Դիտել Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա (NBA) էջի աղբյուրը

{{Տեղեկաքարտ Կազմակերպություն
|անվանում = '''Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա'''
|բնագիր անվանում = '''National Basketball Association'''
|վերնամասի գույն = #006AB7
|վերնագրի գույն = white
|պատկեր = Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա (NBA).svg
|պատկերի սահմաններ = 
|լայնություն = 133px
|նկարագրություն = 
|քարտեզ = 
|քարտեզի լայնություն = 
|քարտեզի նկարագրություն = 
|քարտեզ2 =
|հապավում = NBA
|կարգախոս = Where Amazing Happens<br />
<small>(որտեղ պատահում է զարմանալին)</small>
|նախորդող =
|հաջորդող =
|հիմնադրված = Հունիսի 6, 1946 թ.<br />[[Նյու Յորք]], [[Նյու Յորք նահանգ]], [[ԱՄՆ]]
|լուծարված = 
|տիպ = Սպորտային լիգա
|կարգավիճակ = Գործող
|նպատակներ = 
|շտաբակայան = {{Դրոշ|ԱՄՆ}} [[Մանհեթեն]], [[Նյու Յորք]], [[Նյու Յորք (նահանգ)|Նյու Յորք]], [[ԱՄՆ]]
|տեղագրություն = 
|կոորդինատներ = 
|տարածաշրջան = {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}}<br />(29 ակումբ)<br />{{Դրոշավորում|Կանադա}}<br />(1 ակումբ)
|մասնակցություն = 
|լեզուներ = 
|գլխավոր քարտուղար =
|ղեկավարի պաշտոն = Ակումբների քանակ
|ղեկավարի անուն = 30
|ղեկավարի պաշտոն2 = Վերջին չեմպիոն
|ղեկավարի անուն2 = [[Բոստոն Սելտիքս]]<br /><sub>(18-րդ
 տիտղոս)</sub>
|ղեկավարի պաշտոն3 = Ամենատիտղոսակիր ակումբ(ներ)
|ղեկավարի անուն3 = [[Բոստոն Սելտիքս]]<br /><sub>(18 տիտղոս)
|ղեկավարի պաշտոն4 = Կոմիսար
|ղեկավարի անուն4 = [[Ադամ Սիլվեր]]
|կարևոր անձինք =
|հիմնական մարմին = 
|վերադաս կազմակերպություն = 
|ստորադաս կազմակերպություններ = 
|պատկանելիություն = 
|բյուջե = 
|անձնակազմի թիվ = 
|կամավորների թիվ = 
|կայք = {{URL|nba.com}}
|ծանոթագրություններ = 
|նախկին անվանումներ =
|Վիքիպահեստում =
}}

'''Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա''' ([[անգլերեն|անգլ.]]՝ ''National Basketball Association'', կրճատ՝ '''''NBA'''''), տղամարդկանց [[բասկետբոլ]]ի բարձրագույն պրոֆեսիոնալ առաջնություն, [[Գլխավոր սպորտային առաջնությունները Միացյալ Նահանգներում և Կանադայում|Հյուսիսային Ամերիկայի գլխավոր սպորտային լիգաներից մեկը]]։ Բաղկացած է երեսուն ակումբներից (29-ը տեղակայված են Միացյալ Նահանգներում, իսկ 1-ը՝ Կանադայում), [[ԱՄՆ բասկետբոլի ֆեդերացիա|Միացյալ Նահանգների բասկետբոլի ֆեդերացիայի]] գործող անդամ է<ref>{{cite web |url=http://www.usabasketball.com/inside.php?page=inside |title=Յու Էս Էյ բասկետբոլ |publisher=Usabasketball.com |date= |accessdate=2012 թ․ հունվարի 5 |archive-date=2010 թ․ հունիսի 11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100611035628/http://www.usabasketball.com/inside.php?page=inside |url-status=dead }}</ref>։ NBA-ում հանդես եկող բասկետբոլիստները համարվում են ամենաբարձր միջին տարեկան աշխատավարձ ստացող մարզիկները<ref>{{cite web |publisher=«Սպորտինգ ինթելիջենս» |title=ԲԱՑԱՀԱՅՏՎԱԾ. Աշխարհի ամենաբարձր վարձատրվող թիմերը, Մանչեստեր սիթին մոտենում է Բարսային և Ռեալ Մադրիդին|url=http://www.sportingintelligence.com/2012/05/01/revealed-the-worlds-best-paid-teams-man-city-close-in-on-barca-and-real-madrid-010501/ |date=2012 թ․ մայիսի 1 |accessdate=2012 թ․ Հունիսի 11}}</ref>։

Հիմնադրվել է [[1946]] թվականի [[հունիսի 6]]-ին, որպես Ամերիկայի բասկետբոլի ասոցիացիա (BAA)<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/history/firstgame_feature.html |title= Առաջին խաղը |last1=Գոլդեփեր |first1=Սեմ |work=ԲԱԱ |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 5}}</ref>: [[1949]] թվականի [[օգոստոսի 3]]-ին Ամերիկայի բասկետբոլի ասոցիացիայի և Բասկետբոլի ազգային լիգայի (NBL) միավորումից հետո ձևավորվում է Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիան։

== Պատմություն ==
=== Հիմնադրումը և միավորում ===
[[Պատկեր:Olympic Tower NY by David Shankbone.JPG|մինի|ձախից|180px|NBA-ի կենտրոնական գրասենյակը [[Նյու Յորք]]ի [[Մանհեթեն (Նյու Յորք)|Մանհեթեն]] թաղամասում]]
'''Ամերիկայի բասկետբոլի ասոցիացիան''' ([[Անգլերեն|անգլ]].՝ ''Basketball Association of America'', հապավումը՝ ''BAA'') հիմնադրվել է [[1946]] թվականին։ Նորաստեղծ լիգայի սեփականատերերին պատկանում էին [[Միացյալ Նահանգներ]]ում և [[Կանադա]]յում գտնվող մի շարք [[Տափօղակով հոկեյ|հոկեյի]] արենաներ։ 1946 թվականի [[նոյեմբերի 1]]-ին [[Տորոնտո]]յում տեղի ունեցավ հանդիպում «Տորոնտո Հասկիս» և «[[Նյու Յորք Նիքս|Նյու Յորք Նիքերբոքերս»]] ակումբների միջև, որն NBA-ը այսօր համարում է իր պատմության մեջ անցկացված առաջին բասկետբոլային խաղը<ref name="Առաջին խաղ">{{cite web |url=http://www.nba.com/canada/History_of_Basketball_in_Canad-Canada_Generic_Article-18023.html |title=Կանադական բասկետբոլի պատմությունը |publisher=«Էն Բի Էյ Մեդիա» |accessdate=2007 թ․ ապրիլի 13}}</ref>։ Չնայած այդ ժամանակաշրջանում Հյուսիսային Ամերիկայում արդեն կային գործող պրոֆեսիոնալ բասկետբոլի լիգաներ, մասնավորապես՝ Ամերիկայի բասկետբոլի լիգան (ABL) և Բասկետբոլի ազգային լիգան (NBL), սակայն BAA-ն իր առջև նպատակ էր դրել ակումբները տեղակայել խոշոր քաղաքներում և խաղերն անցկացնել մեծ արենաներում։ Գոյության նախնական տարիների ընթացքում BAA-ը որակային առումներով զիջում էր ինչպես հակառակորդ լիգաներին, այնպես էլ «[[Հառլեմ Գլոբթրոթերս|Հառլեմյան ճանապարհորդներին»]] և նմանատիպ ոչ [[Մրցակցություն|մրցակցային]] ակումբներին։

[[1949]] թվականի [[օգոստոսի 3]]-ին BAA-ը որոշում է միավորվել NBL-ի հետ՝ ձևավորելով '''Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիան''' (''National Basketball Association'', ''NBA'')<ref name="Պատմություն">{{cite web |url=http://www.history.com/this-day-in-history/nba-is-born |title=NBA-ը ստեղծվեց |work=«Հիսթորի» |accessdate=2010 թ․ Հուլիսի 29}}</ref> Նորաստեղծ լիգայում գործում էին 17 թիմեր, տեղակայված մեծ ու փոքր բնակավայրերում<ref name="Պատմություն"/>, իսկ հանդիպումներն անցկացվում էին ինչպես տարբեր մեծության արենաներում, այնպես էլ սիրողական մարզադահլիճներում։ [[1950]] թվականին NBA-ը որոշում է նվազեցնել գործող թիմերի քանակը, ուստի թիմերը միացվում են միմյանց՝ դառնալով 11-ը։ Կրճատումների գործընթացը շարունակվում է մինչև 1953–54 մրցաշրջանը, երբ լիգայում մնում են ընդամենը ութ թիմեր, որոնցից բոլորն էլ գործում և հանդես են գալիս NBA-ում մինչ օրս («[[Նյու Յորք Նիքս]]», «[[Բոստոն Սելտիքս]]», «[[Գոլդեն սթեյթ Ուորիորս]]», «[[Լոս Անջելես Լեյքերս]]», «[[Սակրամենտո Քինգս|Սակրամնետո Ռոյալս/ Քինգս»]], «[[Դետրոյթ Փիստոնս]]», «[[Ատլանտա Հոքս]]», և «[[Ֆիլադելֆիա Սեվնթի Սիքսերս|Ֆիլադելֆիա Նեշընըլզ/Սեվնթի Սիքսերս»]])։ Կրճատումների արդյունքում այն թիմերը, որոնք հանդես էին գալիս փոքր քաղաքներում, տեղափոխվում են ավելի մեծ քաղաքներ։

