Մասնակից:Կատյա/Ավազարկղ

Նովգորոդյան Երկիր —արևելյան Եվրոպայի պատմության մեջ ամենամեծ տարածքային-պետական կազմավորումն է: Նովգորոդյան երկիրը գտնվում է Ռուսաստանի հյուսիս–արևմուտքում:Նովգորոդյան Երկրից՝ Ռյուրիկովիչ դինաստիայի տիրապետության ներքո, սկիզբ առավ ռուսական թագավորությունը։Կիեւյան ռուսների անկման ժամանակ Նովգորոդյան Երկիրը զարգանում է, որպես անկախ ռուսական պետություն եւ հանդիսանում է Հանսենական լիգայի մի մասը, սակայն հետագայում, «հողի հավաքագրման» քաղաքականության ժամանակ,Նովգորոդը միանում է Ռուսական կենտրոնացված պետության հողերին: Նովգորոդյան Երկիրը, որի կենտրոնը Նովգորոդ քաղաքն էր, գոյատևում է մինչև 1708 թվական: Իր զարգացման բարձրակետում այն տարածվել է, հյուսիսում՝ Սպիտակ ծով, արևելքում՝ Ուրալյան լեռներ: Այն ընդգրկել է այժմյան Ռուսաստանի հյուսիս-արևելյան ողջ տարածքը:

Վարչական բաժանումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջնադարիում Նովգորոդը բաժանվում է վարչական հնգյակների, որոնք, իրենց հերթին, 16-րդ դարի երկրորդ կեսից բաժանվում են երկու մասերի [հինգերորդ]:Հնգյակների բաժանումը սկիզբ է առել վաղուց՝ տաճարներում, թաղամասերում եւ ճամբարներում, եւ ըստ տարեգրության, այս վարչական բաժանման հիմքերը դրվել են Օլգա թագուհու կողմից, տասներորդ դարում: «Հրաժեշտի հեքիաթը» ստեղծագործությունում, այն սահմանվում է որպես «մեծ եւ առատ հող»:

Դատելով «Հաջորդ տարիների հեքիաթը» ստեղծագործությունից և հնագիտական տվյալներից, 862 թվականին՝ Ռյուրիկի ժամանակ արդեն գոյություն է ունեցել Նովգորոդը՝ որպես խոշոր բնակավայր, Լադոգան, Իզբրոսկը և հնարավոր է Բելոզերոն։Սկանդինավյան ժողովուրդները, հավանաբար,այս տարածքներն են անվանել Գարդարիկ։

Նովգորդյան Երկիրը, ռուսական պետության կազմի մեջ ընդգրկվելուց հետո պահպանել է տարածքային բաժանումը,իսկ տարածքները, որոնք 15-րդ դարի վերջում անվանվեցին հնգյակներ, 12-րդ դարում կոչվել են շարքեր՝ Վոթյան երկիր, Օբոնեժյան և Բեժեցսկյան շարքեր և այլն։ Յուրաքանչյուր հնգյակում եղել են մի քանի նահանգներ, յուրաքանչյուր նահանգում՝ մի քանի ծխական եկեղեցիներ: Վոթյան հնգյակ-գտնվում է Վոլխով և Լյուգա գետերի միջև, Օբոնեժյանը՝ Վոլխովի և Մստի գետերի միջև, մինչև Սպիտակ ծով,Բեժեցկյանը՝ Մստի և Մոլոգ գետերի միջև, Դերեվենսկայան՝ Մստի և Լովատի գետերի միջև, Շելենսկայան՝ Լովատից մինչ Լուգ գետը: Նովգորոդի, համեմատաբար ուշ գաղութացված որոշ տարածքներ չմտան հնգյակների բաժանման մեջ և ձևավորվեցին մի շարք ծխական համայնքներ, որոնք հատուկ կարգավիճակ ունեին: Զավոլչուն կամ Դվինա վարչական շրջանը տեղակայված է եղել հյուսիսային Դվինայի երկայնքով և անվանվել է այդպես, քանի որ ջրբաժանը բաժանել է Օնեգան և հյուսիսային Դվինան Վոլգայի ավազանից: Պերմը տեղակայված է եղել Վիշի գետի ավազանում և վերին Կամայում, Պեչորան՝ Դվինա հողի և Պերմի հյուսիս-արևելքում, Պեչորա գետի երկայնքով դեպի Ուրալյան ծովի արևելյան կողմ, Ուգրան՝ Ուրալի արևելյան կողմում, Տրեն կամ Տերսկի ափը՝ Սպիտակ Ծովի ափին : Հինգ քաղաքներ իրենց արվարձաններով հանդերձ չեն պատկանում որևէ հնգյակի: Սա հետևանք էր այն բանի, որ դրանք միարժամանակ եղել են, և՛ Նովգորոդի, և՛ Վլադիմիրի մեծ իշխանների, այնուհետև Մոսկվայի կողմից՝ Վոլոկ-Լամսկիի, Բեժիչիի(հետագայում Գորոդեցի), Տորժոկի և Սմոլոենսկու, ապա նաև Լատվիա-Ռժևովի, երբ Լատվիայի կողմից գրավվեց Սմոլենսկին, տիրապետության տակ: 1348-ին, Բոլոտովի համաձայնագրի համաձայն, Պսկովը Նովգորոդում ինքնավարություն է ստացել պոսադնիկների ընտրության առնչությամբ, իսկ Պսկովը ճանաչում է Մոսկավայի իշխանին՝ որպես գլխավոր և համաձայնվում է ընտրելու մեծ դերակատարություն ունեցող անձանց, իբրև իշխանի սիրելիներ: 1399 թվականից այդ իշխանները կոչվում են Մոսկավայի կառավարիչներ:Վասիլի II-ը ձգտում է Պսկովի մարզպետներին նշանակել իր հայեցողությամբ, և նրանք երդվում են ոչ միայն Պսկովին, այլև Մեծ Իշխաններին: Իվան III-ի ժամանակ, պսկովի ժողովուրդը զրկվում է Իշխան նշանակելու իրավունքից: 1510 թվականից, Պսկովը ենթարկվում է Մոսկվայի իշխանավոր Վասիլի III-ին:

