Դիտել 21-րդ դար էջի աղբյուրը

{{Դարի նավարկում|21}}

'''21-րդ դար''' ('''քսանմեկերորդ դար''') 2001 թվականի [[Հունվարի 1|հունվարի 1-ից]] մինչև 2100 թվականի [[Դեկտեմբերի 31|դեկտեմբերի 31-ը]] ընդգրկող ժամանակաշրջան՝ ըստ [[Գրիգորյան օրացույց]]ի։ Երրորդ հազարամյակի առաջին դարը։

[[Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպություն|Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպության]] տվյալներով՝ 2014 թվականին օդերևութաբանական դիտարկումների պատմության մեջ եղած 14 ամենաթեժ տարիներից 13-ը եղել են 21-րդ դարում<ref>{{cite web|url=http://ria.ru/warming_symptom/20140205/993199135.html|title=Минувший 2013 год вошел в десятку самых теплых с середины XIX века|work=РИА Новости}}</ref><ref>{{cite web|url=http://ria.ru/warming_symptom/20140324/1000817180.html|title=ВМО: 2013 год напомнил о возможных катаклизмах из-за изменения климата|work=РИА Новости}}</ref>։

== Իրադարձություններ ==

=== Աստղագիտական ===

* 21-րդ դարում ակնկալվում է 228 [[լուսնի խավարում]]<ref>[https://eclipse.gsfc.nasa.gov/LEcat5/LE2001-2100.html Catalog of Lunar Eclipses: 2001 to 2100]</ref> և 224 [[Արեգակի խավարում|արևի խավարում]]<ref>[https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEcat5/SE2001-2100.html Catalog of Solar Eclipses: 2001 to 2100]</ref>։