NBA-ում գործում էր ռասայական սահմանափակում, որը տարեցտարի թուլանում էր։ Սահմանափակումն առաջին անգամ կոտրվում է 1947 թվականին, երբ Վատարու Միսական, ով ամերիկյան ճապոնացի էր, սկսում է հանդես գալ «Նյու Յորք Նիքսում»։ 1950 թվականին ապրիլի 26-ին մարզիչ Հարոլդ Հանթերը պայմանագիր է կնքում «Վաշինգտոն Կապիտոլսի» հետ՝ դառնալով NBA-ի հետ պայմանագիր կնքած առաջին աֆրոամերիկացին<ref name=kcstar>{{cite news|first=Սեմ|last=ՄակԴաուել|title=Սամների շրջանավարտ Հարոլդ Հանթերը, ով NBA-ի հետ պայմանագիր կնքած առաջին աֆրոամերիկացին էր, մահանում է 86 տարեկան հասակում|url=http://www.kansascity.com/2013/03/08/4109211/sumner-grad-harold-hunter-first.html |work=«Կանզաս սիթի սթար» |publisher= |date=2013 թ․ մարտի 9 |accessdate=2013 թ․ մարտի 30}}</ref>։ Չնայած մոտակա մրցաշրջանին ընդառաջ Հանթերը հեռացվում է աշխատանքից<ref name=kcstar/><ref name=citypaper>{{cite news |first= |last= |title=Մահացել է Թենեսիի նահանգային համալսարանի նախկին մարզիչ Հարոլդ Հանթերը |url=http://nashvillecitypaper.com/content/sports/former-tennessee-state-basketball-coach-harold-hunter-dies |work=«Սեթի փեյփր» |publisher= |date=2013 թ․ մարտի 7 |accessdate=2013 թ․ մարտի 30 |archive-date=2013 թ․ նոյեմբերի 2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102164059/http://nashvillecitypaper.com/content/sports/former-tennessee-state-basketball-coach-harold-hunter-dies |url-status=dead }}</ref>, այնուամենայնիվ մի շարք սևամորթ մարզիկներ սկսում են հանդես գալ լիգայում, ընդ որում հենց սևամորթ Ջորջ Միկանի օրոք է «[[Լոս Անջելես Լեյքերս|Մինեապոլիս Լեյքերսը»]] հաղթում [[ԲԱԱ չեմպիոնների ցանկ|առաջին 5 առաջնությունները]]։

[[1954]] թվականին NBA-ը ներմուծում է 24 վայրկյանի կանոնը, ըստ որի՝ գրոհը սկսող կողմը 24 վայրկյանի ընթացքում պիտի նետում կատարի դեպի հակառակորդի զամբյուղը, հակառակ դեպքում գնդակը տրվում է հակառակորդ թիմին<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/analysis/rules_history.html |title=NBA-ի օրենքների պատմություն |date=2008 թ․ մայիսի 8 |work=[[NBA]] |accessdate=2013 թ․ Հոկտեմբերի 15}}</ref>։

=== «Սելտիքսի» գերիշխում և լիգայի ընդլայնում ===
[[Պատկեր:Wilt Chamberlain Bill Russell 2.jpg|thumb|upright|[[Բիլ Ռասել]]ը պաշտպանվում է [[Ուիլթ Չեմբեռլեն]]ի դեմ (1966)]]
[[1957]] թվականին նորեկ [[Կենտրոնական (բասկետբոլ)|կենտրոնական]] [[Բիլ Ռասել]]ը միանում է «[[Բոստոն Սելտիքս]]ին»։ Այդ ժամանակ «Սելտիքսի» կազմում հանդես էր գալիս պաշտպան Բոբ Քուզին, իսկ թիմը մարզում էր [[Ռեդ Աուերբաք]]ը։ Թիմը սկսում է աննախադեպ հաջողություն գրանցել՝ տասներեք մրցաշրջաններում նվաճելով տասնմեկ NBA-ի առաջնություն։ 1959-ին կենտրոնական [[Ուիլթ Չեմբեռլեն]]ը սկսում է հանդես գալ «[[Գոլդեն սթեյթ Ուորիորս|Ֆիլադելֆիա Ուորիորսում»]], որի կազմում գրանցել է մինչև օրս անգերազանցելի անհատական ռեկորդներ, մասնավորապես՝ 100 միավոր մեկ խաղում և 55 անդրադարձ մեկ խաղում։ Չեմբեռլենի գլխավոր մրցակիցը լիգայում համարվում էր Ռասելը։

1960-ական թվականներին ողջ լիգան «Բոստոն Սելտիքս»-ի տիրապետության տակ էր։ Ռասելի, Քուզիի և մարզիչ Աուերբաքի առաջնորդությամբ թիմը 1959–66 թվականների ընթացքում ռեկորդային 8 անգամ անընդմեջ նվաճեց NBA-ի գավաթը։ Թիմը չկարողացավ նվաճել տիտղոսը 1966-67 մրցաշրջանում, սակայն դա արեց 1967-68 մրցաշրջանում<ref>{{cite web|url=http://www.nba.com/celtics/history/ChampionshipWins.html |title=Հաղթած առաջնություններ &#124; Celtics.com - Բոստոն Սելտիքսի պաշտոնական կայք |publisher=«Nba.com» |date= |accessdate=2012 թ․ հունվարի 5}}</ref>։

Այս ժամանակաշրջանում NBA-ի ակումբները շարունակեցին քաղաքից քաղաք տեղափոխվել. «[[Լոս Անջելես Լեյքերս|Մինեապոլիս Լեյքերսը»]] տեղափոխվում է [[Լոս Անջելես]], «[[Գոլդեն սթեյթ Ուորիորս|Ֆիլադելֆիա Ուորիորսը»]] տեղափոխվում է [[Սան Ֆրանցիսկո]], «Սիրաքյուզ Նեյշընըլզը» տեղափոխվում է [[Ֆիլադելֆիա]], վերանվանվելով «[[Ֆիլադելֆիա Սեվնթի Սիքսերս]]ի» և վերջապես «Սենթ Լուիզ Հոքսը» տեղափոխվում է Ատլանտա, վերանվանվելով «[[Ատլանտա Հոքս]]ի»։ Բացի տեղափոխումներից, լիգայում սկսում են նոր թիմեր հիմնադրվել։ [[1961]] թվականին «Չիկագո Փեքերսը» (այժմ՝ ''«[[Վաշինգթոն Վիզարդս]]»'') դառնում է NBA-ի իններորդ ակումբը, իսկ 1966-1968 թվականների ընթացքում լիգայում հանդես եկող թիմերի քանակը 9-ից դառնում է 14։ Նորաստեղծ ակումբներն էին «[[Չիկագո Բուլս]]ը», «[[Սիեթլ Սուպերսոնիքս]]ը» (այժմ՝ ''«[[Օկլահոմա Սիթի Թանդեր]]»''), «[[Հյուստոն Ռոկետս|Սան Դիեգո Ռոքեթս»]] (չորս տարի անց տեղափոխվում է [[Հյուստոն]] քաղաք), «[[Միլոուքի Բաքս]]ը» և «[[Ֆինիքս Սանս]]ը»։

[[1967]] թվականին ստեղծվում է Ամերիկյան բասկետբոլի ասոցիացիան (''American Basketball Association'', ''ABA'')։ Երկու սպորտային կազմակերպությունների միջև սկսվում է պայքար։ NBA-ին չնայած հաջողվում է «ձեռք գցել» տվյալ ժամանակաշրջանի համալսարանային առաջնությունների գերաստղ [[Քարիմ Աբդուլ-Ջաբար|Լյու Ալսինդորին]] (ավելի ուշ՝ ''Քարիմ Աբդուլ-Ջաբար''), սակայն միաժամանակ կորցնում է գործող աստղ [[Ռիք Բերի]]ին, ինչպես նաև 4 վետերան մրցավարների, որոնք որոշում են միանալ ABA-ին<ref>{{cite book | last = Զալցբերգ | first = Չարլզ | title = Սետ շոտից սլեմ դանկ | url = https://archive.org/details/fromsetshottosla0000salz | publisher = «Մակգրոու-Հիլ» | location = Նյու Յորք | year = 1998 | isbn = 978-0-8032-9250-5 | page = [https://archive.org/details/fromsetshottosla0000salz/page/203 203]}}</ref>։

