einer Sekte des [[Taoismus]], stürzte das Land vollends ins Chaos.
 -->

== Երեք կայսրությունների ժամանակաշրջան (220-280 թթ.) ==
[[Պատկեր:Sanguo.jpg|մինի|250px|աջից|Երեք կայսրությունները]]{{main|Երեք կայսրությունների ժամանակաշրջան}}<!-- Վերջին Հան-կայսր ''Սիանդիի'' տապալումից դեռ շատ առաջ նա -->Կենտրոնացված իշխանություն այլևս գոյություն չուներ, ու առանձին տարածքներում իշխում էին տարածաշրջանային իշխանները, որոնք սկզբում գործում էին մի դաշինքի մեջ, սակայն շատ ցանցած սկսեցին պատերազմել իրար դեմ։

<!--
Schon lange bevor der letzte Han-Kaiser [[Han Xiandi|Xian]] abgesetzt wurde, war er zu einem Machtinstrument ambitionierter [[Kriegsherr]]en verkommen, die ihn gefangen hielten. Die Zentralmacht war zusammengebrochen, und in den einzelnen Territorien herrschten regionale Kriegsfürsten, die kurzzeitig Bündnisse untereinander eingingen, nur um kurze Zeit später wieder gegeneinander zu kämpfen.

220թ. վերջին Հան-կայսրի իշխանության ստիպողական հանձնման արդյունքում ի հայտ են գալիս երեք տարածաշրջանային տերություններ`
  [[Վայ-դինաստիա]]ն, [[Կաո կաո]]ն վերահսկում են Չիանստաի կենտրոնը և Դեղին գետի միջին և ներքին հոսքը և [[]], 
Im Jahre 220, als der letzte Han-Kaiser abtreten musste, hatten sich drei regionale Mächte aus diesen Kämpfen herauskristallisiert: Die [[Wei-Dynastie]] des [[Cao Cao]] kontrollierte das chinesische Kernland am mittleren und unteren Lauf des [[Gelber Fluss|Gelben Flusses]]. [[Shu Han|Shu]] (Kanzler [[Zhuge Liang]]) hatte sich in der schwer zugänglichen Kesselprovinz [[Sichuan]] eingeigelt. Die [[Wu-Dynastie]] unter [[Sun Jian]] schließlich kontrollierte das fruchtbare Land südlich des Jangtsekiangs und konnte den Strom als natürliche Grenze gegen die starken Wei behaupten.

Durch den sehr populären Roman ''[[Die Geschichte der Drei Reiche]]'' sowie unzählige Theaterstücke sind viele Geschichten und Helden aus dieser Epoche unter den Chinesen so bekannt wie [[Adam und Eva]] in der westlichen Welt. Einige der Helden wurden sogar als Götter verehrt oder von späteren Kaisern zu Gottkaisern erhoben.

Beendet wurde diese Zwischenzeit von [[Jin Wudi|Sima Yan]], einem Minister der Wei. Er setzte den letzten Wei-Kaiser [[Cao Huan]] ab, nahm selbst seinen Platz ein und begründete so die [[Jin-Dynastie (265–420)|Jin-Dynastie]]. Die Schwäche der anderen beiden Reiche erlaubte es ihm, das Land nach 60-jähriger Teilung und einer noch längeren Zeit der Unruhe wieder zu einen.
 -->

== Ջին-դինաստիա (265–420) ==
{{main|Ջին-դինաստիա (265–420)}}
[[Պատկեր:Jin.jpg|մինի|250px|աջից|Ջին-դինաստիայի տարածքը]]
220-589 թթ. Չինաստանը ընկնում է ամբողջական քաոսի մեջ։ Կայսրությունը պառակտվում է տարբեր մասերի։ 317 թ. Ջին-դինաստիային հաջողվում է հիմնել միջնանկյալ պետություն՝ Հան-կայսրության մեծ մասի վրա։ Բայց սրա անկումից հետո հսկայական կայրությունը նորից ճաքեր է տալիս։ Այս անգամ այն բաժանվում է երկու մասի։ Առաջանում են 5 միաժամանակյա դինաստիաներ։ 581 թ. Սուիին հաջողվում է վերամիավորել կայսրությունը։ Նրա իշխանությունը տևում է մինչև 618 թ.:

618 թվականին Տան դինաստիան գալիս է իշխանության։ Կայսրության վերամիավորումը շարունակվում է մեծ թափով։ Կանանց նույնպես իրավունքներ են խոստացվում, վերջիններս ամուսնուց բաժանվելու և մարտարվեստներ սովորելու իրավունք են ստանում։ Այս ժամանակ էլ պատմության մեջ առաջին կինն է իշխանության։ 8ր-րդ դարի կեսերին սկսվում են անհանգստություններ, որոնք հետագայում նպաստում են տարածային զինվորական իշխանությունների ուժեղացմանը և կայսրության թուլացմանը։

Այս ամենի արդյունքում 907 թ. Չինական Կայսրությունը փլուզվում է, ստեղծվում է Հյուսիսչինական Մեծ Կայսրությունը, որը ղեկավարվում է իրար հաջորդող դինաստիաների կողմից, իշխանության են գալիս ինչպես Ադելսի, այնպես էլ Հան և Չժու ընտանիքները։ Դրանից բացի կային նաև բազմաթիվ փոքր կայսրություններ հարավում։ Պառակտված Չինաստանում բազմաթիվ դինաստիաներ հաջորդում են իրար, որոնք, սակայն կայսրությունը վերամիավորել չեն կարողանում։

