Դիտել Կալիումի ցիանիդ էջի աղբյուրը

{{Նյութ
 | վաճառքային անվանում =
 | անվանում = 
 | պատկեր = 
 | պատկերի չափ = 
 | նկարագրություն = 
 | պատկեր 3D = 
 | պատկեր 3D չափ = 
 | պատկեր 3D չափ2 = 
 | նկարագրություն2 = 
 | պատկեր 2 = 
 | պատկեր չափ 2 = 
 | նկարագրություն3 = 
 | քիմիական անվանում = 
 | այլ անվանումներ = 
 | ավանդական անվանում = 
 | քիմիական բանաձև = 
 | ռացիոնալ բանաձև = 
 | վիճակ = 
 | արտաքին տեսք = 
 | մոլային զանգված = 
 | մոլյար կոնցենտրացիա = 
 | խտություն = 
 | ամրության սահման = 
 | կարծրություն = 
 | մակերեսային լարվածություն = 
 | դինամիկ մածուցիկություն = 
 | կինեմատիկ մածուցիկություն = 
 | իոնիզացման էներգիա = 
 | հաղորդականություն = 
 | էլեկտրական դիմադրություն = 
 | էլ. դիմ գործակից = 
 | ձայնի արագություն = 
 | էլ. դիմ. գործակից = 
 | հալման ջերմ. = 
 | կազմալուծման ջերմ. = 
 | սուբլիմացման ջերմ. = 
 | եռման ջերմ. = 
 | եռման ջերմ. բն. = 
 | տրոհման ջերմ. = 
 | ֆազային անցումներ = 
 | այրման ջերմ. = 
 | բյուրեղացման ջերմ. = 
 | բռնկման ջերմ. = 
 | ինքնաայրման ջերմ. = 
 | պայթուցիկության աստիճան = 
 | եռակի կետ = 
 | կրիտիկական կետ = 
 | կրիտակական ջերմ. = 
 | կրիտիկական ճնշում = 
 | կրիտիկական խտություն = 
 | ջերմատարողություն = 
 | ջերմատարողություն2 = 
 | ջերմահաղորդականություն = 
 | ձևավորման էնթալպիա = 
 | հալման էնթալպիա = 
 | եռման էնթալպիա = 
 | լուծման էնթալպիա = 
 | սուբլիմացիայի էնթալպիա = 
 | գազառաջացման տեսակ. ջերմուն. = 
 | հալման տեսակ. ջերմուն. = 
 | ջերմային լայնացում = 
 | տրանսֆորմացիայի միջակայք = 
 | գոլորշու ճնշում = 
 | Վան դեր Վալսի հաստ. = 
 | կրիտիկակական ջերմ. = 
 | լուծման էթալպիա = 
 | նյութ4 = 
 | լուծելիություն4 = 
 | լուծելիություն = 
 | նյութ1 = 
 | լուծելիություն1 = 
 | նյութ2 = 
 | լուծելիություն2 = 
 | նյութ3 = 
 | լուծելիություն3 = 
 | թթվի չեզոք. հաստ. = 
 | պտույտ = 
 | իզոէլեկտրական կետ = 
 | դիէլեկտր. թափանց. = 
 | թափանցիկություն = 
 | բեկման ցուցիչ = 
 | Բրյուստերի անկյուն = 
 | հիբրիդիզացիա = 
 | կոորդինացիոն երկրաչափություն = 
 | բյուրեղային կառուցվածք = 
 | դիպոլ մոմենտ = 
 | CAS = 
 | PubChem = 
 | EINECS = 
 | SMILES = 
 | ЕС = 
 | Կոդեքս Ալիմենտարիուս = 
 | RTECS = 
 | ChEBI = 
 | ООН = 
 | EC = 
 | OOH = 
 | ՍԹԿ = 
 | ՄԲ = 
 | թունավորություն = 
 | IDLH = 
 | R-արժեքներ = 
 | S-արժեքներ = 
 | H-արժեքներ = 
 | P-արժեքներ = 
 | GHS = 
 | NFPA = 
 | ԳՀՀ = 
}}
'''Կալիումի ցիանիդ`''' [[Կապտաթթու|կապտաթթվի]] կալիումական աղ, որն ունի KCN բանաձևը։ Անգույն բյուրեղների տեսքով [[Աղեր|աղ]] է, որն իր արտաքին տեսքով նման է [[շաքարավազ]]ին։ Չափազանց թունավոր է, ամենաթունավոր նյութերից մեկն է։ Լավ լուծվում է ջրում՝ 25&nbsp;°C-ում առաջացնում է 41,7 % զանգվածային բաժնով հագեցած [[Լուծույթներ|լուծույթ]]։ Վատ է լուծվում [[Էթիլ սպիրտ|էթանոլում]], չի լուծվում [[ածխաջրածիններ]]ում։

