Դիտել Արևելյան քաղցրավենիքներ էջի աղբյուրը

'''Արևելյան քաղցրավենիքներ''', [[հրուշակեղեն]]ներ, որոնք տարածված են [[Մերձավոր Արևելք|Մերձավոր]] և [[Միջին Արևելք]]ի երկրներում, հատկապես [[Իրան]]ում, [[Աֆղանստան]]ում, [[Թուրքիա]]յում, [[Հարավային Կովկաս]]ում և [[Կենտրոնական Ասիա]]յում<ref name="pohl" />։ Հաշվվում է արևելյան քաղցրավենիքի 170 տեսակ{{sfn|Товарный словарь|1957}}։
{|style="float:right;"
| <gallery mode="packed" heights="140px">
 Gəncə paxlavası 1.JPG|[[Փախլավա]]
 PistHalva.jpg|[[Հալվա]]
 Novogodnii gozinaki.jpg|[[Կոզինախ]]
</gallery>
|}

== Պատմություն ==
Արևելյան քաղցրավենիքները հասել են [[Եվրոպա]] 17-19 դարերում{{sfn|БРЭ|2006|с=}}։

[[Ռուսաստան]]ում Արևելյան քաղցրավենիքի տարածմանը նպաստել է դրանց արդյունաբերական արտադրությունը, որը սկիզբ է առել  20–րդ դարի առաջին կեսից։ Բաղադրատոմսի առաջին հայտնի պաշտոնական ժողովածուները լույս են տեսել 1937{{sfn|Товарный словарь|1957|loc=Список литературы в конце статьи}}–1939{{sfn|Кантор|1939}} թվականներին։ Ալյուրային արևելյան քաղցրավենիքի որոշ տեսակների բաղադրատոմսեր տրամադրել է [[Մոսկվա]]յի տրեստի կենտրոնական հացաբուլկեղենի լաբորատորիան<ref name="plot" />։ Ալյուրային արևելյան քաղցրավենիքի հիմնական կենտրոններն են եղել Անդրկովկասյան հանրապետությունները՝ [[Ադրբեջան]]ը և [[Հայաստան]]ը<ref name="pohl" /><ref name="az" /><ref name="arm" />։

== Տեսկաներ ==
Տարբերում են արևելյան քաղցրավենիքի երեք խումբ{{sfn|Товарный словарь|1957}}․

==== Ալյուրային ====
Ալյուրային արևելյան քաղցրավենիքը առանձնանում է ճարպի ու համեմունքների բարձր պարունակությամբ{{sfn|Товарный словарь|1957}}։

Օրինակ{{sfn|Товарный словарь|1957}}''՝ հայկական տնական հաց, Բաքվի կուրաբյե (պարսկական), [[Գաթա]] (երևանյան, արցախյան), Շամախիի մյուտակի, քաղցր նազուկ, Բաղդադի նան, [[փախլավա]] (կաթնահունց, շերտավոր), խողովակներ (նշի, ընկույզի), շաքեր լոխում, շաքեր պուրի, շաքեր չուրեկ, յուղաթերթ''։

''Եվրոպական ալյուրային քաղցրավենիքները'' պայմանականորեն վերաբերում են արևելյանին, չնայած բազմաթիվ նման ապրանքներ պատկանում են Կենտրոնական Եվրոպայում բնակվող [[աշկենազներ]]ին։ Օրինակ{{sfn|Товарный словарь|1957}}՝ ''դարչինով բիսկվիթ{{sfn|Кантор|1939|loc=Бисквит с корицей|с=97}}, դարչինով ոլորաբլիթ{{sfn|Кантор|1939|loc=Крендель с корицей|с=91}}, զեմելախ<ref name="bre-ea" />, կիխելախ<ref name="bre-ea" /> [[վանիլ]]ային, [[շտրուդել]] [[նուշ]]ով և [[չամիչ]]ով, [[տեյգլախ]], ֆայն-կուխեն, ցուկեր-լեկախ<ref name="bre-ea" />, Էիեր-կիխելախ։''

==== Փափուկ կոնֆետներ ====
Օրինակ{{sfn|Товарный словарь|1957}}՝ ''Ալի, դոնդողածածկ նուշ, սերուցքային երշիկ, [[նուգա]] (չամիչով, [[լիմոն]]ով ու [[մանդարին]]ով հարվածք, մրգային ու [[արախիս]]ով), ջնարկած ընկույզ, [[լոխում]], սերուցքային կոճղ, [[չուրչխելա]] (շաքարային, մրգային), շաքեր նոխուտ, կաթնային շերբեթ''։