[[1969]]-ին դիզայներ Ալան Սիգելը Բեյսբոլի բարձրագույն լիգայի պատկերանիշի օրինակով ստեղծում է NBA-ի ներկայիս պատկերանիշը, որում պատկերված է «Լեյքերսի» բասկետբոլիստ [[Ջերի Վեսթ]]ի գծանկարը։ Պատկերանիշը պաշտոնապես լույս է տեսնում [[1971]] թվականին և մինչ օրս հանդիսանում է NBA-ի ապրանքանիշի անբաժանելի մասը<ref>{{cite web |url=http://articles.latimes.com/2010/apr/27/sports/la-sp-crowe-20100427 |title=Այդ աշխարհահռչակ սիլուետը կարելի է վերագրել նրան |date=2011 թ․ ապրիլի 27 |last=Քրոու |first=Ջերի |work=«Լոս Անջելես Թայմս» |accessdate=2011 թ․ Մայիսի 23 |archive-date=2011 թ․ օգոստոսի 11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110811000133/http://articles.latimes.com/2010/apr/27/sports/la-sp-crowe-20100427 |url-status=dead }}</ref>։

Յոթանասունականների ընթացքում երկու լիգաների մրցակցության մեջ առավել դոմինանտ տեղ է սկսում գրավել ABA-ը, որն սկսում է պայմանագրեր կնքել համալսարանների ոչ-շրջանավարտ ուսանողների հետ, որոնցից առավել նշանավորներից էր «Բժիշկ Ջեյ» մականունը կրող [[սլեմ դանկ]] վարպետ [[Ջուլիուս Էրվինգ]]ը։ Միևնույն ժամանակ NBA-ը բուռն կերպով սկսում է ընդլայնման գործունեություն ծավալել և հաստատվել երկրի առավել խոշոր քաղաքներում։ 1966-1974 թվականների ընթացքում NBA-ում հանդես եկող ակումբների թիվը 9-ից աճում է և դառնում 18։ [[1970]]-ին իրենց առաջին մրցաշրջանն են անցկացնում «[[Պորտլենդ Թրեյլ Բլեյզերս]]ը», «[[Լոս Անջելես Կլիպերս|Բաֆալո Բրեյվզը»]] (այժմ՝ ''«Լոս Անջելես Կլիպերս»'') և «[[Կլիվլենդ Կավալիերս]]ը»՝ ակումբների քանակ դարձնելով 17, իսկ 18-րդ ակումբը ասպարեզ է մտնում 1974-ին՝ կրելով «[[Յութա Ջազ|Նյու Օռլեանս Ջազ»]] (այժմ՝ ''«Յութա Ջազ»'')<ref>{{cite web |url=http://www.nba.com/history/season/19701971.html |title= 1970–71 խաղաշրջանի նկարագրություն |work=[[NBA]] |accessdate=2010 թ․ Հուլիսի 30}}</ref> [[1976]] թվականին ի վերջո տեղի է ունենում NBA-ի և ABA-ի երկար սպասված միավորումը, ինչի արդյունքում ABA չորս ակումբներ՝ «[[Սան Անտոնիո Սփըրս]]ը», «[[Դենվեր Նագեթս]]ը», «[[Ինդիանա Փեյսերս]]ը» և «[[Բրուքլին Նեթս|Նյու Յորք Նեթսը»]] (այժմ՝ ''«Բրուքլին Նեթս»'') տեղ են գտնում NBA-ում՝ ակումբների ընդհանուր քանակն հասցնելով 22-ի։ Տասնամյակի ավարտին մոտ, սակայն, լիգան աչքի չէր ընկնում խոստումնալիությամբ՝ նվազող հեռուստատեսային վարկանիշների, ցածր հաճախելիության և որոշ բասկետբոլիստների անվան հետ կապված թմրանյութային սկանդալների պատճառով։ Այդ բոլոր խնդիրները իրենց լրջությամբ սպառնում էին նույնիսկ լիգայի բնականոն գործունեությանը։

=== Ժողովրդականության աճ ===

[[1979]] թվականից NBA-ում սկսում է գործել [[Երեքմիավորանոց նետում|3-միավորանոց նետման]] օրենքը, որը մրցակից առաջնության՝ ABA-ի նորարար մտհաղացումներից էր։ Նույն տարի լիգան համալրում են երիտասարդ նորեկներ [[Լարի Բըրդ]]ը և [[Մեջիք Ջոնսոն]]ը, որոնցից առաջինը տեղ է գտնում «[[Բոստոն Սելտիքս]]ում», իսկ մյուսը՝ «[[Լոս Անջելես Լեյքերս]]ում։ Մարզիկների շնորհիվ NBA-ի ժողովրդաանությունն սկսում է նշանակալիորեն աճել, ոչ միայն [[Միացյալ Նահանգներ]]ում, այլև դրա սահմաննեերից դուրս։ Ջոնսոնի օգնությամբ «Լեյքերսը» 5 անգամ նվաճում է NBA-ի գավաթը, իսկ Լարի Բըրդի «Սելտիքսը» գավաթը նվաճում է 3 անգամ։ Վաղ 80-ականներին լիգայում հիմնադրվում է ևս մեկ ակումբ՝ «[[Դալաս Մավերիքս]]ը»՝ ընդհանուր թիմերի քանակն հասցնելով 23-ի։

[[1984]] թվականի [[փետրվարի 1]]-ին NBA-ի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը զբաղեցնում է [[Դեյվիդ Սթեռն]]ը։ Նույն թվականին լիգա է մուտք գործում [[Հյուսիսային Կարոլինայի համալսարան]]ի շրջանավարտ [[Մայքլ Ջորդան]]ը, ով սկսում է հանդես գալ «[[Չիկագո Բուլս]]ի» կազմում։ Ջորդանը նոր թափով է նպաստում NBA-ի մասսայականացմանն ամբողջ աշխարհում։ Շուտով մի շարք ամերիկյան [[քաղաք]]ներ ցանկություն են հայտնում իրենց ներկայացուցիչ թիմն ունենալու։ 1988-89 թվականներին թիմերի քանակն ավելանում է ևս 4-ով՝ «[[Նյու Օռլեանս Պելիկանս|Շառլոթ Հորնեթս»]] ([[Շառլոթ (Հյուսիսային Կարոլինա)|Շառլոթ]], [[Հյուսիսային Կարոլինա]]), «[[Մայամի Հիթ]]» ([[Մայամի]], [[Ֆլորիդա]]), «[[Օռլանդո Մեջիք]]» ([[Օռլանդո (Ֆլորիդա)|Օռլանդո]], Ֆլորիդա) և «[[Մինեսոտա Թիմբերվուլվզ]]» ([[Մինեապոլիս]], [[Մինեսոտա]])։ [[1990]] և [[1991]] թվականներին «[[Դետրոյթ Փիստոնս]]ը» մարզիչ Չակ Դեյլիի և պաշտպան [[Այզիա Թոմաս]]ի առաջնորդությամբ հաղթում է NBA-ի առաջնությունը։ 1991–98 թվականների ընթացքում Մայքլ Ջորդանի և [[Սկոտի Պիպեն]]ի «Չիկագո Բուլսը» 6 անգամ հաղթում է NBA-ի առաջնությունը (բացի [[1994]] և [[1995]] թվականներից, որոնց ժամանակ առաջնությունը հաղթում է «[[Հյուստոն Ռոքեթս]]ը»՝ [[Հակիմ Օլաջուվոն]]ի առաջնորդությամբ)։
[[Պատկեր:Cazzaro Jordan.jpg|մինի|ձախից|[[Մայքլ Ջորդան]]ը որպես [[ԱՄՆ բասկետբոլի ազգային հավաքական|Դրիմ թիմի]] անդամ]]
[[1992]] թվականի [[Ամառային Օլիմպիական խաղեր 1992|Բարսելոնայի ամառային օլիմպիական խաղերում]] Միացյալ Նահանգները ներկայացնելու համար ձևավորվում է [[ԱՄՆ բասկետբոլի ազգային հավաքական|ազգային հավաքական]], որն ստանում է «Դրիմ թիմ» անվանումը։ Թիմի կազմում են ընդգրկվում այն ժամանակվա լավագույն մարզիկներ [[Լարի Բըրդ]]ը, [[Մեջիք Ջոնսոն]]ը, [[Դեյվիդ Ռոբինսոն]]ը, [[Պատրիկ Յուինգ]]ը, [[Սկոտի Պիպեն]]ը, [[Քլայդ Դրեքսլեր]]ը, [[Կարլ Մելոուն]]ը, [[Ջոն Սթոքթոն]]ը, [[Քրիս Մալին]]ը, [[Չարլզ Բարքլի]]ն, [[Քրիստիան Լեթներ]]ը և Մայքլ Ջորդանը, ով նշանակվում է որպես թիմի ավագ։ Թիմի բոլոր անդամները հետագայում առաջադրվում են [[Բասկետբոլի փառքի սրահ]]։