=== 2000-ականներ ===

*[[2001|2001 թվական]]
**[[Հունվարի 1]]՝ սկսվեց երրորդ հազարամյակը։
**[[Հունվարի 15]]՝ [[Վիքիպեդիա]]յի պաշտոնական մեկնարկը, ավելի ճիշտ՝ [[անգլերեն Վիքիպեդիա]]ն։
**[[Մայիսի 11]]՝ հայտարարեց [[Ռուսերեն Վիքիպեդիա|ռուսերեն լեզվով Վիքիպեդիայի]] բաժնի ստեղծման մասին։
**[[Սեպտեմբերի 9]]՝ Հարձակման արդյունքում [[Ահմադ Շահ Մասուդ]]ը մահացու վիրավորվել է։
**[[Սեպտեմբերի 11]]՝ [[Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումներ|Միացյալ Նահանգների խոշորագույն ահաբեկչությունն]] է և աշխարհի պատմության մեջ ամենամեծը։ Քանդվեց Համաշխարհային առևտրի կենտրոնը, վնասվեց [[Պենտագոն]]ը, սպանվեց մոտ երեք հազար մարդ։
**[[Հոկտեմբերի 7|Հոկտեմբեր 7]]՝ [[Աֆղանստան]]ում [[Աֆղանական պատերազմ (2001-2014)|պատերազմի]] սկիզբ։
**[[Հոկտեմբերի 25|Հոկտեմբեր 25]]՝ [[Մայքրոսոֆթ]]ը թողարկեց [[Վինդոուզ XP|Windows XP]] օպերացիոն համակարգը։
*[[2002|2002 թվական]]
**[[Հունվարի 1]]՝ [[Եվրոպական միություն|Եվրոմիության]] [[եվրո]] թղթադրամների և մետաղադրամների ներդրում։
** Փետրվար 8-24՝ [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2002|XIX ձմեռային օլիմպիական խաղեր]] ([[Սոլթ Լեյք Սիթի]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]])։
** Մայիսի 31-հունիսի 30՝ [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2002|ֆուտբոլի աշխարհի գավաթ]] ([[Հարավային Կորեա]] և [[Ճապոնիա]])։
**[[Արևելյան Թիմոր]]ը անկախություն ձեռք բերեց [[Ինդոնեզիա]]յից։
**[[Գրիգորի Պերելման]]ը ապացուցեց Պուանկարի վարկածը<ref>[http://www.claymath.org/millennium/Poincare_Conjecture Гипотеза Пуанкаре] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131018192659/http://www.claymath.org/millennium/Poincare_Conjecture |date=2013-10-18 }}, Clay Mathematics Institute{{ref-en}}</ref><ref>[http://www.gazeta.ru/science/2006/08/17_a_738296.shtml Найти Перельмана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180904154014/https://www.gazeta.ru/science/2006/08/17_a_738296.shtml |date=2018-09-04 }} // Gazeta.Ru, 17 августа 2006</ref>։
*[[2003|2003 թվական]]
**[[Փետրվարի 1]]՝ [[Կոլումբիա]]յի օդանավակայանի վթարը։
**[[Մարտի 20]]՝ [[Իրաքի պատերազմ|պատերազմի]] սկիզբը [[Իրաք]]ում։
**[[Հուլիսի 9]]՝ [[Հայերեն Վիքիպեդիա]]յի գործարկում։
** [[Միջազգային քրեական դատարան]]ը սկսեց աշխատանքը։
** 2003-2005 թվականներ՝ մի շարք «[[գունավոր հեղափոխություն]]ներ» հանգեցրին իշխանափոխության [[Վրաստան]]ում, [[Ուկրաինա]]յում, [[Ղրղզստան]]ում և [[Լիբանան]]ում։
*[[2004|2004 թվական]]
**[[Հունվարի 4]]՝ MER-A-ն հաջողությամբ իջավ [[Մարս (մոլորակ)|Մարս]]։
**[[Փետրվարի 4]]՝ աշխարհի ամենամեծ սոցիալական ցանցի՝ [[Ֆեյսբուք]]ի ստեղծումը։
**[[Եվրոպական միություն|ԵՄ]] ընդլայնում, տաս նոր երկրների ընդգրկում։
** հունիսի 12-հուլիսի 4՝ [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2004|Եվրո 2004]] ([[Պորտուգալիա]])
**[[Հուլիսի 21]]՝ [[Իռլանդիա]]յի [[Դուբլին]] քաղաքում հարաբերականության և ծանրության ընդհանուր տեսության վերաբերյալ 17-րդ գիտաժողովում աստղաֆիզիկոս [[Սթիվեն Հոքինգ]]ն իր զեկույցում ցույց է տվել սև խոռոչում տեղեկատվության անհետացման խնդրի լուծումը, որը մնաց չլուծված գրեթե 30 տարի։
** Օգոստոսի 13-29՝ [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2004|XXVIII ամառային օլիմպիական խաղեր]] ([[Աթենք]], [[Հունաստան]])։
**[[Նոյեմբերի 22]]-[[դեկտեմբերի 8]]՝ «[[Նարնջագույն հեղափոխություն]]ը» Ուկրաինայում։
**[[Դեկտեմբերի 26]]՝ [[Հնդկական օվկիանոս]]ի երկրաշարժը ցունամի է առաջացրել, որի հետևանքով զոհվել է 230 հազար մարդ։
*[[2005|2005 թվական]]
**[[Փետրվարի 7]]՝ Էլեն Մակարթուրը ([[Մեծ Բրիտանիա]]) սահմանեց նոր համաշխարհային ռեկորդ՝ նավարկության գծի վրա մենակ շրջագիծ վարելու համար՝ 71 օր 14 ժամ 18 րոպե 33 վայրկյան։ Նա ճանապարհի վրա է գտնվում 2004 թվականի նոյեմբերի 28-ից։
**[[Փետրվարի 14]]՝ [[ՅուԹյուբ]]-ը գործարկվել է։
*[[2006|2006 թվական]]
** Փետրվարի 10-26՝ [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2006|XX ձմեռային օլիմպիական խաղեր]] ([[Թուրին]], [[Իտալիա]])։
**[[Մարտի 29]]՝ առաջին ընդհանուր արեգակնային խավարումը դիտվել է 21-րդ դարում և երրորդ հազարամյակում [[Ռուսաստան]]ի տարածքում։
**[[Հունիսի 3]]՝ [[Չեռնոգորիա]]ն անկախություն ձեռք բերեց հանրաքվեի արդյունքում և դարձավ [[Միավորված ազգերի կազմակերպություն|ՄԱԿ-ի]] 192-րդ անդամ։
**Հունիսի 9-Հուլիսի 9՝ [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2006|ֆուտբոլի աշխարհի գավաթ]] ([[Գերմանիա]])։
**[[Օգոստոսի 24]]՝ [[Պլուտոն]]ը զրկվեց մոլորակի կարգավիճակը։
*[[2007|2007 թվական]]
**[[Հունվարի 1]]՝ [[Անգոլա]]ն միացավ ՆԱԵԿ-ին ([[Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպություն]])։
**[[Հունվարի 9]]՝ Apple-ը ներկայացրեց [[IPhone (առաջին սերունդ)|առաջին սերնդի]] [[iPhone]]-ը։
*[[2008|2008 թվական]]
**[[Փետրվարի 17]]՝ [[Կոսովո]]ն անկախացավ [[Սերբիա]]յից։
** հունիսի 7-29՝ [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2008|Եվրո 2008]] ([[Ավստրիա]] և [[Շվեյցարիա]])
**[[Օգոստոսի 1]]՝ Ռուսաստանում նկատվել է ընդհանուր արևային խավարում։
** Օգոստոսի 8-24՝ [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2008|XXIX ամառային օլիմպիական խաղեր]] ([[Պեկին]], [[Չինաստան]])։
** Օգոստոսի 7-22՝ [[Ռուս-վրացական պատերազմ|պատերազմ]] [[Հարավային Օսիա]]յում։
**[[Օգոստոսի 26]]՝ Հարավային Օսիան և [[Աբխազիայի Հանրապետություն|Աբխազիան]] Ռուսաստանի կողմից ճանաչվում են որպես անկախ հանրապետություններ։
**[[Սեպտեմբերի 10]]՝ [[Մեծ հադրոնային բախիչ]]ի գործարկումը<ref>{{cite web|url=http://physicsworld.com/cws/article/news/35754|title=LHC milestone day gets off to fast start|publisher=IOP Physics World|accessdate=12 сентября 2008|archiveurl=https://www.webcitation.org/61B1mAER6?url=http://physicsworld.com/cws/article/news/35754|archivedate=2011 թ․ օգոստոսի 24}}{{Ref-en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.web.cern.ch/press-releases/2008/09/first-beam-lhc-accelerating-science|title=First beam in the LHC — accelerating science|publisher=[[ЦЕРН]]|accessdate=2016 թ․ հունվարի 13|archive-date=2016 թ․ փետրվարի 25|archive-url=https://web.archive.org/web/20160225034103/http://press.web.cern.ch/press-releases/2008/09/first-beam-lhc-accelerating-science|url-status=dead}}{{Ref-en}}</ref>։
**[[Նոյեմբերի 4]]՝ [[ԱՄՆ նախագահական ընտրություններ 2008|ԱՄՆ նախագահական ընտրություններ]]։ Միացյալ Նահանգների նախագահ ընտրվեց [[Բարաք Օբամա]]ն՝ առաջին աֆրոամերիկացին երկրի պատմության մեջ, որն առաջադրվել է այս պաշտոնում։
*[[2009|2009 թվական]]
**[[Ապրիլի 7]]՝ մասսայական անկարգություններ [[Մոլդովա]]յի մայրաքաղաքում։
**[[Ապրիլի 16]]՝ երկրորդ չեչենական պատերազմի ավարտը։
**[[Դեկտեմբերի 5]]՝ Ռուսաստանում հրդեհի ամենամեծ զոհերը «Կաղ ձի» գիշերային ակումբում։

