Փոխարինող չեկերն ԱՄՆ-ում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Փոխարինող չեկը (նաև կոչվում է Պատկերի փոխարինման փաստաթուղթ կամ IRD ) սակարկելի գործիք է, որը բնօրինակ թղթային չեկի թվային վերարտադրությունն է[1]։ Որպես սակարկելի վճարային գործիք Միացյալ Նահանգներում, փոխարինող չեկը պահպանում է «իրավական չեկի» կարգավիճակը` փոխարենը բնօրինակ թղթային չեկի, ինչպես լիազորված է 21-րդ դարի չեկերի մաքրման ակտով (Չեկի 21 ակտ)։ Բնօրինակ թղթային չեկերը ներկայացնելու փոխարեն ֆինանսական հաստատությունները և վճարամշակման կենտրոնները փոխարինող չեկերից տվյալները փոխանցում են էլեկտրոնային եղանակով` հաշվարկային գործընթացի միջոցով, Միացյալ Նահանգների Դաշնային պահուստային համակարգի միջոցով, կամ ավանդները մաքսազերծելով անդամ ֆինանսական հաստատությունների միջև մասնավոր պայմանագրերի հիման վրա[2]։ Ֆինանսական հաստատությունները, որոնք նման մասնավոր պայմանագրերի համաձայն մշակում են փոխարինող չեկեր, սովորաբար հանդիսանում են հաշվեկշռի անդամներ, որոնք գործում են Միասնական առևտրային օրենսգրքի (ՄԱՕ) համաձայն[3]։

Փոխարինող չեկի տեսքը առջևից

Փոխարինող չեկը ճանաչվում է որպես օրինական չեկ, քանի դեռ գործիքը համապատասխանում է պահանջներին, որոնք ներառում են թղթային չեկի հավատարիմ վերարտադրումը և գործիքի երաշխիքը «վերափոխող բանկի» կողմից՝ փոխարինող չեկը ստեղծած ֆինանսական հաստատության կամ առաջին ֆինանսական կազմակերպության կողմից, որը փոխանցել կամ ներկայացրել է այն չեկերի հաշվանցման գործընթացում[4]։ Փոխարինող ստուգումները նույնպես ենթակա են ՄԱՕ-ի, դաշնային և նահանգային ստուգումների օրենքներին և սպառողների իրավունքների կանոնակարգերին[5]։ Չնայած փոխարինող չեկը ենթակա է ՄԱՕ-ի և նահանգային և դաշնային չեկերի օրենքներին, «Չեկի 21 Ակտը» գերակա է այս փաստաթղթի համար նախատեսված այլ օրենքների և կանոնակարգերի նկատմամբ[6]։

Փոխարինող չեկի տեսքը հետևից

Տեխնիկական պայմաններ և ստանդարտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հավատարմագրված X9 ստանդարտների կոմիտեն (ASC X9), ստանդարտների մշակման կոմիտե է, որը հավատարմագրված է ամերիկյան Ստանդարտների ազգային ինստիտուտի (ANSI) կողմից, մշակում, խթանում և պահպանում է տեխնիկական ֆինանսական ստանդարտներ ֆինանսական ապրանքների և ծառայությունների ընթացակարգերի, տրամադրման և գործարքների համար, ներառյալ պատկերի փոխարկման փաստաթղթերը և այլ ֆինանսական գործիքներ[7]։ Ամերիկյան ազգային ստանդարտ (ANS) X9.100-140-ն ընդգրկում է հատուկ պատկերի փոխարինման փաստաթղթերի բովանդակության, մշակման և որակի բնութագրերը[8]։

Որոշ ստանդարտներ, որոնք գոյություն ունեն թղթի ստուգման համար, կիրառվում են նաև պատկերի փոխարինման փաստաթղթերի վրա։ Այս ստանդարտները ներառում են ANS X9.100-160-2 (Magnetic Ink Printing ( MICR)), Մաս 2, Արտաքին մշակման ծածկագրի (EPC) դաշտի օգտագործում), ANS X9.100-181 (Տեխնիկական TIFF պատկերի ձևաչափի համար պատկերների փոխանակման համար) և ANS X9.100-187 (Չեկերի և պատկերային տվյալների էլեկտրոնային փոխանակման բնութագրեր), որը նաև ծածկում է բջջային հեռախոսների օգտագործմամբ էլեկտրոնային ավանդները[9][10][11][12]։

Իրավասու վճարային տարրեր կրճատման և վերափոխման համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չեկերի 21 օրենքի համաձայն՝ ԱՄՆ-ի բոլոր թղթային չեկերը և չեկերի նման գործիքները ենթակա են կտրման և փոխարինման չեկերի, ներառյալ սպառողական (անձնական) չեկերը, առևտրային (բիզնես) չեկերը, դրամական պատվերները, ճանապարհորդական չեկերը, կանխիկ կանխավճարները կամ վարկային հաշիվների և վճարային քարտերի հետ կապված սպասարկման չեկերը, վերահսկվող վճարման չեկերը, ի լրումն պետական երաշխիքների և ԱՄՆ գանձապետական չեկերի[1][13][14]։ Չեկերի 21 Օրենքը թույլ է տալիս ցանկացած ֆինանսական կազմակերպությանը (օրինակ՝ առևտրային բանկը կամ վարկային միությունը), որը մասնակցում է չեկերի հավաքագրման գործընթացին, հեռացնել կամ կտրել թղթային չեկի բնօրինակը փոխանցման կամ վերադարձի գործընթացից և վերափոխել թղթային չեկը փոխարինող չեկի։ Բնօրինակ թղթային չեկի հեռացումը որևէ գործընթացից չի պահանջում նախապես գոյություն ունեցող համաձայնագիր առաջին ավանդի բանկի և «վճարող բանկի» միջև[13][15]։  

