Դիտել Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպություն էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն}}
'''Եվրոպայում Անվտանգության և Համագործակցության Կազմակերպություն''' (հապավում՝ '''ԵԱՀԿ''', {{lang-en|''OSCE''}}, {{lang-en|''Organization for Security and Co-operation in Europe''}}) [[1975]] թվականին հիմնված տարածաշրջանային անվտանգության խոշորագույն կազմակերպություն, որը ներառում է 57 պետություններ [[Եվրոպա]]յից, [[Կենտրոնական Ասիա]]յից և [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յից։ Կազմակերպության գլխամասը գտնվում է [[Վիեննա]]յում, ունի 550 աշխատակից։

Կազմակերպությունը կոչված է կանխելու ծագող հակամարտությունները տարածաշրջանում։

Հակամարտությունները կանխելու և կարգավորելու հիմնական միջոցներն են՝
* Զինամթերքների տարածման վերահսկում
* Դիվանագիտական ջանքեր՝ հակամարտությունները կարգավորելու համար
* Փոխվստահության և անվտանգության պայմանների ստեղծում
* Մարդու իրավունքների պաշտպանություն
* Դեմոկրատական ինստիտուտների ստեղծում
* Ընտրությունների մոնիտորինգ
* Տնտեսական և էկոլոգիական անվտանգություն

Բոլոր ԵԱՀԿ անդամ-երկրներն ունեն հավասար կարգավիճակ։

== Պատմություն ==
2018 թվականի հունվարի 1-ից [[ԵԱՀԿ]]-ում նախագահությունը անցնում է [[Իտալիա]]յին, որը միջազգային կազմակերպության քաղաքականության առաջնահերթությունը առաջին հերթին դարձնում է իր համար առավել կարևոր «միջերկրական» ուղղությունը։ Դեռևս 2016 թվականի հուլիսին Իտալիային ԵԱՀԿ ժամանակավոր նախագահությունը հանձնելու որոշումն արժանանում է 57 անդամների միաձայն հավանությանը։ Այն ժամանակ [[Իտալիայի արտաքին գործերի նախարար]] [[Պաոլո Ջենտիլոնի]]ն որպես իտալական նախագահության առաջնային խնդիրներ նշել էր «ուկրաինական ճգնաժամի կարգավորումը» և  ԵԱՀԿ տարածքում սառեցված [[Զինված հակամարտություն|հակամարտությունները]], [[Եվրոպայի միգրացիոն ճգնաժամ|միգրանտների և փախստականների ճգնաժամը]], ինչպես նաև [[Միջերկրական ծով]]ի հարավային ափերի երկրների միջև համագործակցության ամրապնդումը»։ ԵԱՀԿ-ում իտալական նախագահության առաջնահերթություններից է դառնում լիակատար քաղաքական աջակցությունը [[Ուկրաինա]]յի արևելքում ստեղծված [[Զինված հակամարտություն Ուկրաինայի արևելքում|իրավիճակի]] կարգավորմանը՝ [[Մինսկի համաձայնագրեր]]ին ու բանակցությունների [[Նորմանդական քառյակ|նորմանդական ձևաչափին]] համապատասխան։ Հատուկ ուշադրություն դարձվում [[Եվրոպա]]յում մյուս խնդրահարույց հարցերին` [[Աբխազիա]]յին և [[Հարավային Օսեթիա]]յին, [[Արցախ]]ին ու [[Մերձդնեստր]]ին։ Իտալիայի ԱԳՆ-ն իր աշխատանքն իրականացնում է ԵԱՀԿ անվտանգության երեք ոլորտներում՝ [[ռազմական քաղաքականություն]], [[տնտեսություն]] և [[Շրջակա միջավայրի պահպանություն|շրջակա միջավայրի պաշտպանություն]], ինչպես նաև [[մարդու իրավունքներ]]ի հարգում։ Նույն «ակտիվ մոտեցումը» ցուցաբերվում է նաև «նոր անդրազգային մարտահրավերների պարագայում՝ [[ահաբեկչություն]], [[կիբերանվտանգություն]], [[Մաքսանենգություն|մաքսանենգության]] դեմ պայքար՝ [[թմրանյութ]]երից մինչև մշակութային արժեքներ»<ref>{{Cite web|url=https://news.am/arm/news/429463.html|title=ԵԱՀԿ նախագահությունը կստանձնի Իտալիան․ առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվելու ղարաբաղյան հակամարտությանը|website=[[news.am]]|language=|date=2018 թ․ հունվարի 1|accessdate=2023 թ․ հուլիսի 2}}</ref>։ [[Իտալիայի արտաքին գործերի նախարար]] [[Անջելինո Ալֆանո]]ն նշանակվում է ԵԱՀԿ նախագահ<ref>{{Cite web |url=https://ria.ru/interview/20180130/1513574874.html |title=Анджелино Альфано: поиск решения кризиса на Украине — приоритет ОБСЕ - РИА Новости, 30.01.2018|lang=ru|access-date=2023 թ․ հուլիսի 2 |archive-date=2018 թ․ հուլիսի 6 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706104535/https://ria.ru/interview/20180130/1513574874.html |url-status=live }}</ref>։