==== Կարամելներ ====
Օրինակ{{sfn|Товарный словарь|1957}}՝ ''[[գրիլյաժ]] (նուշից, [[գետնանուշ]]ից, պնդուկից), [[կոզինախ]] ([[արևածաղիկ|արևածաղկից]], [[քունջութ]]ից, սովորական ընկույզից, նուշից, պնդուկից, [[մեղր]]ով և առանց), նուշ շաքարով, փարվարդա, փեշմակ, շեքար պենդիր վանիլային''։

== Ծանոթագրություն ==
{{ծանցանկ|refs=
<ref name="pohl">{{Книга
 |автор        = Похлёбкин В.В.
 |заглавие     = О кулинарии от А до Я. Словарь-справочник
 |часть        = Восточные сладости
 |место        = Мн.
 |издательство = Полымя
 |год          = 1988
 |страницы     = 43—44
 |страниц      = 224
}}</ref>
<ref name="plot">{{Книга
 |автор        = Плотников П.М., Колесников М.Ф.
 |заглавие     = 350 сортов хлебо-булочных изделий
 |часть        = Национальные сорта
 |место        = М.-Л.
 |издательство = Пищепромиздат
 |год          = 1940
 |страницы     = 164
 |страниц      = 270
}}</ref>
<ref name="az">{{Книга
 |ответственный= Сост. К.Г. Бунятов, Н.М. Малеев
 |заглавие     = Азербайджанская кулинария
 |часть        = Восточные кондитерские изделия
 |место        = Баку
 |издательство = Азернешр
 |год          = 1982
 |страницы     = 151—175
 |страниц      = 182
}}</ref>
<ref name="arm">{{Книга
 |ответственный= Отв. ред. А.С. Пирузян
 |заглавие     = Армянская кулинария
 |часть        = Изделия из теста
 |место        = Ер.
 |издательство = Айастан
 |год          = 1983
 |страницы     = 160—174
 |страниц      = 272
}}</ref>
<ref name="bre-ea">{{Книга
 |заглавие     = Большая российская энциклопедия (электронная версия)
 |часть        = Ашкеназы
 |ссылка часть = https://bigenc.ru/ethnology/text/3252082
 |место        = 
 |год          = 2020
 |страницы     = 
}}</ref>
}}

== Գրականություն ==
* {{Книга
 |ответственный= Гл. ред. И.А. Пугачёв
 |заглавие     = Товарный словарь. Том 2
 |часть        = Восточные сладости
 |место        = М.
 |издательство = Госторгиздат
 |год          = 1957
 |столбцы      = 55—66
 |ref          = Товарный словарь
}}
* {{БРЭ|статья= Восточные сладости|id= 1930532|автор= |том= 5|страницы= 766—767|ref= БРЭ}}
* {{Книга
 |автор        = Похлёбкин В.В.
 |заглавие     = Кулинарный словарь
 |часть        = Восточные сладости
 |ссылка часть = http://www.langet.ru/html/v/vosto4n3e-sladosti.html
 |место        = М.
 |издательство = Э
 |год          = 2015
 |страницы     = 74—75
 |страниц      = 456
 |ref          = Похлёбкин
}}
* {{Книга
 |автор        = Могильный М.П.
 |заглавие     = Восточные сладости
 |место        = М.
 |издательство = ДеЛи принт
 |год          = 2002
 |страниц      = 148
 |ref          = Могильный
}}
* {{Книга
 |автор        = Типсина Н.Н.
 |заглавие     = Восточные сладости и национальные изделия
 |издательство = [[Красноярский государственный аграрный университет|Красноярский гос. аграрный ун-т]]
 |год          = 2018
 |страниц      = 150
 |ref          = Типсина
}}
* {{Книга
 |ответственный= Наркомпищепром СССР. Сост. Я.А. Кантор
 |заглавие     = Рецептуры на восточные и еврейские сладости
 |место        = М.
 |издательство = 
 |год          = 1939
 |страниц      = 144
 |ref          = Кантор
}}
* {{Книга
 |автор        = Кенгис Р.П.
 |заглавие     = Приготовление мучных кондитерских изделий
 |часть        = Восточные и еврейские мучные изделия
 |место        = М.
 |издательство = Госторгиздат
 |год          = 1951
 |страницы     = 135—155
 |страниц      = 248
 |ref          = Кенгис
}}
* {{h|ГОСТ Р 50228-92|1992|[http://docs.cntd.ru/document/1200028466 ГОСТ Р 50228-92.] Восточные сладости мучные. Общие технические условия.}}
* {{h|ГОСТ 30058-95|1995|[http://docs.cntd.ru/document/1200022434 ГОСТ 30058-95.] Восточные сладости типа мягких конфет. Общие технические условия.}}

[[Կատեգորիա:Արևելյան քաղցրավենիքներ]]