Մասնակից:Արաքս Միրզոյան/Ավազարկղ
Լրագրային ժանրերի դասակարգումը շատ բաներով նման է գրական ժանրերի համակարգին: Դեռևս մ.թ.ա. 4-րդ դարում Արիստոտելն իր հիմնական` «Պոետիկա» և «Հռետորիկա» աշխատություններում հիմնավորել է գրականության դասակարգումն ըստ տեսակների` պայմանավորված իրականության արտացոլման ձևով (պոեզիան քնարերգության հատուկ ձև է, արձակը` էպիկական ստեղծագործություն, դրաման` երկխոսություն): Շարունակելով գրականագիտության և արվեստագիտության ավանդույթները` լրագրության տեսությունն ուսումնասիրում է նաև լրագրային ստեղծագործությունների տեսակները, ձևերը և ժանրերը: Այդպիսի բաժանման պատճառը մարդու հասարակական գործունեության բազմազան տեսակներն են, մեզ շրջապատող աշխարհի անհավանական բազմազանությունը և դրա արտացոլման ստեղծագործական հնարավորությունները:
Խոսե Օրտեգա ի Գասետը «Մտքեր վեպի մասին» էսսեում միանգամայն իրավացիորեն նշել է, որ «արվեստում ժանրը, ինչպես տեսակը կենդանաբանությունում` հնարավորությունների սահմանափակ ռեպերտուար է»: Այդ սահմանումը էլ ավելի է համապատասխանում լրագրային ժանրերին, որոնցից համարյա բոլորն ունեն իրենց նախատիպ-անալոգները գրականության մեջ [1].
Լրագրողական բոլոր աշխատանքների հիմքը փաստն է: Փաստը ավարտված իրադարձություն է: Փաստերնն ինֆորմացիայի հիմքն են: Փաստն ունի հետևյալ հատկությունները: հավաստիություն, թարմություն, ճշմարտացիություն, հանրային նշանակություն, այն չպետք է լինի պարզունակ:
Գիտնականներն առանձնացնում են լրագրային ժանրերի դասակարգման տարբեր եղանակներ: Ամենատարածված ձևը նախատեսում է դրանց բաժանումը տեղեկատվական, վերլուծական և գեղարվեստական-հրապարակախոսական ժանրերի: Բայց հանդիպում են նաև այլ ձևեր, օրինակ հետազոտող Լեւ Կրոյչիկը տեքստերը բաժանում է.
- Օպերատիվ լրատվական — բոլոր տեսակի նշումները .
- Օպերատիվ հետաքննական — զեկույց, ռեպորտաժ, հարցազրույց.
- Հետաքննական լրատվական — գրախոսություն, թղթակցություն, մեկնաբանություն:.
- Հետաքննական — հոդված, նամակ.
- Հետաքննական պատկերային — ֆելիետոն, էսսե.
Ժանրն ըստ Կրոյչիկի` կենսական նյութի կազմակերպման առանձնահատուկ ձև է, կառուցվածքային եւ կոմպոզիցիոն առանձնահատկությունների ամբողջականություն:.[2] Այս խնդրին այլ կերպ է մոտենում Սեմյոն Գյուրեւիչը: Նա սահմանում է «ժանր» հասկացությունը, այն ներկայացնելով որպես բովանդակային-թեմատիկ բնութագրերի կայուն առանձնահատկություն, ինչպես օրինակ, արտացոլվող իրականության, կոմպոզիցիայի, ոճաբանության: Հետևաբար` տարբերվում է նաև ժանրերի բաժանման տիպաբանությունը: Գուրեւիչի հայեցակարգի համաձայն`[3]:
- Տեղեկատվական նորությունների ժանրեր
- Երկխոսության ժանրեր
- Իրավիճակային վերլուծական
- Նամակային ժանրեր
- Գեղարվեստական-հրապարակախոսական ժանրեր
- Սատիրիկ ժանրեր
Ժամանակի ընթացքում որոշ ժանրեր սկսում են գերակշռել մյուսների նկատմամբ: Օրինակ` համացանցային լրագրության զարգացումով առաջին տեղը տարածվածության շնորհիվ զբաղեցնում է տեղեկատվական նշումը:
Տեղեկատվական ժանրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեղեկատվական ժանրերը գլխավորապես ուղղված են իրադարձությունների, մարդկանց, երևույթների մասին օբյեկտիվ տեղեկատվություն հաղորդելուն: Լրագրողական գնահատականն ու հետազոտությունն այդ դեպքում մղվում է երկրորդ պլան: Լրագրողը այդ դեպքում հանդես է գալիս որպես իրադարձությունների ընթացքը ֆիքսող, տեղեկատվության աղբյուր, անհասանելի ստացող առաջին ձեռքից, միջնորդ, իրական ժամանակի համատեքստում իրադարձությունների վայրից տեղեկատվություն փոխանցող: Տեղեկատվական ժանրերը ներառում են`
- նշում,
- իրադարձային հարցազրույց,
- ռեպորտաժ,
- քրոնիկոն,
- ընդլայնված տեղեկատվություն,
- զեկույց,
- մահախոսական և այլն:
Վերլուծական ժանրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մեկնաբանություններ,
- հոդված,
- նամակ,
- գրախոսություն,
- փորձարկում,
- վարկանիշ,
- հոդված-ցանկ,
- ակնարկ,
- հուշագրություններ և այլն:
Գեղարվեստական-հրապարակախոսական ժանրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էսքիզ,
- էսսե,
- նկարագրություն,
- զրպարտություն,
- ֆելիետոն,
- պամֆլետ և այլն:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Третьяков В.Т., Как стать знаменитым журналистом: курс лекций по теории и практике современной русской журналистики., Մոսկվա, «Ладомир», էջ 623, ISBN 5-86218-451-1։
- ↑ Լրագրողի ստեղծագործական գործունեության հիմունքները
- ↑ Գուրեվիչ Ս. Մ. Թերթը երեկ, այսօր, վաղը: մաս III