=== 2010-ական թվականներ ===
{{main|2010-ականներ}}
*[[2010|2010 թվական]]
** Հունվարի 1-16՝ հանրահավաք «Դակար 2010» ([[Հարավային Ամերիկա]])։
** Փետրվարի 12-28՝ [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2010|XXI ձմեռային օլիմպիական խաղեր]] ([[Վանկուվեր (քաղաք)|Վանկուվեր]], [[Կանադա]])։
**[[Մարտի 29]]՝ [[Մոսկվայի մետրոյի պայթյուններ (2010)|Մոսկվայի մետրոյի պայթյուններ]]։
**[[Ապրիլի 10]]՝ [[Ավիաաղետ Սմոլենսկի մոտ (2010, ապրիլի 10)|ինքնաթիռի վթար]] [[Սմոլենսկ]]ում։
**[[Հունիսի 11]]՝  [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2010|ֆուտբոլի աշխարհի գավաթ]] ([[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն]])։
**[[Դեկտեմբերի 18]]՝ «[[Արաբական գարուն|արաբական գարնան]]» սկիզբը։
*[[2011|2011 թվական]]
** Հունվարի 25-փետրվարի 11՝ [[Եգիպտական հեղափոխություն (2011)|հեղափոխություն]] [[Եգիպտոս]]ում։
**[[Մարտի 1]]՝ Ռուսաստանում ուժի մեջ է մտել «Ոստիկանի մասին» օրենքը։
**[[Մարտի 11]]՝  Ճապոնիայի հյուսիսարևելյան ափին 8,9 բալ ուժգնությամբ [[Երկրաշարժ Ճապոնիայում (2011)|երկրաշարժ]] է տեղի ունեցել։ Երկրաշարժը Ճապոնիայում ավերիչ ցունամի առաջացրեց։ Ալիքի բարձրությունը հասել է 10 մետրի<ref>{{cite web|url=http://rian.ru/world/20110311/344795686.html|title=Сейсмологи повысили оценку магнитуды землетрясения в Японии до 8,9|work=РИА Новости}}</ref>։ Ֆուկուսիմա -1 ատոմակայանում տեղի է ունեցել խոշոր ճառագայթային պատահար` միջուկային իրադարձությունների միջազգային մասշտաբով 7 մակարդակ։
**[[Մարտի 15]]՝ [[Սիրիական ճգնաժամ|Սիրիայում քաղաքացիական պատերազմի]] սկիզբը<ref>{{cite news|url=http://www.scotsman.com/news/demonstrations_erupt_across_syria_as_unrest_sweeps_on_1_1532879|work=The Scotsman|date=2011 թ․ մարտի 18|accessdate=2011 թ․ նոյեմբերի 12|title=Demonstrations erupt across Syria as unrest sweeps on|archive-date=2015 թ․ նոյեմբերի 15|archive-url=https://web.archive.org/web/20151115112509/http://www.scotsman.com/news/demonstrations_erupt_across_syria_as_unrest_sweeps_on_1_1532879|url-status=dead}}{{Ref-en}}</ref>։
**[[Մայիսի 2]]՝ [[Ուսամա բեն Լադեն]]ի [[Գործողություն «Նեպտունի եռաժանի»|վերացումը]]։
**[[Հուլիսի 9]]՝ [[Հարավային Սուդան]]ը անկախություն ձեռք բերեց [[Սուդան]]ից<ref>{{cite web|url=http://www.utro.ru/articles/2011/07/09/985303.shtml|title=Южный Судан обрел независимость|publisher=}}</ref>։
**[[Սեպտեմբերի 7]]՝ [[Յարոսլավլ]]ի մոտակայքում գտնվող միջազգային չարտերային թռիչքի ժամանակ օդանավը, որը տեղափոխում է «Լոկոմոտիվ» հոկեյի ակումբի թիմը Յարոսլավլից Մինսկ, ոչնչացավ։
**[[Հոկտեմբերի 20]]՝ [[Մուամմար ալ-Կադդաֆի|Մուամմար Քադաֆիի]] [[Մուամմար ալ-Կադդաֆիի սպանություն|սպանությունը]]։
**[[Հոկտեմբերի 31]]՝ ծնվել է Երկրի յոթ միլիարդերորդ բնակիչը<ref>{{cite web|url=http://dagestantimes.com/?com=elements&page=element&id=3098|title=Новости Дагестана 7-миллиардный житель Земли родился в Калининграде.|publisher=dagestantimes}}</ref>։
*[[2012|2012 թվական]]
**[[Հունիսի 4]]՝ հայտնաբերվեց [[Հիգսի բոզոն]]ը<ref name=autogenerated1>[http://press.web.cern.ch/press-releases/2012/07/cern-experiments-observe-particle-consistent-long-sought-higgs-boson CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121029135735/http://press.web.cern.ch/press-releases/2012/07/cern-experiments-observe-particle-consistent-long-sought-higgs-boson |date=2012-10-29 }} — пресс-релиз CERN, 4.07.2012{{ref-en}}</ref><ref name=autogenerated2>[http://lenta.ru/news/2012/07/04/cern/ Физики обнаружили претендента