Հեղինակային իրավունքը Բելառուսում

Բելառուսում հեղինակային իրավունքը հիմնված է «հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» օրենքի վրա, որն ուժի մեջ է մտել 2011 թվականի նոյեմբերի 30-ին։

Հեղինակային իրավունքի օբյեկտները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակային իրավունքով պաշտպանված ստեղծագործությունները ներառում են^[1]՝

գրական ստեղծագործություններ,
դրամատիկական և երաժշտադրամատիկական ստեղծագործություններ, խորեոգրաֆիայի և մնջախաղի ստեղծագործություններ և սցենարային այլ ստեղծագործություններ,
երաժշտական ստեղծագործություններ տեքստով և առանց տեքստի,
տեսալսողական ստեղծագործություններ (կինո, հեռուստաֆիլմեր և այլն),
կերպարվեստի գործեր (քանդակ, գեղանկար, գրաֆիկա, վիմագրություն և այլն),
կիրառական արվեստի և դիզայնի ստեղծագործություններ,
ճարտարապետության, քաղաքաշինության և պարտեզապուրակային արվեստի ստեղծագործություններ,
լուսանկարչական աշխատանքներ,
աշխարհագրությանը, քարտեզագրությանը և այլ գիտություններին վերաբերող քարտեզներ, պլաններ, էսքիզներ, նկարազարդումներ և պլաստիկ աշխատանքներ,
համակարգչային ծրագրեր,
գիտության ստեղծագործություններ (մենագրություններ, հոդվածներ, զեկույցներ, գիտական դասախոսություններ, ատենախոսություններ և այլն),
այլ ստեղծագործություններ

Օրենքը հեղինակային իրավունքի օբյեկտներին է վերաբերում նաև բաղադրյալ և ածանցյալ ստեղծագործությունները։

Հեղինակի իրավունքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակին պատկանող իրավունքներն օրենքով բաժանվում են անձնական ոչ գույքային իրավունքների, որոնք անօտարելի են և չեն կարող փոխանցվել, և գույքային իրավունքների, որոնք կարող են փոխանցվել։ Հեղինակի անձնական ոչ գույքային իրավունքները ներառում են^[2]՝

հեղինակության իրավունք,
անվան իրավունք, այսինքն՝ հեղինակի իսկական անունով, մտացածին անունով (կեղծանունով) կամ առանց անունը նշելու ստեղծագործությունն օգտագործելու կամ թույլատրելու իրավունք (անանուն),
ստեղծագործության անձեռնմխելիության իրավունք,
ստեղծագործությունը հրապարակելու իրավունքը և հրապարակման մասին որոշումը հետ կանչելու իրավունքը

Գույքային իրավունքները ներառում են հեղինակի կամ այլ իրավատիրոջ՝ ստեղծագործությունն իր հայեցողությամբ ցանկացած ձևով և եղանակով օգտագործելու բացառիկ իրավունքը, ինչպես նաև ստեղծագործության օգտագործման յուրաքանչյուր եղանակի համար հեղինակային վարձատրություն ստանալու իրավունքը։ Գույքային իրավունքները ներառում են նաև հետևելու իրավունք, որը հեղինակի կամ նրա ժառանգների իրավունքն է ՝ ամեն անգամ ստանալ ստեղծագործության գնի 5%-ը՝ կերպարվեստի բնօրինակների, գրողների, կոմպոզիտորների և գիտնականների ստեղծագործությունների ձեռագրերի բնօրինակների հրապարակային վերավաճառքի ժամանակ։ հեղինակային իրավունքի խախտման դեպքում հեղինակային իրավունքի խախտման դեպքում հեղինակային իրավունքի խախտումը կարող է հանգեցնել հեղինակային իրավունքի խախտման։

Ազատ օգտագործումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առանձին դեպքերում թույլատրվում է ստեղծագործություններն օգտագործել առանց իրավատիրոջ թույլտվության և առանց վարձատրություն վճարելու (պայմանով, որ նշված է հեղինակի անունը և պահպանված են նրա մյուս իրավունքները)։ Օրենքը վերաբերում է նման դեպքերին^[3]՝

մեջբերում հետազոտական, կրթական, բանավիճային, քննադատական կամ տեղեկատվական նպատակներով
ստեղծագործության բնօրինակին իրավաչափ տիրապետող անձի կազմակերպած հրապարակային ցուցադրումը
ստեղծագործության վերարտադրումը դատավարության նպատակներով
կրոնական արարողությունների և հուղարկավորությունների ժամանակ երաժշտական ստեղծագործությունների հրապարակային կատարումը
ստեղծագործությունների հրապարակային կատարումը ոչ պրոֆեսիոնալ կատարողների և գեղարվեստական ստեղծագործության սիրողական խմբերի կողմից
լուսանկարները, ճարտարապետության, կերպարվեստի ստեղծագործությունները եթերով կամ մալուխով փոխանցելը, եթե այդպիսի ստեղծագործությունները մշտապես գտնվում են ազատ այցելության համար բաց վայրում և հաղորդման հիմնական օբյեկտ չեն հանդիսանում

Օրենքի որոշ հոդվածներ նվիրված են լրատվամիջոցներում ստեղծագործությունների Ազատ օգտագործմանը (հոդված 33), գրադարաններում և արխիվներում (հոդված 37), կույր և թույլ տեսողություն ունեցողների համար ստեղծագործությունների վերարտադրմանը (հոդված 34), ստեղծագործությունների Ազատ օգտագործմանը անձնական (հոդված 35), ինչպես նաև կրթական և հետազոտական նպատակներով (հոդված 36)։

Վավերականության ժամկետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտության, գրականության և արվեստի ստեղծագործությունների նկատմամբ անձնական ոչ գույքային իրավունքները պահպանվում են անժամկետ:Գույքային իրավունքները պահպանվում են հեղինակի կյանքի ընթացքում և նրա մահից հետո՝ 50 տարի։ Համահեղինակությամբ ստեղծված ստեղծագործությունների համար գույքային իրավունքների պաշտպանությունը գործում է մյուս համահեղինակներից վերապրած հեղինակի կյանքի ընթացքում և մահից հետո՝ 50 տարի^[4]։

Հեղինակային իրավունքի պաշտպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղինակային իրավունքի օբյեկտի նկատմամբ բացառիկ իրավունքի խախտման դեպքում իրավատերն իրավունք ունի խախտողից իր ընտրությամբ պահանջել վնասների հատուցում կամ փոխհատուցում վճարել տասից հիսուն հազար բազային մեծությունների չափով^[5]։

Մասնակցությունը միջազգային պայմանագրերին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելառուսի Հանրապետությունը հեղինակային իրավունքի ոլորտում մասնակցում է հետևյալ միջազգային պայմանագրերին՝

Հեղինակային իրավունքի մասին համաշխարհային կոնվենցիա-1994 թվականից^[6],
Գրական և գեղարվեստական ստեղծագործությունների պահպանության մասին Բեռնի կոնվենցիա-1997 թվականից^[7],
Մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպության հեղինակային իրավունքի պայմանագիր-2002 թվականից^[8]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.6». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.15». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.4, ст.32». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.20». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.7, ст.56». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «Universal Copyright Convention». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
↑ «WIPO Copyright Treaty» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[1] «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.6». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[2] «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.15». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[3] «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.4, ст.32». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[4] «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.2, ст.20». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[5] «Закон Республики Беларусь «Об авторском праве и смежных правах». Гл.7, ст.56». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[6] «Universal Copyright Convention». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[7] «Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[8] «WIPO Copyright Treaty» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]