Դիտել Զարեհավան (Այրարատ) էջի աղբյուրը

{{Այլ կիրառումներ|Զարեհավան (այլ կիրառումներ)}}
'''Զարեհավան''', գրաբար՝ '''Զարեհաւան''', քաղաք [[Մեծ Հայք]]ի [[Այրարատ]] նահանգի [[Ծաղկոտն]] գավառում, [[Արածանի]] գետի աջ ափին, [[Բագավան]]ի մոտ, [[Թավրիզ]]-[[Կարին]]-[[Տրապիզոն]] ճանապարհի մոտ։ 
[[Պատկեր:Arshakid Armenia ARM.JPG|մինի|250px|[[Մեծ Հայք]]ը [[Արշակունիներ]]ի օրոք։ ]]

==Աշխարհագրություն==
Զարեհավանը գտնվում էր [[Դիադին]]ից ոչ հեռու, [[Արածանի]] գետի ակունքի շրջանում, նրա աջ ափին, [[Բագավան]]ի (Ուչքիլիսե) մոտ, Թավրիզ-Կարին-Տրապիզոն քարավանային բանուկ ճանապարհի վրա, [[Նպատ]] լեռան հյուսիսային ստորոտում։ Նրա մոտակայքում էր գտնվում նաև Անգղ բերդը։ Մի այլ Զարեհավան էլ գտնվում էր նույն Այրարատյան աշխարհի [[Բասեն]] գավառում։ Այս վերջինս նույնպես հելլենիստական քաղաք էր, և անունը կապված էր Արտաշես թագավորի հոր՝ Զարեհի անվան հետ։

==Պատմություն==
Առաջին անգամ հիշատակվում է [[մ.թ.ա. 2-րդ դար]]ում։ [[Փավստոս Բուզանդ]]ի վկայությամբ Զարեհավանը [[4-րդ դար]]ում եղել է նշանավոր քաղաք։ Այստեղ [[հայեր]]ից բացի բնակվում էին հազարավոր [[հրեաներ]], որոնց տեղափոխել էր [[Տիգրան Բ Մեծ]]ը։ Սակայն նույն դարի 60-ական թվականներին պարսկական զորքերը, [[Մեծ Հայք]]ի մի շարք այլ քաղաքների հետ միասին, ավերեցին Զարեհավանը։ Դրանից հետո քաղաքը վերածվել է մի սովորական գյուղի։

Զարեհավանը սերտորեն առնչվում է 450-451 թվականների [[Վարդանանց պատերազմ]]ի հետ։ Սասանյան լծի դեմ ելած ապստամբներն այստեղ [[Հովսեփ Ա Վայոցձորցի|Հովսեփ կաթողիկոսի]] գլխավորությամբ կոտորել են պարսիկ մոգերին, որոնք փորձում էին կանգնեցնել զրադաշտական ատրուշաններ։ Այնուհետև հիշատակվում է 650-ական թվականներին տեղի ունեցած քաղաքական իրադարձությունների հետ կապված։ Այդ մասին եղած բավական ընդարձակ վկայության մեջ Սեբեոսը հաղորդում է, որ արաբները, նեղվելով բյուզանդացիների կողմից, խուսափեցին վերջիններիս հետ ճակատամարտի բռնվելուց, «ելին յանկարծակի և գնացին անցին զգետովն, և չոգան ամրացան ի Զարեհաւանի»։ Իսկ այդ հիշատակությունից ակնհայտ է դառնում, որ Զարեհավանն ամրացված բնակավայր է եղել։

Հետագա դարերում Զարեհավանը չի հիշատակվում, բայց իբրև հայաբնակ ոչ խոշոր գյուղ գոյություն ուներ մինչև [[19-րդ դար]]ը, իսկ այդ հարյուրամյակի երկրորդ կեսին այն արդեն ամայի էր, և բնակիչները գաղթել էին զանազան կողմեր։ Զարեհավանն այժմ ավերակ է։

==Արտաքին հղումներ==
[http://akunq.net/am/?p=8375 akunq.net]

{{Պատմական Հայաստանի քաղաքները}}
{{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=668}}

[[Կատեգորիա:Այրարատի բնակավայրեր]]