на роль бозона Хиггса] // Lenta.ru 4.07.2012</ref><ref>[http://elementy.ru/LHC/news?theme=2653111&newsid=431863 В ЦЕРНе объявлено об открытии хиггсовского бозона] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304101339/http://elementy.ru/LHC/news?theme=2653111&newsid=431863 |date=2016-03-04 }} — Elementy.ru, 4.07.2012</ref><ref>[http://elementy.ru/news?newsid=431868 «Физическое сообщество считает, что хиггсовский бозон открыт»] — Elementy.ru, 16.07.12</ref>։
** Հունիսի 8 - հուլիսի 1՝ [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2012|Ֆուտբոլի]] [[Եվրոպա]]յի 2012 թվականի առաջնություն ([[Լեհաստան]] / [[Ուկրաինա]])։
** հուլիսի 27 - օգոստոսի 12՝ [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2012|XXX ամառային օլիմպիական խաղեր]] ([[Լոնդոն]], [[Մեծ Բրիտանիա]])։
*[[2013 թվական]]
**[[Փետրվարի 15|Փետրվար 15]]՝ [[Չելյաբինսկ]] երկնաքարի անկում։
**[[Փետրվարի 16|Փետրվար 16]]՝ Մերձավոր Երկրի աստերոիդ 2012 DA14-ը թռավ Երկրից նվազագույնը 27,000 կմ հեռավորության վրա։ Սա աստղագիտության պատմության մեջ ամենամոտ հեռավորությունն է։
** Օգոստոսի 10-18-ը՝ Աթլետիկայի աշխարհի առաջնությունը (Մոսկվա, Ռուսաստան)։
** 2013 թվականի նոյեմբերի 21-ից 2014 թվականի փետրվարի 27ը՝ [[Եվրոմայդան]] Ուկրաինայում։
*[[2014|2014 թվական]]
** Փետրվարի 7-23-ը՝ [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2014|XXII օլիմպիական ձմեռային խաղեր]] (Սոչի, Ռուսաստան)։
** Փետրվարի 23 - մարտի 26 - [[Ղրիմ]]ի [[Ղրիմի բռնակցումը Ռուսաստանի Դաշնությանը|բռնակցումը]] Ռուսաստանի Դաշնությանը։
**[[Ապրիլի 8|Ապրիլի 8-ը]]՝ [[Ռուս-ուկրաինական պատերազմ (2014-այժմ)|Ուկրաինայի արևելքում զինված հակամարտության]] սկիզբ։
** Մայիսի 9-25-ը՝ Հոկեյի աշխարհի սառցե առաջնություն ([[Մինսկ]], [[Բելառուս]])։
** Հունիսի 12 - հուլիսի 13-ը՝ [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2014|աշխարհի գավաթ 2014]] (Բրազիլիա)։
**[[Հոկտեմբերի 12|Հոկտեմբեր 12-ը]]՝ [[Սոչի]]ում Ռուսաստանի պատմության մեջ առաջին Ֆորմուլա 1-ի Գրան-պրին է<ref>{{cite web |url=http://ria.ru/sport/20141012/1027982640.html |title=Церемония открытия Гран-при РФ "Формулы-1" прошла на "Сочи Автодроме" |date=2014 թ․ հոկտեմբերի 12 |publisher=[[ՌԻԱ Նովոստի]] |accessdate=2014 թ․ հոկտեմբերի 12 |lang=}}</ref>։
*[[2015|2015 թվական]]
**Հունիսի 12–28-ը՝ Եվրոպական խաղեր 2015 ([[Բաքու]], [[Ադրբեջան]])<ref>{{cite web|url=http://www.sovsport.ru/news/text-item/814173|title=Европейские игры официально открыты в Баку|work=Советский Спорт|accessdate=2015 թ․ հունիսի 12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160413002407/http://www.sovsport.ru/news/text-item/814173|archivedate=2016 թ․ ապրիլի 13|url-status=dead}}</ref>։
**[[Հուլիսի 29|Հուլիսի 29-ը]]՝ Microsoft-ը թողարկեց [[Windows 10]] օպերացիոն համակարգը։
** Օգոստոսի 22-30-ը՝ Աթլետիկայի աշխարհի առաջնությունը (Պեկին, Չինաստան)<ref>{{cite web|url=http://rrnews.ru/articles/u5565/2015/08/23/123245|title=Чемпионат мира по лёгкой атлетике 2015, 22 августа, первый день – медальный зачёт, итоги, победители, результаты России, Усейн Болт, видео выступлений Первый день ЧМ-2015 в Пекине не принёс России медалей.|publisher=|accessdate=2020 թ․ հունվարի 9|archive-date=2015 թ․ օգոստոսի 24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150824140144/http://rrnews.ru/articles/u5565/2015/08/23/123245|url-status=dead}}</ref>։
**[[Սեպտեմբերի 30]]՝ [[Սիրիա]]յում Ռուսաստանի ռազմական գործողության սկիզբ։
*[[2016|2016 թվական]]