[[1995]] թվականին լիգայի ակումբների քանակն համալրվում է երկու [[կանադա]]կան թիմերով՝ «[[Մեմֆիս Գրիզլիս|Վանկուվեր Գրիզլիս»]] և «[[Տորոնտո Ռեպտորս]]»։ «Գրիզլիսի»՝ [[2001]] թվականին [[Վանկուվեր]]ից [[Մեմֆիս]] տեղափոխվելուց հետո «Ռեպտորսը» մինչ օրս հանդիսանում է NBA-ի միակ կանադական ակումբը։

[[1996]] թվականին ստեղծվում է [[Կանանց բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա]]ն (WNBA)։

[[1998]]-ին NBA-ի ակումբների սեփականատերերը [[լոկաուտ]] են հայտարարում, որը շարունակվում է 191 օր և ավարտվում հաջորդ տարվա [[հունվարի 18]]-ին։ Որպես արդյունք՝ 1998–99 մրցաշրջանի խաղացանկը 82-ից կրճատվում է 50 հանդիպման<ref name="Լոկաուտ">{{cite web|publisher=«Արմսպորտ»|title=NBA-ՈՒՄ ԼՈԿԱՈՒՏ ԿՀԱՅՏԱՐԱՐՎԻ|url=http://www.armsport.am/hy/news/2011/07/01/NBA-%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%AC%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%BF-%D5%AF%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%AB/168184|date=2011 թ․ հունվարի 1|accessdate=}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref> (սովորական մրցաշրջանի 61%-ը), իսկ Բոլոր աստղերի հանդիպումը չի կայանում։ «[[Սան Անտոնիո Սփըրս]]ը» [[Դեյվիդ Ռոբինսոն]]ի և [[Թիմ Դանքան]]ի գլխավորությամբ նվաճում է առաջին գավաթը։

=== Նոր դարաշրջան ===
[[Պատկեր:LeBron James at GSW.jpg|220px|մինի|[[Լեբրոն Ջեյմս]]ը 2013 թվականին]]
[[Պատկեր:NBA Salary Cap RU.svg|200px|մինի|ձախից|Ասոցիացիայում աշխատավարձերի վերին շեմի փոփոխությունները սկսած 1985 թվականից]]
1998 թվականի [[Ամառ|ամռանը]] վերջնականապես լուծարվում է «[[Չիկագո Բուլս]]ի» աստղային կազմը, ինչից հետո գերեզրափակիչներում առավել հաջող են սկսում հանդես գալ [[Արևմտյան կոնֆերենցիա (ԲԱԱ)|Արևմտյան կոնֆերենցիան]] ներկայացնող ակումբները, մասնավորապես 14 տարվա մեջ «Սան Անտոնիո Սփըրսը» և «[[Լոս Անջելես Լեյքերս]]ը» միասին վերցված նվաճում են 9 չեմպիոնական գավաթ։ 1999-ի «Սան Անտոնիոյի» հաղթանակից հետո, երեք տարի անընդմեջ՝ [[2000]], [[2001]] և [[2002]] թվականներին [[Շաքիլ Օ'Նիլ]]ի և [[Կոբի Բրայանտ]]ի գլխավորությամբ [[NBA չեմպիոնների ցանկ|NBA-ի գավաթն]] է նվաճում «Լոս Անջելեսը»։ [[2003]]-ին գավաթն երկրորդ անգամ նվաճում է «Սան Անտոնիոն»։ [[2004]] Լեյքերսը կրին հասնում է մինչև գերեզրափակիչ, սակայն պարտվում «[[Դետրոյթ Փիստոնս]]ին»։

[[2006]] թվականին NBA-ի գերեզրափակչի շրջանակներում հանդիպում են «[[Դալաս Մավերիքս]]ը» և «[[Մայամի Հիթ]]ը», որոնք երկուսն էլ առաջին անգամ էին հանդես գալիս գերեզրափակչում։ Գավաթն այս անգամ նվաճում է «Մայամին»՝ երիտասարդ [[խաղարկող]] [[Դուեյն Ուեյդ]]ի և 2 տարի առաջ թիմի կազմը համալրած Շաքիլ Օ'Նիլի գլխավորությամբ։ [[2007]]-ին «[[Սան Անտոնիո Սփըրս]]ը» նվաճում է իր չորրորդ գավաթը։ [[2008]] թվականի գերեզրափակչում հանդիպում են լիգայի պատմության դարավոր «հակառակորդներ» «[[Լոս Անջելես Լեյքերս]]ը» և «[[Բոստոն Սելտիքս]]ը»։ Մրցապայքարում հաղթանակող է դուրս գալիս «Սելտիքսը», շնորհիվ նոր աստղային «մեծ եռյակի»՝ [[Քևին Գառնեթ]]ի, [[Ռեյ Ալեն]]ի և [[Փոլ Փիրս]]ի և նվաճելով 17-րդ չեմպիոնական տիտղոսը։

[[2009]] և [[2010]] թվականներին NBA-ի առաջնությունը կրկին հաղթում է «Լոս Անջելես Լեյքերսը»։ Երկու անգման էլ գերեզրափակչի ամենաարժեքավոր բասկետբոլիստի մրցանակը շնորհվում է Կոբի Բրայանտին։

[[2010]] թվականի բոլոր աստղերի հանդիպումն անցկացվում է «Cowboys Stadium» [[ամերիկյան ֆուտբոլ]]ի մարզադաշտում և ունենում ռեկորդային 108 713 հանդիսատես։

[[2010-11 NBA մրցաշրջան|2010-11 մրցաշրջանի]] ամռանը «Մայամի Հիթի» կազմն է համալրում [[Լեբրոն Ջեյմս]]ը։ Նույն տարվա գերեզրափակչին Ջեյմսի թիմը 6-խաղյա մրցապայքաորում պարտվում է [[Դիրք Նովիցկի|Դիրք Նովիցկու]] «[[Դալաս Մավերիքս]]ին, սակայն [[2012]] և [[2013]] թվականներին առաջնությունը նվաճում է «Մայամին»։

2011 թվականին լիգայում կրին [[լոկաուտ]] է հայտարարվում<ref name="Լոկաուտ" /> Մի քանի շաբաթվա ընթացքում բասկետբոլիստները և սեփականատերը վավերացնում են կոլեկտիվ բանակցությունների նոր փաթեթ, ինչի արդյունքում [[2011-12 NBA մրցաշրջան|2011-12 մրցաշրջանը]] 82 հանդիպումներից կրճատվում է 66-ի<ref>[http://www.nytimes.com/2011/12/09/sports/basketball/nba-owners-and-players-ratify-labor-deal.html «NBA-ի սեփականատերերը և բասկետբոլիստները նոր աշխատանաքային գործարք են կնքում»]</ref>։ Կանոնավոր առաջնության ավարտից հետո գերեզրափակչում գավաթի համար պայքար են մղում «[[Մայամի Հիթ]]ը»՝ [[Լեբրոն Ջեյմս]]ի, [[Դուեյն Ուեյդ]]ի և [[Քրիս Բոշ]]ի գլխավորությամբ և «[[Օկլահոմա սիթի Թանդեր]]ը»՝ [[Քևին Դյուրանտ]]ի, [[Ռասսել Վեսթբրուք|Ռասել Վեստբրուքի]] և [[Ջեյմս Հարդեն]]ի գլխավորությամբ։ 5-խաղյա մրցապայքարում հաղթող է դառնում «Մայամին»՝ 6 տարվա մեջ նվաճելով երկրորդ չեմպիոնական տիտղոսը։ Հաջորդ երկու տարիների գերեզրափակիչներում հանդիպում են «Մայամին» և «Սան Անտոնիոն»։ 2013 թվականին 5-խաղյա մրցապայքարում հաղթում է «Մայամին»՝ գրավելով իր երրորդ տիտղոսը, իսկ [[2014]]-ին, կրկին 5-խաղյա մրցապայքարում հաղթում է «Սան Անտոնիոն»՝ նվաճելով 5-րդ տիտղոսը։

[[2014]] թվականին կոմիսարի պաշտոնն է զբաղեցնում [[Ադամ Սիլվեր]]ը։

== Թիմեր ==

Ասոցիացիայում սկզբնապես հանդես են եկել 11 թիմեր։ Ավելացումների, կրճատումների և տեղափոխումներից հետո լիգայում ներկայումս գործում է թվով 30 բասկետբոլային ակումբ, որոնցից 29-ը տեղակայված են [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] և մեկը՝ [[Կանադա]]յում։

