Օդավաճառը
| Օդավաճառը ռուս.՝ Продавец воздуха | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ժանր | գիտական ֆանտաստիկա և spy fiction? |
| Ձև | վեպ |
| Հեղինակ | Ալեքսանդր Բելյաև |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | 1928 |
«Օդավաճառը», ռուս գրող Ալեքսանդր Բելյաևի գիտաֆանտաստիկ վեպը[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վեպն առաջին անգամ տպագրվել է 1929 թվականին «Աշխարհի շուրջ» ամսագրում։
Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում Յակուտիայում՝ ցրտի բևեռի շրջանում։ Պատմությունը պատմվում է օդերեւութաբան Կլիմենկոյի անունից։
Հեղինակը՝ երիտասարդ օդերևութաբան Կլիմենկոն, ուղարկվել է Յակուտիա՝ ուսումնասիրելու Երկրի օդային հոսանքների փոփոխությունները, որոնք սկսել են դիտվել վերջերս։ Իր էքսկուրսավարի և օգնական Յակուտ Նիկոլայի հետ նա գնում է դեպի Վերխոյանսկի լեռնաշղթա։ Ճանապարհին նրանք փրկում են մի անծանոթ տղամարդու, որը ներկայանում է որպես անգլիական արշավախմբի անդամ և զգուշացնում է նրանց քամու վայրէջքի վտանգի մասին և հեռանում հենց այն ուղղությամբ, որտեղ նա խորհուրդ է տվել իր զրուցակիցներին չգնալ։ Այնուամենայնիվ, հեղինակը որոշում է գտնել մի վայր, որտեղ անընդհատ ուժեղ քամիներ են փչում, և անցնում է լեռնաշղթայի ժայթքներով, որտեղ հայտնաբերում է հրաբխի խառնարանը։ Փոթորիկ քամին նրան և Նիկոլային ներքաշում է այս խառնարանի մեջ։
Հրաշքով ողջ մնալով՝ նրանք հայտնվում են լեռան մեջ թաքնված գաղտնի գործարանում, որը պատկանում է պարոն Բեյլիին, ում նրանք ավելի վաղ փրկել են։ Օգտագործելով շվեդ հայտնի քիմիկոս Էնգելբրեկտի աշխատանքը, իր գաղտնի գործարանում գործարար Բեյլին հեղուկացնում է օդը մթնոլորտից, մասամբ բաժանում այն բաղադրիչների (թթվածին, ջրածին և հելիում) և տեղափոխում է մոլեկուլների միջև զգալիորեն կրճատված հեռավորության վիճակի (ըստ Բեյլիի, գնդակը այնքան խտացված վիճակում է, որը պարունակում է մեկ խորանարդ կիլոմետր մթնոլորտային օդ)։ Մթնոլորտային օդից նրա ստացած արտադրանքի մեծ մասը պահվում է հատուկ սարքավորված գործարանային տարածքներում, որոնք մշտապես պահվում են շատ ցածր ջերմաստիճանում և կարող են մուտք գործել միայն հատուկ կոստյումներով։ Բեյլի գործունեությունը հանգեցրել է Երկրի վրա կլիմայի փոփոխության, բայց դա նրան չի հետաքրքրում։ Երկիրը սկսում է կորցնել իր մթնոլորտը, և աշխարհը զգում է օդի աղետալի պակաս։ Սա հանգեցնում է զանգվածային խուճապի։ Օդը դառնում է վաճառվող ապրանք։ Ոչ ոք չի հասկանում երևույթների պատճառները։ Քիմիկոսի դստեր՝ Նորայի օգնությամբ Կլիմենկոն կարողանում է կազմակերպել Նիկոլայի փախուստը, որպեսզի նա մարդկանց պատմի ամեն ինչի մասին։
Խորհրդային կառավարությունը Կարմիր բանակ է ուղարկում Բեյլի դեմ կռվելու։ Այնուամենայնիվ, Բեյլը աշխարհին ցույց է տալիս իր հզոր զենքը, որը հիմնված է պինդ օդի գոլորշիացման վրա։ Բացի այդ, Բեյլը ցույց է տալիս այդ զենքի բազայի ոչնչացման հնարավոր հետևանքները՝ ազատելով հավաքված օդի մի մասը։ Պայթուցիկ գոլորշիացումը հողին է հավասարեցնում Սիբիրի և Եվրոպայի հսկայական տարածքները, բայց միևնույն ժամանակ, հաշվարկման սխալի պատճառով Բեյլը ինքն իրեն վնասում է։ Արևմտյան երկրների կառավարությունները նախընտրում են համագործակցել Բեյլի հետ և միայն ԽՍՀՄ-ն է շարունակում պայքարել նրա դեմ։ Նորայի ինքնասպանությունը պրոֆեսոր Էնգելբրեկտին տանում է Կլիմենկոյի կողմը։ Կարմիր բանակայինների օգնությամբ (որոնց Նիկոլայն էր բազայի ուղղությունը ցույց տվել) նրանք ներխուժում են Բելիի գրասենյակ, բայց վերջինս բոլշևիկների հանդեպ ունեցած վախից ելնելով կուլ է տալիս խտացված օդի մի քանի պատիճներ։ Էնգելբրեկտը, հասկանալով, որ պատիճները Բեյլի հետ միասին պայթելու են մարմնի ջերմությունից, Կարմիր բանակի զինվորների օգնությամբ հազիվ երկու անգամ ծանրացած ու ուռած Բեյլին քարշ է տալիս դիտահրապարակ և նետում բազրիքի վրայով։ Բեյլին պայթում է ձնառատ լանջին չհասած։
Կերպարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գեորգի Պետրովիչ Կլիմենկո՝երիտասարդ սովետական օդերեւութաբան
- Նիկոլա՝ յակուտ-որսորդ,
- Բեյլի՝ անգլիացի գործարար
- Ուիլյամ՝ Բեյլի ծառան
- Սվանտե Էնգելբրեկտ՝ հայտնի շվեդ քիմիական գիտնական, Բեյլի գլխավոր ինժիները
- Էլեոնորա, Նորա՝ էնգելբրեքի դուստրը
- Իվան՝ բանվոր
- Լյուկ՝ տարեց շոտլանդացի, ռադիոօպերատոր
Էկրանավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վեպը էկրանավորվել է 1967 թվականին Օդեսայի կինոստուդիայի կողմից՝ ռեժիսոր Վլադիմիր Ռյաբցևի ղեկավարությամբ, Արտյոմ Կարապետյանի՝ Բեյլի, Գենադի Նիլովի՝ Կլիմենկոյի մասնակցությամբ[2]։
- ↑ Александр Беляев «Продавец воздуха» (ռուսերեն).
- ↑ «Продавец воздуха» ՅուԹյուբում at the official channel of Odessa Film Studio