Դիտել Դուբլինի ասեղ էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Հուշարձան}}
'''Դուբլինի ասեղ''', այլ կերպ կոչվում է '''Լույսի հուշարձան'''<ref>{{Cite news |date=2007 թ․ հունիսի 5 |title=Spire cleaners get prime view of city |url=http://www.independent.ie/national-news/spire-cleaners-get-prime-view-of-city-691362.html |access-date=2007 թ․ հունիսի 5 |work=[[Irish Independent]]}}</ref> ({{lang-ga|An Túr Solais}})<ref>{{Cite book |title=The Spire, Túr Solais |publisher=Ian Ritchie Architects |year=2004 |isbn=1904662013 |location=London}}</ref>, 120 մետր (390 ոտնաչափ) բարձրությամբ, չժանգոտող պողպատից, կլոր գլխիկով ասեղի տեսքով մեծ հուշարձան<ref name="Spire of Dublin">{{Cite web |title=Spire of Dublin |url=http://www.ianritchiearchitects.co.uk/projects/dublin/ |access-date=2016 թ․ նոյեմբերի 1 |publisher=Ian Ritchie Architects}}</ref>, գտնվում է Նելսոնի նախկին հուշարձանի տեղում (նախկինում կոչվել է Ուիլյամ Բլեքնիի արձան)՝ Օ'Քոնել փողոցում՝ [[Իռլանդիա]]յի [[Դուբլին]] քաղաքի գլխավոր մայրուղում։

== Պատմություն ==
1966 թվականին Իռլանդիայի հանրապետական բանակի նախկին անդամների կողմից Նելսոնյան սյունը պայթեցնելուց և վեց օրվա ընթացքում մնացածի հետագա վերահսկվող քանդումից հետո<ref name="rtearchivec">{{Cite web |date=1966 թ․ մարտի 14 |title=Nelson Pillar Demolished - 1966 |url=https://www.rte.ie/archives/2013/0308/375076-demolition-of-nelsons-pillar/ |access-date=2022 թ․ հոկտեմբերի 6 |work=RTÉ Archives |publisher=RTÉ}}</ref>, այս տեղը տարիներ շարունակ դատարկ է մնացել, քանի որ համապատասխան փոխարինման որոշում չի կայացվել<ref name="rtearchivea">{{Cite web |date=2002 թ․ ապրիլի 8 |title=New Monument For O’Connell Street - 2002 |url=https://www.rte.ie/archives/2017/0331/864114-a-spire-of-light-for-dublin/ |access-date=2022 թ․ հոկտեմբերի 6 |work=RTÉ Archives |publisher=RTÉ}}</ref>։ Ի վերջո, ''Աննա Լիվիայի'' [[հուշարձան]]ը տեղադրվել է այս վայրում՝ ի հիշատակ 1988 թվականին Դուբլինի հազարամյակի տոնակատարության։