** Ապրիլի 1-5-ը՝ [[Քառօրյա պատերազմ]] [[Լեռնային Ղարաբաղ]]ում։
** Մայիսի 6-22-ը՝ Հոկեյի աշխարհի սառցե առաջնություն (Ռուսաստան)<ref>{{cite web |url=http://www.championat.com/hockey/news-2455604-premer-ministr-medvedev-otkryl-chm-2016-po-hokkeju.html |title=Премьер-министр Медведев открыл ЧМ-2016 по хоккею |date=2016 թ․ մայիսի 6 |publisher=Чемпионат.com |accessdate=2016 թ․ մայիսի 6 |lang=}}</ref>։
** Հունիսի 10 - հուլիսի 10 - [[Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2016|Եվրո 2016]] (Ֆրանսիա)<ref>{{cite web |url=http://kommersant.ru/doc/3011891 |title=В Париже началась церемония открытия Евро-2016 |date=2016 թ․ հունիսի 10 |publisher=Коммерсант.ру |accessdate=2016 թ․ հունիսի 10}}</ref>։
** Հունիսի 20-29 - Համա-Ուղղափառ խորհուրդ Հունական Կրետե կղզում (Տեղական Ուղղափառ Եկեղեցիների մասի տաճար)<ref>[http://ukraina.ru/news/20160620/1016701951.html На Крите начал работу Собор православных церквей Читать далее: http://ukraina.ru/news/20160620/1016701951.html.]</ref>։
** 5-21 օգոստոսի - [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2016|XXXI ամառային օլիմպիական խաղեր]] ([[Ռիո դե Ժանեյրո]], [[Բրազիլիա]])<ref>{{cite web |url=https://www.bfm.ru/news/330268 |title=XXXI летние Олимпийские игры открыты в Рио-де-Жанейро |date=2016 թ․ օգոստոսի 6 |publisher=BFM.RU |accessdate=2016 թ․ օգոստոսի 7}}</ref>։
*[[2017|2017 թվական]]
** Հունիսի 10 - սեպտեմբերի 10՝ «Էքսպո 2017» միջազգային մասնագիտացված ցուցահանդես ([[Նուր-Սուլթան|Աստանա]], [[Ղազախստան]])<ref>{{cite web |url=https://www.zakon.kz/4863210-salyut-na-expo-2017-v-astane-voshitil.html |title=Салют на EXPO-2017 в Астане восхитил гостей столицы |date=2017 թ․ հունիսի 9 |publisher=Zakon.kz |accessdate=2017 թ․ հունիսի 10}}</ref>։
** Նոյեմբերի 12՝ [[Երկրաշարժ Իրանում (2017)|երկրաշարժ]] [[Իրան]]ում։
*[[2018|2018 թվական]]
** Հունվարի 9-13՝ Հոկեյի կանանց աշխարհի առաջնություն (Չինաստան)։
** Փետրվարի 2՝ Սառը պատերազմից ի վեր ԱՄՆ-ը ներդրեց նոր միջուկային դոկտրին, որն առանձնացնում է միջուկային սպառնալիք հանդիսացող հիմնական երկրները։ Ցուցակում ընդգրկվել են Ռուսաստանը, Չինաստանը, Իրանը և [[Հյուսիսային Կորեա]]ն։
** 9-25 փետրվար - [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2018|XX դարի Ձմեռային օլիմպիական խաղերն]] անցկացվեցին [[Փհենչհան]]ում ([[Հարավային Կորեա|Կորեայի Հանրապետություն]])։
** Ապրիլի 4-15-ը՝ [[Գոլդ Քոստ]]ում ([[Ավստրալիա]]) անցկացվեցին Համագործակցության խաղեր։
** Ապրիլ 13 - Մայիսի 8՝ [[Թավշյա հեղափոխություն (Հայաստան)|Թավշյա հեղափոխություն Հայաստանում]]։
** Ապրիլի 27՝ [[Հյուսիսային Կորեա]]յի առաջնորդ [[Կիմ Չեն Ըն]]ը ապառազմականացված տարածքում [[Միջկորեական կառավարական հանդիպում (2018)|հանդիպել է]] [[Հարավային Կորեա]]յի նախագահ [[Մուն Ջեին]]ի հետ, [[Կորեական պատերազմ]]ից հետո առաջին անգամ հատել է Կորեայի սահմանը։
** Մայիսի 16-ին Ղրիմի կամուրջի (Ռուսաստան) երթևեկությունը բացվեց մարդատար ավտոմեքենաների և վերգետնյա հասարակական տրանսպորտի, իսկ հոկտեմբերի 1-ին`բեռնատարների համար։
** Հունիսի 14-հուլիսի 15՝ [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2018|ֆուտբոլի աշխարհի գավաթ]] (Ռուսաստան)։
*[[2019|2019 թվական]]
** Ապրիլի 10՝ աստղաֆիզիկոսները ստացան պատմության մեջ առաջին [[սև խոռոչ]]ի լուսանկարները։
** Ապրիլի 15՝ [[Փարիզի Աստվածամոր տաճար]]ում [[Հրդեհ Փարիզի Աստվածամոր տաճարում|հրդեհ]] է բռնկվել։
** Դեկտեմբերի 1՝ [[Չինաստան|Չինական]] [[Ուհան]] քաղաքում [[COVID-19|կորոնավիրուսի]] առաջին դեպքն է գրանցվել։