Լիգան ստորաբաժանված է երկու կոնֆերենցիաների միջև, որոնցից յուրաքանչյուրն էլ իր հերթին բաղկացած է երեք դիվիզիայից, իսկ յուրաքանչյուր դիվիզիայում հաշվառված է հինգ ակումբ։

{| class="navbox wikitable" style="width:100%; text-align:left"
! style="background:white; text-align:center; width:15%" | Դիվիզիոնը
! style="background:white; text-align:center; width:24%" | Թիմը
! style="background:white; text-align:center; width:19%" | Քաղաքը
! style="background:white; text-align:center; width:24%" | Մարզապալատը
! style="background:white; text-align:center; width:9%" | Հիմնադրվել է
! style="background:white; text-align:center; width:9%" | NBA-ում
|-
! style="background:navy; text-align:center" colspan=6 | <font color=white>Արևելյան կոնֆերենցիա</font>
|-
! style="background:#FFDDDD; text-align:center" rowspan=5 | Ատլանտիկ<br /><small>Atlantic</small>
| '''[[Բոստոն Սելտիքս]]<br /><small>Boston Celtics</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Բոստոն]]
| [[TD Garden]]
| colspan=2 align=center | 1946
|-
| '''[[Բրուքլին Նեթս]]<br /><small>Brooklyn Nets</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Նյու Յորք]]
| [[Բարքլեյս սենթր]]
| align=center | 1967
| align=center | 1976
|-
| '''[[Նյու Յորք Նիքս]]<br /><small>New York Knicks</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Նյու-Յորք]]
| [[Մեդիսոն Սքուեր Գարդեն|Madison Square Garden]]
| colspan=2 align=center | 1946
|-
| '''[[Տորոնտո Ռեպտորս]]<br /><small>Toronto Raptors</small>'''
| {{flagicon|Canada}} [[Տորոնտո]]
| [[Էյր Կանադա Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1995
|-
| '''[[‎Ֆիլադելֆիա Սևնթի Սիքսերս]] <br /><small>Philadelphia 76ers</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Ֆիլադելֆիա]]
| [[Վելս Ֆարգո Սենթր]]
| align=center | 1946
| align=center | 1949
|-
! style="background:#FFE5B4; text-align:center" rowspan=5 | Կենտրոնական<br /><small>Central</small>
| '''[[Դետրոյթ Փիստոնս]]<br /><small>Detroit Pistons</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Դետրոյթ]]
| [[Փելաս օֆ Օբուրն Հիլս]]
| align=center | 1941
| align=center | 1948
|-
| '''[[Ինդիանա Փեյսերս]]<br /><small>Indiana Pacers</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Ինդիանապոլիս]]
| [[Բենքրս Լայֆ Ֆելդհաուս]]
| align=center | 1967
| align=center | 1976
|-
| '''[[Կլիվլենդ Կավալիերս]]<br /><small>Cleveland Cavaliers</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Քլիվլենդ (Օհայո)]]
| [[Քուիքեն Լոանս Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1970
|-
| '''[[Միլոուքի Բաքս]]<br /><small>Milwaukee Bucks</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Միլուոկի]]
| [[BMO Հարիս Բրադլեյ Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1968
|-
| '''[[Չիկագո Բուլս]]<br /><small>Chicago Bulls</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Չիկագո]],[[Իլինոյս]]
| [[Յունայտեդ Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1966
|-
! style="background:#FFFFDD; text-align:center" rowspan=5 | Հարավ-արևելյան<br /><small>Southeast</small>
| '''[[Ատլանտա Հոքս]]<br /><small>Atlanta Hawks</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Ատլանտա]]
| [[Philips Արենա]]
| align=center | 1946
| align=center | 1949
|-
| '''[[Վաշինգթոն Վիզարդս]]<br /><small>Washington Wizards</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Վաշինգտոն]]
| [[Verizon Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1961
|-
| '''[[Մայամի Հիթ]]<br /><small>Miami Heat</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Մայամի]]
| [[Ամերիքան Էյրլայնս Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1988
|-
| '''[[Օռլանդո Մեջիք]]<br /><small>Orlando Magic</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Օռլանդո (Ֆլորիդա)|Օռլանդո]]
| [[Amway Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1989
|-
| '''[[Շառլոթ Հորնեթս]]<br /><small>Charlotte Hornets</small>'''
| {{Դրոշավորում|ԱՄՆ}} [[Շառլոթ (Հյուսիսային Կարոլինա)]]
| [[Թայմ Վարներ Քեյբլ Արենա]]
| colspan=2 align=center | 2004
|-
! style="background:red; text-align:center" colspan=6 | <font color=white>Արևմտյան Կոնֆերենցիա</font>
|-
! style="background:#DDFFDD; text-align:center" rowspan=5 | Հյուսիս-Արևմտյան<br /><small>Northwest</small>
| '''[[Դենվեր Նագեթս]]<br /><small>Denver Nuggets</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Դենվեր]]
| [[Pepsi Սենթր]]
| align=center | 1967
| align=center | 1976
|-
| '''[[Մինեսոտա Թիմբերվուլվզ]]<br /><small>Minnesota Timberwolves</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Մինեապոլիս]]
| [[Թարգետ Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1989
|-
| '''[[Օկլահոմա Սիթի Թանդեր]]<br /><small>Oklahoma City Thunder</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Օկլահոմա Սիթի]]
| [[Չիզփիք Էներջի Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1967
|-
| '''[[Պորտլենդ Թրեյլ Բլեյզերս]]<br /><small>Portland Trail Blazers</small>'''
| {{flagicon|USA}} [[Պորտլենդ (Օրեգոն)]]
| [[Մոդա Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1970
|-
| '''[[Յութա Ջազ]]<br /><small>Utah Jazz</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Սոլթ Լեյք Սիթի]]
| [[ԷներջիՍոլուշն Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1974
|-
! style="background:#DDDDFF; text-align:center" rowspan=5 | Խաղաղօվկիանոսյան<br /><small>Pacific</small>
| '''[[Գոլդեն սթեյթ Ուորիորս]]<br /><small>Golden State Warriors</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Օքլենդ (Կալիֆոռնիա)|Օքլենդ]]
| [[Օրաքլ Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1946
|-
| '''[[Լոս Անջելես Կլիպերս]]<br /><small>Los Angeles Clippers</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Լոս Անջելես]]
| [[Սթեյփլս սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1970
|-
| '''[[Լոս Անջելես Լեյքերս]]<br /><small>Los Angeles Lakers</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Լոս Անջելես]]
| [[Սթեյփլս սենթր]]
| align=center | 1946
| align=center | 1948
|-
| '''[[Սակրամենտո Քինգս]]<br /><small>Sacramento Kings</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Սակրամենտո]]
| [[Սլիփ Թրեյն Արենա]]
| align=center | 1945
| align=center | 1948
|-
| '''[[Ֆինիքս Սանս]]<br /><small>Phoenix Suns</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Ֆինիքս]]
| [[Թոկինգ Ստիք Ռեզորթ Արենա]]
| colspan=2 align=center | 1968
|-
! style="background:#FFDDFF; text-align:center" rowspan=5 | Հարավ-արևմտյան<br /><small>Southwest</small>
| '''[[Դալաս Մավերիքս]]<br /><small>Dallas Mavericks</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Դալաս]]
| [[Ամերիքան Էյրլայնս Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1980
|-
| '''[[Մեմֆիս Գրիզլիս]]<br /><small>Memphis Grizzlies</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Մեմֆիս (Թենեսի)]]
| [[FedEx Ֆորում]]
| colspan=2 align=center | 1995
|-
| '''[[Նյու Օռլեանս Պելիկանս]]<br /><small>New Orleans Pelicans</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Նոր Օռլեան]]
| [[Սմութի Կինգս Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1988
|-
| '''[[Սան Անտոնիո Սփըրս]]<br /><small>San Antonio Spurs</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Սան Անտոնիո]]
| [[AT&T Սենթր]]
| align=center | 1967
| align=center | 1976
|-
| '''[[Հյուստոն Ռոքեթս]]<br /><small>Houston Rockets</small>'''
| {{flagicon|United States|ԱՄՆ}} [[Հյուսթոն]]
| [[Toyota Սենթր]]
| colspan=2 align=center | 1967
|}

== Մրցաշրջանի կառուցվածք ==

Խաղային մրցաշրջանը NBA-ում բաղկացած է կանոնավոր առաջնությունից և փլեյ-օֆֆից։ Կանոնավորի Ժամանակ բոլոր 30 թիմերն անցկացնում են 82 խաղ։ Յուրաքանչյուր կոնֆերենցիաներից 8 լավագույն թիմերը անցնում են եզրափակիչ՝ փլեյ-օֆֆ, որտեղ և հաղթում է միայն մեկ թիմ՝ դառնալով [[ԲԱԱ չեմպիոնների ցանկ|NBA չեմպիոն]]։