Բնակավայր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նովգորոդի տարածքը սկիզբ է առնում Վալդա լեռան բարձունքից, պալեոլիթի և մեզոլիթի ժամանկաշրջանից, իսկ Պրյյոլմենյայի հյուսիս-արեւմուտքում, ապագա կենտրոնի տարածքում՝ նեոլիթյան ժամանակներից: Հնեաբանների ուսումնասիրության միիջոցով այստեղ հայտնաբերվել է միգրացիա, այսպես կոչված, նոստրատիկ համայնքների առկայություն, հարավ-արևմուտքից՝ հնդեվրոպական խմբերի ներգաղթյալներ (ապագա Բալթիկներ և սլավոններ), արևելքից՝ պրիբալթյան ֆինն ժողովուրդներիի նախնիների ներգաղթյալներ: Այս պոլիէթնիկույունը հաստատվում է էթնոգենետիկայի, գենոգեոգրաֆիայի միջոցով: Հերոդոտոսի ժամանակ, մոտ 25 դար առաջ,Բալթյանից մինչև Ուրալ լիովին կամ մասնակիորեն տեղակայվել են իռոֆագները, նեվրերը,բուդինները և այլն: Մ.թ.II դարում, Կլավդիոս Պտղոմեոսի անվան տակ, այդ հողերը վերահսկվում էին վենենդների, աուրսների, ալանսների, բորուսների և ավելի քան մեկ տասնյակ մեծ ու փոքր ժողովուրդների կողմից: Գոթական պատմաբանը Հերմանականը, ենթակայության ժողովուրդների ցանկում նշում էնաև IV դարի Արևելյան Եվրոպայի հյուսիսային բնակիչներին. «Ահարոնում,Ահրոնգում ես չափում եմ Մորդովներինյաններ Մեշչերայում»:

1377-ի Լոուրենտային քրոնիկայում՝ «Հանգստյան տարիների հեքիաթը», առաջին մասում կա միջնադարյան քրոնիկների կարծիքը ժողովուրդների ավելի հին բնակավայրերի վերաբերյալ:

Աֆետով - Ռուսաստանի նույն մասերը, Չյուդը և բոլոր լեզուները՝ Մերիա, Մուրոմ, Ամերիկա, Մորդվա, Զավոլոչսկայա Չուդ, Պերմ, Պեչերա, Յամ, Ուտրա, Լիտվա, Զիմգոլա, Կորսոս Լիտգոլ,Լյուբյան,Լիխվե,Պրյուրի և Չյուդ

Ըստ ավանդության, VI դարում, այստեղ են եկել Կրիվիչների ցեղերը, իսկ VIII դարում, Արեւելյան Եվրոպայի հարթավայրի սլավոնական ցեղերի բնակեցման գործընթացում,ի հայտ եկավ Իլման սլովակների ցեղը:Նույն տարածքը բնակեցված էր Ֆիննա-Ուգորական ցեղերի կողմից, որոնք իրենց մասին հիշեցնել են տալիս բազմաթիվ գետերի և լճերի անունների տեսքով: Նախկին սլավոնական տեղանունների մեկնաբանումը, որպես բացառապես Ֆիննա-Ուգորական, հարցականի տակ է դրվում բազմաթիվ հետազոտողների կողմից:

Վարչական բաժանումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակավայր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]