=== 2020-ական թվականներ ===
{{main|2020-ականներ}}
*[[2020|2020 թվական]]
** հունվարի 3՝ Անօդաչու թռչող սարքի հարվածից [[Բաղդադի օդանավակայանի հրթիռակոծում (հունվարի 3, 2020)|զոհվել]] է իրանցի գեներալ [[Ղասեմ Սոլեյմանի]]։ Պենտագոնից հայտնվեցին, որ գեներալին սպանելու հրամանը անձամբ տվեց էր ԱՄՆ նախագահ [[Դոնալդ Թրամփ]]ը։
** հունվարի 31՝ Մեծ Բրիտանիան [[Բրեքսիթ|դուրս է գալիս]] Եվրամիությունից։
** Մարտի 11՝ [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն]]ը կորոնավիրուսի բռնկումը [[COVID-19 համավարակ|համաճարակ]] է հայտարարում։
** Մայիսի 25՝ ԱՄՆ-ում [[Ջորջ Ֆլոյդի բողոքի ցույցեր|բողոքի ցույցեր]] են տեղի ունենում այն բանից հետո, երբ ոստիկանի կողմից [[Ջորջ Ֆլոյդի սպանություն|սպանվում է]] աֆրոամերիկացի [[Ջորջ Ֆլոյդ]] անունով տղամարդը։
** Օգոստոսի 4՝ [[Պայթյուններ Բեյրութի նավահանգստում|Հզոր պայթյուն]] է որոտացել [[Լիբանան]]ի մայրաքաղաք [[Բեյրութ]]ում։
** Սեպտեմբերի 27-նոյեմբերի 10՝ Տեղի ունեցավ [[Հայ-ադրբեջանական պատերազմ (2020)|Արցախյան երկրորդ պատերազմը]]։
*[[2021|2021 թվական]]
** հունվարի 6՝ Դոնալդ Թրամփի կողմնակիցները [[ԱՄՆ Կապիտոլիումի գրոհում (2021)|հարձակվում են]] [[Կապիտոլիում (Վաշինգտոն)|ԱՄՆ Կապիտոլիումի շենքի]] վրա ՝ փորձելով հասնել նրան, որ Կոնգրեսը չճանաչի [[Ջո Բայդեն]]ի [[ԱՄՆ նախագահական ընտրություններ 2020|հաղթանակը]]։
** Հունիսի 11 - հուլիսի 11՝ [[Եվրո 2020]] (անցկացվում են եվրոպական տարբեր երկրներում)
** հուլիսի 23 - օգոստոսի 8՝ [[Ամառային օլիմպիական խաղեր 2020|XXXII ամառային օլիմպիական խաղեր]] ([[Տոկիո]], [[Ճապոնիա]])։
** Օգոստոսի 15՝ [[Թալիբան|Թալիբները]] [[Թալիբանի հարձակում (2021)|գրավում են]] [[Քաբուլի անկում (2021)|Քաբուլը]]։
**[[Հոկտեմբերի 5|Հոկտեմբերի 5-ը]]՝ Microsoft-ը թողարկեց [[Վինդոուզ 11|Windows 11]] օպերացիոն համակարգը։
*[[2022|2022 թվական]]
** Հունվարի 2, 2022՝ [[Բողոքի ցույցեր Ղազախստանում (2022)|Բողոքի ցույցեր Ղազախստանում]]
** Փետրվարի 4-20՝ [[Ձմեռային օլիմպիական խաղեր 2022|XXIV Ձմեռային օլիմպիական խաղեր]] ([[Պեկին]], [[Չինաստան]])։
** [[Ռուս-ուկրաինական ճգնաժամ (2021 թվականից)]] և [[Ռուսաստանի ներխուժում Ուկրաինա]]
** Սեպտեմբերի 8՝ [[Եղիսաբեթ II]] թագուհու մահը, ով Բրիտանիան ղեկավարում էր 1952 թվականից
** Նոյեմբերի 15՝ Ծնվել է Երկրի խորհրդանշական [[Ութ միլիարդի օր|ութ միլիարդերորդ]] բնակիչը։
** Նոյեմբերի 20-դեկտեմբերի 18՝ [[Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնություն 2022|ֆուտբոլի աշխարհի գավաթ]] ([[Կատար]])։