=== Կանոնավոր առաջնություն ===
[[Պատկեր:NBA - Boston Celtics vs. Minnesota Wolverines.jpg|240px|մինի|ձախից|Կանոնավոր առաջնության հանդիպումներից մեկի ժամանակ [[Բոստոն]]ի «[[Թի Դի Գարդեն]]» մարզապալատում]]
Ամառային ընդմիջումից հետո թիմերը պաշտոնական նախապատրաստական մարզումները սկսում են ուշ [[սեպտեմբեր]]ին։ Նախապատրաստական մարզումներն անհրաժեշտ են մարզչական անձնակազմերին գնահատելու բասկետբոլիստների (հատկապես նորեկների) խաղաոճը, հետազոտելու ամբողջական թիմի առավելություններն ու թերությունները, բասկետբոլիստներին նախապատրաստելու կանոնավոր առաջնությանը և վերջապես՝ որոշելու 12 հոգուց բաղկացած թիմի այն ակտիվ ցանկը (ինչպես նաև 3 հոգուց բաղկացած ոչ ակտիվ ցանկը), որն հանդես է գալու կանոնավոր առաջնությունում։ Յուրաքանչյուր ակումբի մարզչական և նախագահական կազմ իրավունք ունի երկու տարուց պակաս փորձ ունեցող մարզիկներին նշանակելու կրտսեր առաջնության՝ [[NBA զարգացման լիգա]]յի համապատասխան կրտսեր ակումբում։ Նախապատրաստական ընդմիջումներից հետո մեկնարկում են նախամրցաշարային ընկերական հանդիպումները, որոնք շատ հաճախ անցկացվում են Միացյալ Նահանգների և այլ երկրների այն քաղաքներում, որտեղ չկան NBA-ի ակումբներ։ Կանոնավոր առաջնությունը մեկնարկում է [[հոկտեմբեր]]ի վերջին շաբաթվա ընթացքում։

Կանոնավոր առաջնության ժամանակ թիմերն անցկացնում են 82 հանդիպում՝ 41-ը տան հարկի տակ, իսկ մյուս 41-ը՝ մրցակցի։ Նույն դիվիզիայի մեջ մտնող թիմերից յուրաքանչյուրը միմյանց հետ մրցակցում են 4 անգամ (ընդհանուր՝ 16 հանդիպում)։ Նույն կոնֆերենցիային պատկանող մյուս երկու դիվիզիաների 6 ակումբների հետ տվյալ թիմը կրկին հանդիպում է տարին 4 անգամ (ընդհանուր՝ 24 հանդիպում), իսկ մնացած 4 թիմերի հետ՝ 3 անգամ (ընդհանուր 12 հանդիպում)։ Տարբեր կոնֆերենցիաներ ներկայացնող թիմերը տարվա մեջ հանդիպում են 2-ական անգամ (ընդհանուր՝ 30 հանդիպում)։

[[2008]] թվականի դրությամբ Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիան և [[Հոկեյի ազգային լիգա]]ն (NHL) հանդիսանում են միակ խոշոր պրոֆեսիոնալ [[սպորտ]]ային լիգաները [[Միացյալ Նահանգներ]]ում և [[Կանադա]]յում, որոնց բոլոր ակումբները կանոնավոր մրցաշրջանում հնարավորություն են ունենում հանդիպումներ անցկացնել ողջ լիգայի հետ։ Յուրաքանչյուր ակումբ հնարավորություն ունի տարին առնվազն 2 անգամ խաղալ այլ ակումբի հետ։

[[Պատկեր:Kobe Bryant and Al Harrington waiting for a jump ball.jpg|240px|մինի|«[[Լոս Անջելես Լեյքերս]]ն» ընդդեմ «[[Նյու Յորք Նիքս]]ի» (2008-09 մրցաշրջան)]]

Բացի այդ՝ NBA-ը միակ լիգան է, որը [[1947]] թվականից առ այսօր հանդիպումներ է անցկացնում [[Սուրբ Ծնունդ|Սուրբ ծնունդի]] ժամանակ<ref name=Christmas>{{cite web|url=http://www.nba.com/2009/news/features/john_schuhmann/12/17/numbers.christmas/index.html|title=Նիքսը, Կոբին և Սուրբ ծնունդի խաղերի մասը կազմող այլ թիմեր և մարզիկներ|date=2009 թ․ դեկտեմբերի 17|accessdate=2010 թ․ Դեկտեմբերի 27|first=Ջոնn|last=Շուման|work=NBA.com}}</ref>։ Սուրբծննդյան խաղերը [[Հեռուստատեսություն|հեռուստատեսությամբ]] չէին ցուցադրվում մինչև 1983-84 մրցաշրջանը։ Դիտարժանության համար Սուրբ ծնունդի ժամանակ անցկացվող հանդիպումներում խաղում են լավագույն թիմերը և/կամ բասկետբոլիստները։

[[Փետրվար]] ամսին առաջնությունը կարճ ժամանակով դադար է առնում, երբ հանգստյան օրերին մեկնարկում է [[NBA բոլոր աստղերի ուիքենդ|NBA-ի բոլոր աստղերի ուիքենդը]], որի շրջանակներում անցկացվում են մի շարք միջոցառումներ, որոնցից առավել ուշագրավ և դիտարժան է համարվում [[NBA բոլոր աստղերի խաղ|Բոլոր աստղերի հանդիպումը]]։ Երկրպագուներն առցանց քվեարկության ճանապարհով որոշում են [[Արևմտյան կոնֆերենցիա (ԲԱԱ)|Արևմտյան]] և [[Արևելյան կոնֆերենցիա (ԲԱԱ)|Արևելյան]] կոնֆերենցիաների աստղային մեկնարկային հնգյակները, իսկ մարզիչները, կրկին քվեարկման ճանապարհով, որոշում են յուրաքանչյուր թիմի 7 հոգուց բաղկացած պահեստային աստղային կազմը։ Հանդիպումից հետո լավագույն արդյունքը գրանցած բասկետբոլիստն արժանանում է [[NBA բոլոր աստղերի խաղի ամենաարժեքավոր բասկետբոլիստ|հանդիպման ամենաարժեքավոր բասկետբոլիստի (MVP) մրցանակին]]։ Բոլոր աստղերի ուիքենդի շրջանակներում անցկացվող միջոցառումներից են [[Ծագող աստղերի մարտահրավեր]]ը, որն անցկացվում է լիգայում 1 և 2 տարվա փորձ ունեցող լավագույն բասկետբոլիստների միջև, [[NBA բոլոր աստղերի ուիքենդի հմտությունների մարտահրավեր|հմտությունների մարտահրավերը]], որտեղ հատկացված ժամանակահտվածում մասնակիցները պետք հաղթահարեն որոշակի բասկետբոլային փորձություններ, [[NBA 3-միավորանոց նետումների մրցույթ|3-միավորանոց նետումների մրցույթը]], որի ժամանակ մասնակիցները պետք է կարողանան սահմանափակ ժամանակահատվածում իրացնեն 3-միավորանոց նետումներ և վերջապես՝ [[NBA սլեմ դանկ մրցույթ|Սլեմ դանկ մրցույթը]], որի ժամանակ մարզիկները պետք է իրենց երևակայության հաշվին կատարեն զանազան [[սլեմ դանկ]] հնարքներ։ Բացի Բոլոր աստղերի հանդիպումից, մնացած իրադարձություններն իրենց անվանումներում կարող են կրել նաև հովանավորների [[ապրանքանիշ]]ի անվանումները (օրինակ՝ ''«Սպրայտ Սլեմ դանկ մրցույթ»'')։
[[Պատկեր:Blake Griffin dunking 1.jpg|230px|մինի|ձախից|[[Բլեյք Գրիֆին]]ը փորձում է մեկ ձեռքով [[Սլեմ դանկ|դանկ]] կատարել]]
Բոլոր աստղերի ուիքենդից շատ չանցած նշանակվում է փոխանակումների վերջնաժամկետը (կանոնավոր առաջնության 16-րդ [[հինգշաբթի]]ն)<ref>{{cite web|url=http://www.nba.com/history/deadline_deals.html |title=NBA-ի փոխանակման վերջնաժամկետի օրվա փոխանակումները սկսած 1987 թվականից |publisher=«[[NBA|NBA.com»]] |date= |accessdate=2012 թ․ հունվարի 5}}</ref>, որից հետո ակումբներն այլևս իրավունք չունեն բասկետբոլիստներ փոխանակել, չնայած դեռ կարող են նոր պայմանագրեր կնքել ազատ գործակալների հետ, կամ թիմի կազմից հեռացնել բասկետբոլիստների։ Սովորաբար վերջնաժամկետի օրը հագեցված է ակումբների մենեջերների համար, ովքեր փորձում են իրենց թիմերի կազմն համալրել առանցքային մարզիկներով։

