Մասնակից:Մարիամ Բարոյան
Լիպոպոլիսախարիդ մակրոմոլեկուլ՝ բաղկացած պոլիսախարիդից, որը կովալենտորեն կապված է լիպիդին՝քերականացական բակտերիաների արտաքին թաղանթի հիմնական բաղադրիչին:
Լիպոլիսախարիդների կառուցվածքը ներառում է 3 կովալենտորեն կապված բաղադրիչներ.
Լիպիդ Ա.
Կենտրոնական օլիգոսախարիդ
O- անտիգեն
Լիպիդ A-ն դիսաքարիդ է`անսովոր հիդրոքսիմիրիստականճարպաթթվի միքանի միացված շղթաներով։ Բակտերիալ բջիջի ոչնչացումից հետո լիպիդ A- ն արտանետվում է արյան մեջ և կարող է առաջացնել ծանր թունավոր ազդեցություն, այդ թվում սեպտիկ ցնցում: Կենտրոնական օլիգոսախարիդը բաղկացած է անսովոր շաքարներից։ Այն ծառայում է որպես մոլեկուլային կամուրջ և միացնում լիպիդ A- ն O անտիգենին: Դա էնդոտոքսին է և արյան մեջ թողնելիս, ինչպես նաև լիպիդ A- ն, կարող է առաջացնել թունավորումներ մինչև սեպտիկ աստիճանը, O- անտիգենը պոլիսախարիդային շղթա է, որը կցված է կենտրոնական օլիգոսախարիդին: Լիպոլիսախարիդի այս մասը ենթարկվում է շրջակա միջավայրի ազդեցությանը: O- անտիգենի կազմը տատանվում է կախված բակտերիաներից: Որքան երկարեն O- անտիգեն պոլիսախարիդները, այնքան ավելի վատ են հիդրոֆոբիկ հակաբիոտիկները դրանց միջոցով ներթափանցում մանրէային բջիջ: Լիպոլիսախարիդի այս մասը առավել իմունոգեն է և հեշտությամբ ճանաչվում է ընդունողի իմունային համակարգի կողմից, ինչը բացատրում է նրա անունը:
Լիպոպոլիսաքարիդը բոլոր գրամ-բացասական միկրո օրգանիզմների բջջային թաղանթի արտաքին մասի ջերմակայուն բաղադրիչն է: Այն ապահովում է մանրէների բջիջի կառուցվածքային ամբողջականությունը և պաշտպանում թաղանթը շրջակա միջավայրի ագրեսիվ ազդեցություններից: Լիպոլիսախարիդի բացասական լիցքը մեծացնում է մանրէների ընդհանուր բացասական լիցքը և կայունացնում դրա թաղանթը: Շատ հակաբիոտիկներ գործում են լիպոլիսախարիդին վնասելու համար:
«Էնդոտոքսին» տերմինը գիտականիմաստաբանության մեջ մտավ 1892 թվականին: Սա էր գրամ-բացասական մանրէների լիպոպոլիսախարիդի լիզատի ջերմակայուն բաղադրիչի անվանումը: Էնդոտոքսին և լիպոպոլիսախարիդ տերմինները հաճախ օգտագործվում են հոմանիշ: Էնդոտոքսինները կարող են փոխազդել մակրոօրգանիզմի տարբեր բջիջների հետև, կախված դոզայից, պատճառել դրանց վնասը կամ խթանել ֆիզիոլոգիապես ակտիվ նյութերի սինթեզը: Նախկինում հավատում էին, որսովորաբար աղիքից պորտալարային երակ մտնող բոլոր էնդոտոքսինները վերացվում են լյարդի ֆիքսված մակրոֆագների համակարգով: Ներկայումս էնդոտոքսինները հայտնաբերվել են գործնականում առողջ մարդկանց համակարգային շրջանառության մեջ։