1998 թվականին, որպես Օ՛ Քոնել փողոցի մի քանի միլիոն եվրո արժողությամբ պլանավորված վերակառուցման մաս (ինչպես նաև որպես գալիք հազարամյակի և Իռլանդիայի ձգտումների հուշարձան «Կելտական վագր»-ի տնտեսական բումի բարձրության վրա), հայտարարվել է Նելսոնի սյունին փոխարինող գտնելու մրցույթ<ref name="rtearchivea" />։ Այս փողոցը մի քանի տարի անկում է ապրել՝ արագ [[Սնունդ|սննդի]] [[ռեստորան]]ների տարածման, էժանագին խանութների բացման, էժան պլաստիկ ցուցափեղկերի օգտագործման և ճանապարհի երկու կողմերում լքված օբյեկտների ավելացման պատճառով։ Օ' Քոնել փողոցը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում։ Վերակառուցման ծրագիրը, որը նախատեսվում էր ավարտել մինչև 2004 թվականը, ենթադրում էր, որ փողոցը «կհեռանա արագ սննդի ռեստորանների [[իմիջ]]ից և կդառնա ընտանեկան վայր զբոսնելու համար»<ref name="rtearchivea" />։ Ընդհանուր փողոցային [[լանդշաֆտ]]ի բարելավման ծրագրի շրջանակներում խոստացվել էր նոր [[գրանիտ]]ե տարածք<ref name="rtearchiveb">{{Cite web |date=2000 թ․ դեկտեմբերի 28 |title=Plans For The Spire - 2000 |url=https://www.rte.ie/archives/2015/1221/755422-monument-of-light/ |access-date=2022 թ․ հոկտեմբերի 6 |work=RTÉ Archives |publisher=RTÉ}}</ref>, իսկ կենտրոնական [[արգելոց]]ում ծառերի քանակը, որոնք մեծապես աճել են և մթագնել տեսարաններն ու հուշարձանները, կտրուկ կրճատվել են։ Սա հակասական էր, քանի որ ծառերը աճում էին մեկ դար<ref>{{Cite web |date=2002 թ․ նոյեմբերի 17 |title=Temporary reprieve for O'Connell Street trees |url=http://www.emigrant.ie/index.php?option=com_content&task=view&id=12373&Itemid=27 |work=The Irish Emigrant}}</ref>։ Արձանները մաքրվել էին, իսկ որոշ դեպքերում՝ տեղափոխվել։ Խանութների սեփականատերերը պարտավոր էին պլաստիկ ցուցանակները փոխարինել ավելի գրավիչ ցուցանակներով։ Երթևեկությունը հնարավոր չափով ուղղվել էր փողոցից այն կողմ, իսկ գոտիների քանակը կրճատվել էր՝ հետիոտների համար ավելի գրավիչ դարձնելու համար։ Այս վերակառուցման կենտրոնական մասը պետք է լիներ Նելսոնի սյունին փոխարինող հուշարձանը։

''Ասեղ'' կամ ''Լույսի ասեղ'' միջազգային մրցույթի մեծ թվով հայտերից հուշարձանը ընտրվել էր Դուբլինի լորդ քաղաքապետ Ջո Դոյլի գլխավորած հանձնաժողովի կողմից։ Առարկություն ներկայացրած անձի բողոքարկումից հետո<ref name="rtearchiveb" />, պլանները հանձնվել են բարձրագույն [[դատարան]], ինչը նշանակում էր, որ հուշարձանը պատրաստ չէր 2000 թվականին հազարամյակի տոնակատարությանը<ref name="rtearchivea" />։ 2000 թվականի դեկտեմբերի 28-ին, [[Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատում|շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման]] անցկացումից հետո, շրջակա միջավայրի նախարար Նոել Դեմփսին հայտարարել է, որ հաստատվել է ''Լույսի հուշարձանի'' կամ ''Ասեղի'' կառուցումը, և որ հուշարձանի կառուցման ավարտը կտևի տասնինը ամիս<ref name="rtearchiveb" />։ Դեմփսին նաև հայտարարել է, որ «լույսի հուշարձան»-ի շինարարությունը կավարտվի 2009 թվականին։ Հայտարարությունը պարտություն էր «An Taisce» կամզակերպության համար (իռլանդական հասարակական կազմակերպության, զբաղվում էր շրջակա միջավայրի և ճարտարապետական ժառանգության հարցերով), որը կոչ էր անում նվազեցնել սրունքի բարձրությունը<ref name="rtearchiveb" />։ Դեմփսին նշել է, որ Դունլինի [[կորպորացիա]]ն նախկինում չի կարողացել ավարտել այս ծրագիրը՝ հուշարձանի շինարարությունն արագ ավարտելու շտապողականության պատճառով<ref name="rtearchiveb" />։

''Ասեղը'' նախագծվել է Յան Ռիչիի կողմից<ref>{{Cite news |date=2008 թ․ դեկտեմբերի 22 |title=Spike costs a million to keep clean |url=http://www.herald.ie/national-news/city-news/spike-costs-a-million-to-keep-clean-1583120.html |work=Evening Herald}}</ref>, ով ձգտում էր «նրբագեղ և դինամիկ պարզության, որը կապում է արվեստը և տեխնոլոգիան»։ Պայմանագիրը կնքվել է SIAC-Radley համատեղ ձեռնարկության հետ, և այն արտադրվել է ''Radley Engineering''-ի կողմից [[Դանգարվոն|Դանգարվանում]], կառուցվել է SIAC Construction Ltd-ի և GDW Engineering Ltd ընկերությունների կողմից։ Աննա Լիվիայի հուշարձանն ի վերջո մաքրվել է՝ 2001 թվականիին Ասեղի համար տեղ բացելու նպատակով։