== Սույ-դինաստիա (581-618) ==
Բարբարոսացված Հյուսիսի և գաղութացված հարավի չինականացման գործընթացը նախադրյալներ է ստեղծում երկրի նոր միավորման համար։ 581-ում Հյուսիսային Չինաստանի հրամանատար Չժոու Յան Ջիանը միավորում է իր իշխանության ներքո ամբողջ Հյուսիսային Չինաստանը և հռչակում է նոր Սույ դինաստիան, իսկ Հարավչինական պետության ոչնչացումից հետո Չենը դարձավ Միացյալ Չինաստանի ղեկավար։ VII դարի սկզբին նրա որդին՝ Յան Դիը, պատերազմներ է մղում Կորեայի Կոգուրեի (611-614) և Վանսուանի [[Վիետնամ]]ական պետության դեմ, կառուցում է մեծ ջրանցք [[Հուանհե]] և [[Յանցզի]] գետերի միջև, հարավից մայրաքաղաք բրնձի տեղափոխման համար, ստեղծում է շքեղ պալատներ մայրաքաղաք [[Լոյան]]ում, վերականգնում և կառուցում է մեծ չինական պատի նոր հատվածներ, որոնք անկում են ապրել հազար տարվա ընթացքում։

Սակայն Սույ դինաստիայի Յան Դի կայսրին սպանում են և Սույ դինաստիան փոխարինում է Թան դինաստիան (618-907)։

== Թան-դինաստիա (618-907) ==
[[Պատկեր:唐疆变迁.gif|մինի|Թան դինաստիայի իշխանության ժամանակ Չինաստանի սահմանների փոփոխությունները]]
{{Հիմնական հոդված|Թան դինաստիա}}Լի դինաստիայի կառավարիչները վերջ տվեցին ազնվականության ելույթներին և իրականացրեցին մի շարք հաջող վերափոխումներ։ Չինաստանը բաժանվեց 10 շրջանի, վերականգնվեց "օդային համակարգը", կատարելագործվելց վարչական օրենսդրությունը, ամրացվեց Իշխանության ուղղահայացը, աշխուժացավ առևտուրն ու քաղաքային կյանքը։ Զգալիորեն ավելացան բազմաթիվ քաղաքների չափերն ու քաղաքային բնակչության թիվը։

VII-րդ դարի վերջին Թան կայսրության ուժեղացված ռազմական հզորությունը հանգեցնում է Չինաստանի տարածքի ընդլայնմանը Արևելյաթյուրքական և Արևմտաթյուրքական խագանատների հաշվին։ Պետությունները, որոնք գտնվում են Ջունգարիում և Արևելյան Թուրքմենստանում, դառնում են Չինաստանի վասալներ։ Կորեայի Կոգուրե պետությունը նվաճվում է և դառնում Չինաստանի նահանգներից մեկը։ Կրկին բացվեց Մետաքսի մեծ ճանապարհը։

VIII-X դդ. Չինաստանում տարածում են ստանում նոր գյուղատնտեսական մշակույթներ՝ մասնավորապես թեյ, բամբակը։

VIII դարում Թան կայսրությունը թուլացնում է և թեժանում է շրջակայքում գտնվող ռազմական գավառների միջև հակամարտությունները։ Վերջապես Լյու դինաստիան խարխլում է և Հուան Չաոն պատերազմ է սկսում գահի համար (874-901թթ․)։

== Չինաստանի ժողովրդական Հանրապետություն և Թայվանի չինական հանրապետություն ==
=== ՉԺՀ-ի ստեղծումը (1949–1957) ===
{{main|Չինաստան}}
1949 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Պեկինում հիմնադրվել է Չինաստանի ժողովրդական Հանրապետությունը։ Հաջորդ օրը [[Խորհրդային Միություն]]ը առաջինը ճանաչեց ՉԺՀ-ն և նրա հետ կնքեց դաշինք և փոխօգնության պայմանագիր։ 1950 թվականի հոկտեմբերին  չինական զորքերը մտան [[Տիբեթ]]ի տարածք, որն իր անկախությունը հայտարարել էր 1949 թվականի նոյեմբերին։ 1951 թվականի մայիսի 23-ին Տիբեթի և ՉԺՀ-ի կառավարությունները ստորագրեցին համաձայնագիր «Տիբեթի խաղաղ ազատագրմանը ուղղված միջոցառումների մասին»։ Հետևելով խորհրդային մոդելին՝ ՉԺՀ-ն ձեռնամուխ եղավ  երկրի տնտեսության տեղծմանը։ Այնուամենայնիվ, ի տարբերություն ԽՍՀՄ-ի, [[Չինաստան]]ը չէր շտապում իրականացնել կոշտ ագրարային կոլեկտիվացում և հապճեպ արդյունաբերության զարգացում։ 1957 թվականի փետրվարին, Մաոն որոշեց մեծացնել հրապայնականությունը և քննադատությունը երկրում՝ քաղաքային մտավորականությանը սոցիալիստական շինարարության մեջ ներգրավելու համար, բայց 1957 թվականի հուլիսին  այս ծրագիրը կտրուկ կրճատվեց։ 1958 թվականի մայիսին տեղի ունեցավ Խորհրդի երկրորդ նիստը։

== Աղբյուրներ ==
{{Ծանցանկ}}

{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}

[[Կատեգորիա:Չինաստան]]