Կանոնավոր առաջնությունն ավարտվում է [[ապրիլ]]ի կեսերին։ Այս ժամանակահատվածում սկսվում են անհատական մրցանակների, ինչպես նաև խորհրդանշական հավաքականների համար կատարվող քվեարկությունները. «[[NBA տարվա պահեստային|Տարվա պահեստային»]] տիտղոսը շնորհվում է այն բասկետբոլիստին, ով լավ իրեն լավ է դրսևորել պահեստայինի նստարանից, մրցանակին արժանանալու համար տվյալ մարզիկը պետք է փաստացիորեն ունենա ավելի շատ խաղեր որպես պահեստային, քան որպես մեկնարկային։ «[[NBA տարվա նորեկ|Տարվա նորեկ»]] մրցանակը շնորհվում է տվյալ մրցաշրջանի լավագույն ցուցանիշներն ունեցող նորեկ բասկետբոլիստին։ «[[NBA ամենակատարելագործված բասկետբոլիստ|Ամենակատարելագործված բասկետբոլիստ»]] մրցանակին է արժանանում այն մարզիկը, նախորդ մրցաշրջանի համեմատ ունեցել է մեծ առաջընթաց և բարելավել անհատական ցուցանիշները։ «[[NBA տարվա պաշտպան|Տարվա պաշտպան»]] (չշփոթել ''«պաշտպան»'' դիրքի հետ) մրցանակը տրվում է լիգայի լավագույն պաշտպանական ունակություններով օժտված բասկետբոլիստներին։ Հաղթանակների և պարտությունների ամենամեծ դրական տարբերությունն ապահոված ակումբի գլխավոր մարզչին շնորհվում է «[[NBA տարվա մարզիչ|Տարվա մարզիչ»]] մրցանակը։ Վերջապես՝ «[[NBA ամենաարժեքավոր խաղացող|Ամենաարժեքավոր խաղացողի»]] (MVP) մրցանակը շնորհվում է տվյալ մրցաշրջանի ամենատպավորիչ ցուցանիշներն ունեցած բասկետբոլիստին։

Գոյություն ունի նաև «Տարվա մենեջեր» ոչ պաշտոնական, սակայն հեղինակավոր մրցանակը, որի հեղինակն է «Սպորտինգ նյուզ» սպորտային հանդեսը։

Մրցաշրջանից հետո ձևավորվում են նաև «All-NBA», «All-Defensive» և «All-Rookie» խորհրդանշական հավաքականները, որոնցից յուրաքանչյուրում ներգրավում են 5 հոգուց բաղկացած բասկետբոլիստներ։

=== Փլեյ-օֆֆ ===

Փլեյ-օֆֆը մեկնարկում է ուշ [[ապրիլ]]ին։ Յուրաքանչյուր կոնֆերենցիայից փլեյ-օֆֆ դուրս գալու հնարավորություն են ունենում 8-ական թիմեր։ Առաջինից չորրորդ տեղերը գրաված թիմերին տրվում է առավելություն՝ հինգերորդից ութերորդ տեղերը գրաված թիմերի նկատմամբ. փլեյ-օֆֆի առաջին ռաունդում (1/8 եզրափակիչ) կոնֆերենցիայի առաջատարը հանդիպում է 8-րդ տեղը գրաված թիմի հետ, 2-րդը տեղը գրավածը՝ 7-րդի, 3-րդը՝ 6-րդի և վերջապես 4-րդը՝ 5-րդի։ Կանոնավոր մրցաշրջանում առավել լավ ցուցանիշ ունեցող թիմին փլեյ-օֆֆի յուրաքանչյուր ռաունդում տրվում է տան դաշտի առավելություն, այսինքն՝ խաղաշարերի (սերիա) առաջին երկու հանդիպումներն անցկացվում են հենց այն թիմի տնային հարկում, ով կանոնավոր առաջնությունում ունեցել է առավել բարձր ցուցանիշ։

Յուրաքանչյուր խաղաշար բաղկացած է մի քանի հանդիպումներից, որոնց առավելագույն քանակը կարող է հասնել 7-ի։ Սերիան հաղթելու և հաջորդ ռաունդ դուրս գալու համար թիմը պետք է ունենա 4 հաղթանակ՝ հետագա մրցապայքարից դուրս մղելով հակառակորդին։ Հաջորդ ռաունդ (կոնֆերենցիայի կիսաեզրափակիչ) դուրս են գալիս 4-ական թիմեր, որն ավարտելուց հետո կոնֆերենցիայի եզրափակչում հանդիպում են տվյալ կոնֆերենցիայի 2 թիմերը։ Կոնֆերենցիայի եզրափակիչն հաղթած թիմն համարվում է կոնֆերենցիայի չեմպիոն և դուրս է գալիս գերեզրափակիչ։ Եթե սերիայում անցկացվում են առավելագույն 7 հանդիպումներ, ապա անցկացվող հանդիպումներն ունեն 2–2–1–1–1 ձևաչափը, ինչը նշանակում է առաջին թիմը (ավելի լավ ցուցանիշով) կունենա տան դաշտի առավելություն սերիայի 1-ին, 2-րդ, 5-րդ և 7-րդ խաղերում, իսկ երկրորդ թիմը (ավելի վատ ցուցանիշով)՝ 3-րդ, 4-րդ և 6-րդ խաղերում։ Գերեզրափկչում [[1985]] թվականից գործում է 2–3–2 ձևաչափը, այսինքն՝ առաջին թիմն ունի տան դաշտի առավելություն 1-ին, 2-րդ, 6-րդ և 7-րդ խաղերում, իսկ երկրորդը՝ 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ խաղերում։

Գերեզրափակիչ ռաունդը անցկացվում է երկու կոնֆերենցիաների հաղթողների միջև՝ ամեն տարվա [[հունիս]] ամսին։ Գերեզրափակիչն հաղթող թիմին է շնորհվում Լարի Օ'Բրայենի գավաթը։ Հաղթանակող թիմի բասկետբոլիստներին, մարզիչներին և մենեջերին շնորհվում է չեմպիոնական [[մատանի]]։ Բացի այդ՝ սերիայում իրեն լավագույնը դրսևորած բասկետբոլիստին շնորհվում է [[Բիլ Ռասել]]ի անվան [[Բիլ Ռասելի անվան NBA գերեզրափակչի ամենաարժեքավոր խաղացողի մրցանակ|գերեզրափակչի ամենաարժեքավոր խաղացողի մրցանակը]]։