Կալիումի ցիանիդի [[հիդրոլիզ]]ի արդյունքում անջատվում է [[ցիանաջրածին]], որը որոշ մարդիկ ընկալում են որպես [[Նշենի|նուշի]] հոտ, իսկ ոմանք չեն զգում։ Կա տեսակետ, որ հոտի ընկալումը պայմանավորված է ժառանգական գործոններով<ref>[http://omim.org/304300 запись 304300]{{ref-en}} База данных [[Менделевское наследование у человека|«Менделевское наследование у человека»]]</ref>։

== Ստացում ==
Լաբորատորիայում կալիումի ցիանիդը ստանում են կապտաթթվի և [[կալիումի հիդրօքսիդ]]ի խիտ լուծույթի փոխազդեցությամբ․

: <math> \rm{HCN} + \rm{KOH} \rightarrow \rm{KCN} + \rm{H_2O} </math>

Այն կարելի է ստանալ նաև կալիումի ամիդի և [[կոքս]]ի փոխազդեցությամբ՝ 500-600&nbsp;°C ջերմության պայմաններում<ref>{{Ռուսերեն գիրք |автор=Р.А. Лидин, В.А. Молочко, Л.Л. Андреева |заглавие=Неорганическая химия в реакциях |ответственный=Под редакцией Р.А. Лидина |год=2007 |издание=2-е изд, перераб. и доп |место=М. |издательство=Дрофа |страницы=250 |страниц=637 |isbn=978-5-358-01303-2}}</ref>.

: <math> \rm{KNH_2} + \rm{C} \rightarrow \rm{KCN} + \rm{H_2}\uparrow </math>

Այն նաև ստացվում է [[քլորոֆորմ]]ի, [[ամոնիակ]]ի և կալիումի հիդրօքսիդի փոխազդեցությամբ․

: <math> \rm{CHCl_3} + \rm{NH_3} + \rm{4KOH} \rightarrow \rm{KCN} + \rm{3KCl} + \rm{4H_2O} </math>

Կալիումի ցիանիդը առաջին անգամ ստացվել է 1762 թվականին շվեդ դեղագետ [[Կարլ Վիլհելմ Շեելե]]ի կողմից<ref>https://www.britannica.com/biography/Carl-Wilhelm-Scheele</ref>։
[[Պատկեր:Potassium-cyanide-phase-I-unit-cell-3D-SF.png|մինի|287x287փքս]]

== Կիրառություն ==
Կիրառվում է հանքանյութից [[Ոսկի|ոսկու]] և [[արծաթ]]ի կորզման ժամանակ (ցիանացում)․

: <math> \rm{4Au} + \rm{8KCN} + \rm{O_2} + \rm{2H_2O} \rightarrow \rm{4K[Au(CN)_2]} + \rm{4KOH}</math>,

Օգտագործվում է նաև ցինկի, կադմիումի, պղնձի, արծաթի և ոսկու գալվանատեխնիկայում, ինչպես նաև ոսկերչության մեջ։

== Քիմիական հատկություններ ==
Կապտաթթուն, որը համապատասխանում է ցիանիդ իոնին, շատ թույլ թթու է և աղերից դուրս է մղվում ավելի ուժեղ թթուների կողմից։ Այսպես, օրինակ,  օդում [[ածխաթթու գազ]]ի և ջրի հետ շփվելիս կալիումի ցիանիդը ժամանակի ընթացքում վեր է ածվում ոչ թունավոր [[կալիումի կարբոնատ]]ի (պոտաշ)․

: <math>\rm{2KCN} + \rm{CO}_2 + \rm{H_2O} \rightarrow \rm{K_2CO_3} + \rm{2HCN} \uparrow</math>

== Թունավորություն ==
[[Պատկեր:Kaliumcyanid.jpg|thumb|200px|Մարդու համար պոտենցիալ մահացու չափաքանակ (140 մգ)|alt=|ձախից]]

Ուժեղագույն անօրգանական թույն է։ [[Աղեստամոքսային համակարգ]]ով օրգանիզմ թափանցելու դեպքում մահացու քանակը մարդու համար կազմում է 1,7 մգ/կգ։ Ցիանիդ իոնը արգելակում է բջիջների կողմից թթվածնի յուրացման պրոցեսը և բջիջները մահանում են թթվածնային քաղցի պատճառով։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

[[Կատեգորիա:Անօրգանական միացություններ]]
[[Կատեգորիա:Թույներ]]