«Ուժը արթնանում է» [[ֆիլմ]]ի իռլանդական պրեմիերային, ասեղի հիմքում տեղադրվել է լուսամփոփի մեծ ժամանակավոր բռնակ, որպեսզի գիշերը այն լուսավորվի կապույտով<ref>{{Cite web |last1=McLysaght |first1=Emer |title=Dublin's Spire has been turned into a giant lightsaber for Star Wars |url=https://www.dailyedge.ie/dublin-spire-lightsabre-2503136-Dec2015/ |access-date=2024 թ․ փետրվարի 8 |website=The Daily Edge}}</ref>։

== Կառուցում ==
[[Պատկեր:The Spire-doyler79.jpg|left|upright|thumb|Ասեղը «նայում է» Լիֆեյի կողմը]]
Առաջին հատվածը ստեղծվել է 2002 թվականի դեկտեմբերի 18-ին<ref>{{Cite web |title=The Dublin Spire Competition Winning Announcement |url=http://www.irish-architecture.com/buildings_ireland/dublin/northcity/oconnell_street/spire_competition/introduction.html |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20080705180117/http://www.irish-architecture.com/buildings_ireland/dublin/northcity/oconnell_street/spire_competition/introduction.html |archive-date=2008 թ․ հուլիսի 5 |access-date=2008 թ․ սեպտեմբերի 29 |publisher=Archiseek.com}}</ref>։  Քանդակի կառուցումը հետաձգվել է նախագծման թույլտվություն ստանալու և բնապահպանական կանոնակարգերին համապատասխանելու դժվարությունների պատճառով<ref>{{Cite web |date=1999 թ․ հուլիսի 8 |title=Judge spikes Ritchie's Dublin Millennium Spire |url=https://www.architectsjournal.co.uk/home/judge-spikes-ritchies-dublin-millennium-spire/772731.article |access-date=2018 թ․ ապրիլի 18 |work=The Architects' Journal}}</ref>։ Սայրը բաղկացած է չժանգոտվող [[պողպատ]]ից ութ դատարկ կոնաձև հատվածներից, որոնցից ամենաերկարը 20 մետր է (66 ոտնաչափ) և տեղադրվել է 2003 թվականի հունվարի 21-ին<ref>{{Cite web |last1=Blaney |first1=Amy |title=Twenty things to know about the Spire as it turns 20 years old |url=https://www.independent.ie/regionals/dublin/dublin-news/twenty-things-to-know-about-the-spire-as-it-turns-20-years-old/42303278.html#:~:text=The%20Spire%20is%20made%20up%20of%20eight%20stainless%20steel%20cones%20stacked%20on%20top%20of%20one%20another%20to%20create%20a%20seamless%20structure.%20The%20longest%20section%20is%2020%20metres%20in%20length.%20The%20base%20is%203%20metres%20in%20diameter%20and%20narrows%20to%2015cm%20at%20the%20top. |access-date=2024 թ․ փետրվարի 8 |website=Irish Independent}}</ref>։ Դա հիմքում 3 մետր (9,8 ոտնաչափ) տրամագծով երկարաձգված կոն է, որը նեղանում է մինչև 15 սանտիմետր (5,9 դյույմ)։ Ութ հատվածների ընդհանուր քաշը 133,15 տոննա է<ref name=":0">{{Cite journal |last=Deavy |first=Cormac P. |last2=Allsop |first2=Andrew |last3=Jones |first3=Keith |date=2005 թ․ օգոստոսի 16 |title=The Spire of Dublin |url=https://www.ritchie.studio/wp-content/uploads/2011/02/IStructE-Paper.pdf |journal=The Structural Engineer |pages=20}}</ref>։ Ներքևից հինգերորդ մասի ներսում կառուցված է երկու ամորտիզատորներ<ref name=":0" /><ref>{{Cite web |title=The Spire of Dublin |url=http://www.publicart.ie/fileadmin/user_upload/PDF_Folder/The_Spire_of_Dublin_-_Science_and_Technology_in_Action.pdf |access-date=2018 թ․ ապրիլի 18 |work=Public Art}}</ref>, որոնք մշակվել են «Arup» կազմակերպության ինժեներների կողմից՝ ճոճմանը հակազդելու համար։ Պողպատը ենթարկվել է հատման, որպեսզի փոխեն դրանից արտացոլված լույսի որակը:[[Պատկեր:Nelsons Pillar Dublin.jpg|thumb|Մինչ 1966 թվականին ռմբակոծության հետևանքով փլուզվելը, Նելսոնի հուշարձանը գտնվում էր Ասեղի տեղում]]Ասեղի հիմքի շուրջ նախշը հիմնված է ժայռի միջուկի նմուշի վրա, որը վերցված է այն երկրից, որտեղ կանգնած է Ասեղը և ԴՆԹ-ի կրկնակի Պարույրը<ref name="Spire of Dublin" />։  գծանկարը կիրառվել է պողպատե ռեակտիվ մշակման միջոցով ռետինե էկրանի դիմակների միջոցով, որոնց նախշերը ստեղծվել են ջրային ռեակտիվ կտրման միջոցով՝ կապալառուի կողմից տրամադրված հիմնական նմուշների գծագրերի հիման վրա<ref>{{Cite web |title=Case Study: The Spire WaterJet Cutting |url=http://aqua-design.ie/CaseStudies/The%20Spire%20Waterjet.pdf |access-date=2012 թ․ նոյեմբերի 25 |publisher=Aqua Design}}</ref>։ 10 մետր (33 ոտնաչափ) ներքևի մասի շուրջ դիզայնը ճարտարապետները ստեղծել են 3d մոդելի միջոցով, որը համատեղում է միջուկի նմուշը և կրկնակի պարույրը, այնուհետև թվայնորեն թարգմանվում է կապալառուին տրամադրված և օգտագործված 2D պատկերի դիմակավորող նյութը կտրելու մասնագետներ<ref name="Spire of Dublin" />։