== Սպասվող իրադարձություններ ==

=== 2020-ական թվականներ ===
{{main|2020-ականներ}}
* 2024 թվականի հուլիսի 26-օգոստոսի 11՝ XXXIII ամառային օլիմպիական խաղերը կկայանան [[Փարիզ]]ում (Ֆրանսիա)։
* 2026 թվականի փետրվարի 6-22՝ XXV ձմեռային օլիմպիական խաղերը կանցկացվեն [[Միլան]]ում և Կորտինա դ'Ամպեցո (Իտալիա)։
* 2028 թվականի հուլիս 21-օգոստոսի 6՝ XXXIV ամառային օլիմպիական խաղերը կանցկացվեն [[Լոս Անջելես]]ում (ԱՄՆ)։
* 2029 թվականի ապրիլի 13՝ ուրբաթ, աստղանիշ 99942 ապոֆիսը կանցնի Երկրից մոտ 37 հազար կմ հեռավորության վրա։

=== 2030-ական թթ. ===
{{main|2030-ական թթ}}
* Մարդկային թռիչք դեպի Մարս<ref>{{Cite web |url=https://lenta.ru/news/2015/08/14/rs25/ |title=НАСА испытало двигатель ракеты для полётов к Марсу |date=2015 թ․ օգոստոսի 14 |publisher=LENTA.RU |accessdate=2017 թ․ հունիսի 10}}</ref>։

=== 2040-ական թթ. ===
{{main|2040-ական թթ}}
* 2045 թ. Մայիսի 9-ին` [[Վոլգոգրադ]]ում (Ռուսաստան) Մամաեվ Կուրգանի վրա Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 100-ամյակի կապակցությամբ, պետք է բացվի պարկուճ, որը կուղղվի պատերազմի մասնակիցներին՝ ժառանգներին<ref>В. Шанин, В. Агронский 7 чудес России и ещё 42 достопримечательности, которые нужно знать. — М.: Эксмо, 2011. — 224 с.</ref>։