=== Մասնակից երկրներ ===
[[Պատկեր:OSCE members and partners.svg|աջից|250px|մինի|ԵԱՀԿ անդամ պետությունները 2006-ի դրությամբ։
{{legend|#007f00|ստորագրել են Հելսինկիի եզրափակիչ ակտը և Փարիզի խարտիան}}
{{legend|#00ff00|ստորագրել են միայն Helsinki Final Act}}
{{legend|#ffff00|չստորագրած}}
{{legend|#ff7f40|համագործակցող երկրներ}}]]

{| class="wikitable" style="font-size:95%;"
!width="31%"| Երկիր !!width="23%"| Դարձել է անդամ
!width="23%"| Ստորագրել է <br /> [[Հելսինկիի եզրափակիչ ակտ]]
!width="23%"| Ստորագրել է <br />[[Փարիզի խարտիա]]
|-
| {{ALB}} || 1991 [[Հունիսի 19]] || 1991 [[Սեպտեմբերի 16]] || 1991 [[Սեպտեմբերի 17]]</tr>
| {{AND}} || 1996 [[Ապրիլի 25]] || 1999 [[Նոյեմբերի 10]] || 1998 [[Փետրվարի 17]]</tr>
| {{ARM}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Հուլիսի 8 || 1992 [[Ապրիլի 17]]</tr>
| {{AUT}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{AZE}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Հուլիսի 8 || 1993 [[Դեկտեմբերի 20]]</tr>
| {{BLR}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Փետրվարի 26 || 1993 [[Ապրիլի 8]]</tr>
| {{BEL}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{flagicon|Bosnia and Herzegovina|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]|| 1992 [[Ապրիլի 30]] || 1992 Հուլիսի 8 || &nbsp; </tr>
| {{BGR}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{CAN}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{HRV}} || 1992 Մարտի 24 || 1992 Հուլիսի 8 || &nbsp; </tr>
| {{CYP}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{CZE}} || 1993 Հունվարի 1 || &nbsp; || &nbsp;</tr>
| {{DNK}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{EST}} || 1991 Սեպտեմբերի 10 || 1992 Հոկտեմբերի 14 || 1991 [[Դեկտեմբերի 6]]</tr>
| {{FIN}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{FRA}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{GEO}} || 1992 [[Մարտի 24]] || 1992 Հուլիսի 8 || 1994 [[Հունվարի 21]]</tr>
| {{DEU}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{GRC}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{VAT}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{HUN}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{ISL}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{IRL}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{ITA}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{KAZ}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Հուլիսի 8 || 1992 [[Սեպտեմբերի 23]]</tr>
| {{KGZ}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 [[Հուլիսի 8]] || 1994 [[Հունիսի 3]]</tr>
| {{LVA}} || 1991 Սեպտեմբերի 10 || 1991 Հոկտեմբերի 14 || 1991 Դեկտեմբերի 6</tr>
| {{LIE}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{LTU}} || 1991 Սեպտեմբերի 10 || 1991 [[Հոկտեմբերի 14]] || 1991 Դեկտեմբերի 6</tr>
| {{LUX}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{flagicon|Macedonia|Մակեդոնիա}} [[Մակեդոնիա]]|| 1995 [[Հոկտեմբերի 12]] || &nbsp; || &nbsp; </tr>
| {{MLT}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{MDA}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Փետրվարի 26 || 1993 [[Հունվարի 29]]</tr>
| {{MCO}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{MGL}} || 2012 Նոյեմբերի 21 || &nbsp; || &nbsp;</tr>
| {{MNE}} || 2006 [[Հունիսի 22]] || 2006 [[Սեպտեմբերի 1]] || &nbsp; </tr>
| {{NLD}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{NOR}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{POL}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{PRT}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{ROU}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{RUS}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{SMR}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{SRB}} || 1973 Հունիսի 25 || &nbsp; || &nbsp; </tr>
| {{SVK}} || 1993 [[Հունվարի 1]] || &nbsp; || &nbsp; </tr>
| {{SVN}} || 1992 Մարտի 24 || 1992 Հուլիսի 8 || 1993 [[Մարտի 8]]</tr>
| {{ESP}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{SWE}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{CHE}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{TJK}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Փետրվարի 26 || &nbsp; </tr>
| {{TUR}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{TKM}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Հուլիսի 8 || &nbsp; </tr>
| {{UKR}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 Փետրվարի 26 || 1992 [[Հունիսի 16]]</tr>
| {{UK}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 Օգոստոսի 1 || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{USA}} || 1973 Հունիսի 25 || 1975 [[Օգոստոսի 1]] || 1990 Նոյեմբերի 21</tr>
| {{UZB}} || 1992 Հունվարի 30 || 1992 [[Փետրվարի 26]] || 1993 [[Հոկտեմբերի 27]]</tr>
|}

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Արտաքին Հղումներ ==
* [http://www.osce.org ԵԱՀԿ-ի պաշտոնական կայք]

{{Եվրոպա}}

{{ՀՍՀ|հատոր=3|էջ=531}}

[[Կատեգորիա:Միջկառավարական կազմակերպություններ]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպայի քաղաքականություն]]
[[Կատեգորիա:Եվրոպա]]
[[Կատեգորիա:Միջազգային իրավունք]]
[[Կատեգորիա:Իրավապաշտպան կազմակերպություններ]]