== Ընդունելություն ==
Որոշ կազմակերպություններ սկզբում ողջունել են հուշարձանը։ Աջակիցները այն համեմատում են այլ ի սկզբանե ոչ հայտնի քաղաքային կառույցների հետ, ինչպիսին է [[Էյֆելյան աշտարակ]]ը, մինչդեռ անբարյացկամներ բողոքել են, որ Ասեղը քիչ ճարտարապետական կամ մշակութային կապ ունի քաղաքի հետ<ref>{{Cite news |title=Spire of Dublin |url=http://www.european-architecture.info/EIR/D-EIR-010.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080907083610/http://www.european-architecture.info/EIR/D-EIR-010.htm |archive-date=2008 թ․ սեպտեմբերի 7 |access-date=2015 թ․ սեպտեմբերի 9 |publisher=European Architecture}}</ref><ref>{{Cite news |last=Kenny |first=Mary |author-link=Mary Kenny |date=2013 թ․ մարտի 10 |title=The problem with the Spire |url=https://www.independent.ie/lifestyle/the-problem-with-the-spire-is-the-problem-with-most-abstract-art-and-sculpture-there-is-no-accessible-story-29119119.html |access-date=2018 թ․ փետրվարի 10 |newspaper=[[Irish Independent]]}}</ref>։ Իռլանդացի մտավորական Դեսմոնդ Ֆենելը կարծում էր, որ Ասեղը խորհրդանշում է Իռլանդիայի ազգայնացման մարող զգացումը՝ գրելով, որ «խորհելով Ասեղի մասին, ես խոստովանեցի, որ դա առնվազն ազնիվ արտահայտություն էր [[Հանրապետություն|Հանրապետության]] հոգեվիճակի մասին [[Հյուսիսային պատերազմ]]ի ժամանակ նրա խոհեմ ինքնանվաստացումից հետո, պատերազմի և «Կելտական վագրեր»-ի հայտնաբերման ընթացքում աննախադեպ հարստացման ժամանակ»։ Այն նշանակում էր, ներկայացնում և ոչինչ չէր ասում<ref>{{Cite book |url=https://archive.org/details/irelandafterendo0000fenn |title=Ireland After the End of Western Civilisation |publisher=Athol Books |year=2009 |isbn=9780850341201 |location=Belfast}}</ref>։