== Առաջնություններ ==
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%"
!Ակումբներ!!width="30"|Հաղթել են!!width="30"|Պարտվել են!!Ընդհանուր!!width="160"|Հաղթած տարի(ներ)!!width="160"|Պարտված տարի(ներ)
|-
|style="text-align:left"|[[Բոստոն Սելտիքս]]||17||4||21||style="text-align:left"|1957, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1968, 1969, 1974, 1976, 1981, 1984, 1986, [[2008]]||style="text-align:left"|1958, 1985, 1987, [[2010]]
|-
|style="text-align:left"|[[Լոս Անջելես Լեյքերս|Մինեապոլիս/ Լոս Անջելես Լեյքերս]]||16||15||31||style="text-align:left"|1949, 1950, 1952, 1953, 1954, 1972, 1980, 1982, 1985, 1987, 1988, 2000, 2001, 2002, 2009, 2010||style="text-align:left"|1959, 1962, 1963, 1965, 1966, 1968, 1969, 1970, 1973, 1983, 1984, 1989, 1991, 2004, 2008
|-
|style="text-align:left"|[[Չիկագո Բուլս]]||6||0||6||style="text-align:left"|[[1991]], [[1992]], [[1993]], [[1996]], [[1997]], [[1998]]||-
|-
|style="text-align:left"|[[Սան Անտոնիո Սփըրս]]||5||1||6||style="text-align:left"|1999, 2003, 2005, 2007||style="text-align:left"|[[2013]]
|-
|style="text-align:left"|[[Սիրաքյուզ Նեյշընըլզ]]/[[Ֆիլադելֆիա Սեվնթի Սիքսերս]]||3||6||9||style="text-align:left"|1955, 1967, 1983||style="text-align:left"|1950, 1954, 1977, 1980, 1982, 2001
|-
|style="text-align:left"|[[Դետրոյթ Փիստոնս|Ֆորտ Ուեյն/Դետրոյթ Փիստոնս]]||3||4||7||style="text-align:left"|1989, 1990, 2004||style="text-align:left"|1955, 1956, 1988, 2005
|-
|style="text-align:left"|[[Գոլդեն սթեյթ Ուորիորս|Ֆիլադելֆիա/Սան Ֆրանցիսկո/Գոլդեն սթեյթ Ուորիորս]]||3||3||6||style="text-align:left"|1947, 1956, 1975||style="text-align:left"|1948, 1964, 1967
|-
|style="text-align:left"|[[Մայամի Հիթ]]||3||1||4||style="text-align:left"|2006, 2012, 2013||style="text-align:left"|2011
|-
|style="text-align:left"|[[Նյու Յորք Նիքս]]||2||6||8||style="text-align:left"|1970, 1973||style="text-align:left"|1951, 1952, 1953, 1972, 1994, 1999
|-
|style="text-align:left"|[[Հյուստոն Ռոքեթս]]||2||2||4||style="text-align:left"|1994, 1995||style="text-align:left"|1981, 1986
|-
|style="text-align:left"|[[Վաշինգթոն Վիզարդս|Բալթիմոր/Վաշինգթոն Բալեթս]] <small>(այժմ՝ Վաշինգտոն Վիզարդս)</small>||1||3||4||style="text-align:left"|1978||style="text-align:left"|1971, 1975, 1979
|-
|style="text-align:left"|[[Ատլանտա Հոքս|Սենթ Լուիս/Ատլանտա Հոքս]]||1||3||4||style="text-align:left"|1958||style="text-align:left"|1957, 1960, 1961
|-
|style="text-align:left"|[[Սիեթլ Սուպերսոնիքս]]/[[Օկլահոմա Սիթի Թանդեր]]||1||3||4||style="text-align:left"|1979||style="text-align:left"|1978, 1996, 2012
|-
|style="text-align:left"|[[Պորտլենդ Թրեյլբլեյզերս]]||1||2||3||style="text-align:left"|1977||style="text-align:left"|1990, 1992
|-
|style="text-align:left"|[[Դալաս Մավերիքս]]||1||1||2||style="text-align:left"|2011||style="text-align:left"|2006
|-
|style="text-align:left"|[[Միլոուքի Բաքս]]||1||1||2||style="text-align:left"|1971||style="text-align:left"|1974
|-
|style="text-align:left"|[[Սինսինատի Ռոյալս|Ռոչեստեր Ռոյալս]] <small>(այժմ՝ [[Սակրամենտո Քինգս]])</small>||1||0||1||style="text-align:left"|1951||-
|-
|style="text-align:left"|Բալթիմոր Բալեթս <small>(լուծարվել է 1954-ին)</small>||1||0||1||style="text-align:left"|1948||-
|-
|style="text-align:left"|[[Բրուքլին Նեթս|Նյու Ջերսի Նեթս]] <small>(այժմ՝ ''Բրուքլին Նեթս'')</small>||0||2||2||-||style="text-align:left"|2002, 2003
|-
|style="text-align:left"|[[Օռլանդո Մեջիք]]||0||2||2||-||style="text-align:left"|1995, 2009
|-
|style="text-align:left"|[[Ֆինիքս Սանս]]||0||2||2||-||style="text-align:left"|1976, 1993
|-
|style="text-align:left"|[[Յութա Ջազ]] <small>(նախկինում՝ ''Նյու Օռլեանս Ջազ'')</small>||0||2||2||-||style="text-align:left"|1997, 1998
|-
|style="text-align:left"|[[Կլիվլենդ Կավալիերս]]||0||1||1||-||style="text-align:left"|2007
|-
|style="text-align:left"|[[Ինդիանա Փեյսերս]]||0||1||1||-||style="text-align:left"|2000
|-
|style="text-align:left"|[[Չիկագո Ստագս]] <small>(Լուծարվել է 1950-ին)</small>||0||1||1||-||style="text-align:left"|1947
|-
|style="text-align:left"|[[Վաշինգտոն Կապիտոլս]] <small>(Լուծարվել է 1951-ին)</small>||0||1||1||-||style="text-align:left"|1949
|}

{| class="wikitable collapsible" style="width:35%; line-height:75%" align="right"
|+ Դրաֆթային ընտրության շանսեերն ըստ կանոնավոր առաջնության արդյունքի
! <small>Համարը վիճակախաղում</small> !! <small>Հաղթական կոմբինացիաների ծավալը</small> !! <small>Դրաֆթում № 1 ընտրություն իրականացնելու հավանականությունը</small>
|-
| align=center | <small>1</small> || align=center | <small>250</small> || align=center | <small>25 %</small>
|-
| align=center | <small>2</small> || align=center | <small>199</small> || align=center | <small>19.9 %</small>
|-
| align=center | <small>3</small> || align=center | <small>156</small> || align=center | <small>15.6 %</small>
|-
| align=center | <small>4</small> || align=center | <small>119</small> || align=center | <small>11.9 %</small>
|-
| align=center | <small>5</small> || align=center | <small>88</small> || align=center | <small>8.8 %</small>
|-
| align=center | <small>6</small> || align=center | <small>63</small> || align=center | <small>6.3 %</small>
|-
| align=center | <small>7</small> || align=center | <small>43</small> || align=center | <small>4.3 %</small>
|-
| align=center | <small>8</small> || align=center | <small>28</small> || align=center | <small>2.8 %</small>
|-
| align=center | <small> 9</small> || align=center | <small>17</small> || align=center | <small>1.7 %</small>
|-
| align=center | <small>10</small> || align=center | <small>11</small> || align=center | <small>1.1 %</small>
|-
| align=center | <small>11</small> || align=center | <small>8</small> || align=center | <small>0.8 %</small>
|-
| align=center | <small>12</small> || align=center | <small>7</small> || align=center | <small>0.7 %</small>
|-
| align=center | <small>13</small> || align=center | <small>6</small> || align=center | <small>0.6 %</small>
|-
| align=center | <small>14</small> || align=center | <small>5</small> || align=center | <small>0.5 %</small>
|}

Ներկա պահին գործող թիմեր, որոնք երբևէ հանդես չեն եկել NBA-ի գերեզրափակչում
* [[Շառլոթ Հորնեթս]] (նախկինում՝ «Բոբքեթս»)
* [[Դենվեր Նագեթս]]
* [[Լոս Անջելես Կլիպերս]] <small>(նախկինում՝ ''Բաֆալո Բրեյվզ'', ''Սան Դիեգո Կլիպերս'')</small>
* [[Մեմֆիս Գրիզլիս]] <small>(նախկինում՝ ''Վանկուվեր Գրիզլիս'')</small>
* [[Մինեսոտա Թիմբերվուլվզ]]
* [[Նյու Օռլեանս Պելիկանս]] <small>(նախկինում՝ ''Նյու Օռլեանս Հորնեթս'', ''Նյու Օռլեանս/Օկլահոմա սիթի Հորնեթս'', ''Շառլոթ Հորնեթս'')</small>

== Հեռարձակում ==

Միացյալ Նահանգներում NBA-ի խաղերը հեռարձակվում են «[[ABC]]», «[[ESPN]]», «[[TNT]]» և «[[NBA TV]]» հեռուստաալիքներով։
[[Հայաստան]]ում NBA-ն սկսեց իր հեռուստատեսային դեբյուտը 2004-05 խաղաշրջանում։ Խաղերը հեռարձակվեցին «[[Արմենիա TV|Արմենիա»]] հեռուստաընկերությամբ մինչև 2006-07 խաղաշրջանը, իսկ այնուհետև՝ 2007-08-ից մինչև 2008-09 խաղաշրջանը՝ «[[Ար]]» հեռուստաընկերությամբ։ Մեկնաբությունները կատարում էր Կարեն Մովսիսյանը։

== Տես նաև ==
* [[NBA բոլոր աստղերի ուիքենդ]]
* [[NBA դրաֆթ]]
* [[NBA չեմպիոնների ցանկ]]
* [[NBA-ի պատմության 50 մեծագույն բասկետբոլիստներ]]
* [[NBA-ի պատմության ամենաբարձրահասակ բասկետբոլիստների ցանկ]]

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.nba.com/ Պաշտոնական կայք]{{ref-en}}
* [http://www.nbpa.com/ Բասկետբոլիստների ազգային ասոցացիա]{{ref-en}}
* [http://www.probasketballrefs.com/ բասկետբոլային մրցավարների ազգային ասոցացիա]{{ref-en}}
* [http://www.basketball-reference.com/ NBA-ի ABA-ի բասկետբոլային արխիվներ և վիճակագրական տվյալներ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191002072335/https://www.basketball-reference.com/ |date=2019-10-02 }}{{ref-en}}
* [http://www.prosportstransactions.com/basketball/ NBA-ի և ABA-ի գործարքների արխիվ]{{ref-en}}

{{ԲԱԱ}}

{{Օրվա հոդված նախագծի մասնակից}}

[[Կատեգորիա:Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա]]
[[Կատեգորիա:Սպորտային կազմակերպություններ]]
[[Կատեգորիա:Բասկետբոլի առաջնություններ]]