=== 2050-ական թթ. ===
{{main|2050-ական թթ.}}
* Աշխարհի բնակչությունը կարող է հասնել 9 միլիարդ մարդու<ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/2006/0233/barom02.php|title=По среднему варианту прогноза в 2050 году население мира превысит 9 миллиардов человек Электронная версия бюллетеня «Население и общество».|publisher=}}</ref>։

=== 2060-ական թթ. ===
{{main|2060-ական թթ.}}
*[[Իսահակ Նյուտոն]]ը կանխատեսեց, որ աշխարհի վերջը, ըստ [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչի]] իր մեկնաբանության, կգա 2060 թվականից ոչ շուտ<ref>[http://www.isaac-newton.org/newton_2060.htm Stephen D. Snobelen, ''«A time and times and the dividing of time»: Isaac Newton, the Apocalypse and 2060 A.D.'', History of Science and Technology Programme, University of King’s College, Halifax.]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.grani.ru/Society/Science/m.23873.html|title=Грани.Ру:      Сэр Исаак Ньютон предсказал, что Апокалипсис наступит через 57 лет - Общество / Наука|publisher=[[Грани.ру]]}}</ref>։
* 28 հուլիսի 2061 - գիսաստղը վերադառնում է Հալլին։

=== 2070-ական թթ. ===
{{main|2070-ական թթ.}}
* 20 հունիսի 2079 թվականին, [[Մայքլ Ջեքսոն]]ի բոլոր երգերը կընկնեն հանրային տիրույթ։

=== 2080-ական թթ. ===

* 2080 թվական - Ակնկալվում է, որ Չինաստանը կլինի աշխարհի ամենազարգացած երկրներից մեկը, ինչը համարժեք է XXI դարի սկզբին ԱՄՆ-ի զարգացման մակարդակին<ref>{{cite web|url=http://www.modernization.com.cn/cmr2007%20overview.htm|title=China Modernization Report 2007: A study on the Ecological modernization, Overview|date=2006 թ․ հոկտեմբերի 21|publisher=Китайская академия наук|accessdate=2017 թ․ փետրվարի 12|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110707022132/http://www.modernization.com.cn/cmr2007%20overview.htm|archivedate=2011 թ․ հուլիսի 7|url-status=dead}}</ref>։
* 2084 թվականի նոկեմբերի 10՝ Երկրագունդը անցնում է Արեգակի սկավառակի միջով, երբ դիտվում է Մարսից<ref>{{cite web |url=http://astroblogger.blogspot.com/2012/06/transit-of-earth-from-mars-november-10.html |title=The Transit of Earth from Mars, November 10, 2084 |date=2012 թ․ հունիսի 5 |publisher=Astroblog |accessdate=2017 թ․ փետրվարի 13 |lang=en}}</ref>։
* 2088 թվական՝ Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապի փաստաթղթերը հասանելի կլինեն հանրությանը՝ հետևելով այն կանոնին, որով Վատիկանի գաղտնի արխիվում պահվող փաստաթղթերը կթողարկվեն գիտնականներին և հանրությանը դրանց կազմումից 75 տարի անց։

=== 2090-ական թթ. ===
{{main|2090-ական թթ.}}
* 2094 թվականի ապրիլի 7-ին, ժամը 10։ 45-ին, [[Մերկուրի (մոլորակ)|Մերկուրիի]] անցումը [[Յուպիտեր (մոլորակ)|Յուպիտերի]] սկավառակի միջոցով։
* 2099 թվական՝ Այս պահին Ամազոնի անտառների 83%-ը կարող է ոչնչացվել<ref>{{Cite web|url=https://www.newscientist.com/article/dn17864-no-rainforest-no-monsoon-get-ready-for-a-warmer-world/|title=No rainforest, no monsoon: get ready for a warmer world|publisher=NewScientist|archiveurl=https://www.webcitation.org/65uMw5qVc?url=http://www.newscientist.com/article/dn17864-no-rainforest-no-monsoon-get-ready-for-a-warmer-world.html|archivedate=2012 թ․ մարտի 4|lang=en|accessdate=2011 թ․ մարտի 21|url-status=live}}</ref>։

=== 2100 թվական ===
* 2100 թվականի մարտի 15-ին Հուլյան և Գրիգորյան օրացույցների տարբերությունը կդառնա հավասար 14 օրվա<ref>{{Книга|автор=Климишин И. А.|часть=|заглавие=Календарь и хронология|оригинал=|ссылка=|ответственный=|издание=изд.3|место=М.|издательство=Наука|год=1990|том=|страницы=308—309|страниц=478|серия=|isbn=5-02-014354-5|тираж=105 000}}</ref><ref>{{Книга|автор=Куликов С.|часть=|заглавие=Нить времён. Малая энциклопедия календаря с заметками на полях газет|оригинал=|ссылка=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Наука|год=1991|том=|страницы=140—146|страниц=288|серия=|isbn=5-02-014563-7|тираж=200 000}}</ref>։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}