Բողոքներ են հնչել նաև ցածր թռչող [[ինքնաթիռ]]ների համար հուշարձանի վտանգավորության, ինչպես նաև [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] ուղերձի բացակայության վերաբերյալ<ref name="JD">{{Cite web |last=Drennan |first=John |date=1999 թ․ դեկտեմբերի 12 |title=Millennium madness |url=https://www.independent.ie/irish-news/millennium-madness-26262080.html |access-date=2022 թ․ հոկտեմբերի 6 |website=[[The Irish Independent]] |language=en}}</ref>։ Այս ամենի ընթացքում ստեղծվել են մի շարք մականուններ, ինչպես հաճախ է պատահում Դուբլինի հանրային արվեստի հետ<ref>{{Cite book |last1=O'Donoghue |first1=Jo |title=Brewer's Dictionary of Irish Phrase and Fable. |publisher=Chambers Harrap Publishers |isbn=9780199916191 |location=Edinburgh}}</ref>, այդ թվում ՝ «մեխը պատի մեջ»<ref>{{Cite news |date=2003 թ․ հունվարի 22 |title='Spire in the Mire' makes Dublin debut |url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-2003-01-22-0301220326-story.html |access-date=2020 թ․ հոկտեմբերի 25 |work=chicagotribune.com}}</ref><ref>{{Cite news |date=2003 թ․ հունվարի 16 |title=Spire points to new face of Ireland |url=https://www.irishexaminer.com/opinion/ourview/arid-10034588.html |access-date=2020 թ․ հոկտեմբերի 25 |work=Irish Examiner |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2003 թ․ փետրվարի 17 |title=Shortlist of 500 in quest to name the Dublin spire |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/ireland/1422349/Shortlist-of-500-in-quest-to-name-the-Dublin-spire.html |access-date=2020 թ․ հոկտեմբերի 20 |website=The Telegraph |language=en-GB}}</ref>, «ստիլետոն գետտոյում», «կլոր գլխիկով ասեղն աղբամանի մեջ», «Սթիֆին Լիֆեյից», «պտուտակը ճահճի մեջ» կամ «փուշ»<ref>{{Cite news |date=2002 թ․ ապրիլի 9 |title=Street wise |url=https://www.independent.ie/opinion/analysis/street-wise-26050944.html |access-date=2020 թ․ հոկտեմբերի 25 |work=Irish Independent |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=2006 թ․ օգոստոսի 4 |title=Value for money? |url=https://www.irishtimes.com/culture/value-for-money-1.1034032 |access-date=2020 թ․ հոկտեմբերի 25 |work=The Irish Times |language=en}}</ref>։

== Մրցանակի առաջադրումներ ==
Հուշարձանն առաջադրվել է հետևյալ մրցանակներին․
*2003 թվական[[Անգլիա|-բրիտանական]] շինարարական արդյունաբերության միջազգային մրցանակ-եզրափակիչ փուլ
*2004 թվական-Ռիբա ազգային մրցանակ և Ստիրլինգի մրցանակ
*2005 թվական- [[Լյուդվիգ Միս վան դեր Ռոե]]ի մրցանակ-արժանացել է դափնեկրի

== Պատկերասրահ ==
<gallery>
File:The Spire of Dublin from far.jpg|Տեսարան քաղաքի կենտրոնում գտնվող բազմաբնակարան շենքից
File:DublinSpireBaseArtworkDet.jpg|Հիմնական նկարի մանրամասները
File:Spire maintenance.jpg|Տեխնիկական սպասարկման աշխատանքներ
File:DublinSpireDusk.jpg|Տեսարան Օ'Քոնել փողոցից մթնշաղին
File:Dublin Spire GPO.jpg|«Ասեղը» և սյուները
</gallery>

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Արտաքին հղումներ ==
{{commons category|The Spire of Dublin}}
* [http://archiseek.com/2010/2003-the-dublin-spire-oconnell-street-dublin/ Construction Photographs]
* [https://www.flickr.com/photos/decsramble/sets/72157606261642184/ Gallery of Spire maintenance pictures]

[[Կատեգորիա:Իռլանդիայի հուշարձաններ]]
[[Կատեգորիա:2003 կառուցումն ավարտված շենքեր և կառույցներ]]