Քլիրինգային գործընթացից թղթային չեկի վերացումը խնայում է բանկային և գանձապետական կառավարման ոլորտների բեռնաթափման, տեսակավորման, փոխադրման, պահպանման, պահպանման և փոստային ծախսերը։ Այն բանից հետո, երբ ֆինանսական կազմակերպությունը կտրում է բնօրինակ թղթային չեկը և այն նորից վերածում փոխարինող չեկի, ֆինանսական հաստատությունն այնուհետև կարող է պահել կամ արխիվացնել թղթային չեկը, թղթային չեկը վերադարձնել իր հաճախորդին` համաձայն պետական օրենքի, կամ ավելի ուշ ոչնչացնել թղթային չեկը։

Իրավական պահանջներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատշաճ պատրաստված փոխարինող չեկը համարվում է բնօրինակ թղթային չեկի օրինական համարժեքը, որը կարող է ընդունվել վճարման համար կամ վճարման ապացույցը նույն ձևով, ինչ բնօրինակը։ Յուրաքանչյուր փոխարինող չեկ պետք է համապատասխանի հետևյալ պահանջներին, նախքան այն կարող է ճանաչվել որպես սկզբնական չեկի օրինական համարժեք.

  1. Փոխարինող չեկը պետք է ճշգրիտ ներկայացնի բնօրինակ թղթային չեկի առջևի և հետևի վրա պատկերված բոլոր տեղեկությունները այն պահին, երբ ֆինանսական կազմակերպությունը հեռացնում կամ կտրում է չեկը գործընթացից, ներառյալ վճարողի և վճարողի անունները, օրինական գումարները, հաստատումները, և տեղեկատվության կոդավորումը, ի թիվս այլ մանրամասների։
  2. Փոխարինող չեկը պետք է ճշգրտորեն ներկայացնի սկզբնական չեկի MICR տողը։
  3. Փոխարինող չեկը պետք է պարունակի «Սա ձեր չեկի ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՊԱՏՃԵՆՆ է։ Դուք կարող եք այն օգտագործել այնպես, ինչպես կօգտագործեիք չեկի բնօրինակը» տեքստը (անգ․՝ «This is a LEGAL COPY of your check. You can use it the same way you would use the original check.»):
  4. Ֆինանսական հաստատությունը կամ մշակողը պետք է երաշխիք տրամադրի փոխարինող չեկի համար։ Այս երաշխիքը պետք է տրամադրվի ֆինանսական հաստատության կողմից, երբ այն հեռացնում կամ կտրում է թղթային չեկի բնօրինակը փոխանցման կամ վերադարձման գործընթացից և թղթային չեկը նորից փոխակերպում փոխարինող չեկի։
  5. Ֆինանսական հաստատությունը կամ մշակողը, որը կտրել է սկզբնական չեկը, պետք է հետևի ASC-ին X9.100-140 ստանդարտները չեկի պատկերների և MICR տվյալների հավաքագրման մեջ, երբ այն արտադրում է փոխարինող չեկ[2]։

Պատկերային հայտարարությունները, որոնք ներառում են բնօրինակ թղթային չեկերի և/կամ փոխարինող չեկերի նկարներ կամ պատկերներ, բնօրինակ չեկերի լուսապատճենները և առցանց տեղադրված չեկերի պատկերները, չեն ճանաչվում որպես փոխարինող չեկերի օրինական համարժեքներ[16]։ Ի տարբերություն փոխարինող չեկի, չեկի լուսապատճենը չի կարող ներկայացվել չեկերի հաշվանցման գործընթացի միջոցով, քանի որ լուսապատճենը խստորեն չի համապատասխանում Չեկերի 21 ակտի պահանջներին[17]։

Քանի որ փոխարինող չեկերը համարվում են օրինական չեկեր, փոխարինող չեկերը ենթակա են չեկերի գործող օրենքների և կանոնակարգերի։ Միացյալ Նահանգներում փոխարինող չեկերի օգտագործումը կարգավորող այլ օրենքներ և կանոնակարգեր ներառում են «Արագացված միջոցների հավաքագրման մասին» օրենքը՝ Հոդված 3 (Պայմանագրային գործիքներ), և Միասնական առևտրային օրենսգրքի Հոդված 4-ը (բանկային ավանդներ և հավաքածուներ), ինչպես նաև մի շարք նահանգային և դաշնային գործադիր ակտեր[18][19]։ ԱՄՆ դաշնային օրենքները, որոնք ազդում են նաև փոխարինող չեկերի վրա, ներառում են Դաշնային պահուստի կանոնակարգերը, որոնք նախատեսում են փոխարինող չեկի գումարի վերագրանցում խարդախության և կրկնակի վճարումների դեպքում, որոնք առաջացել են ինչպես փոխարինող չեկի, այնպես էլ փոխարինող չեկի ստեղծման համար օգտագործվող բնօրինակ չեկի մարման արդյունքում[2][20][21]։ Եթե որևէ նահանգային օրենք, դաշնային օրենք կամ ՄԱՕ-ի դրույթ հակասում է Չեկին 21 Ակտին, ապա Ակտը գերակայություն ունի այդ օրենքների և դրույթների միջև առկա անհամապատասխանությունների չափով[6]։

Քլիրինգային գործընթաց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետագա հավաքագրման գործընթաց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրաքանչյուր փոխարինող ստուգում, որը մշակվում է հետագա ստացման համար, կոդավորված է «4» թվով, որպես արտաքին մշակման կոդ (EPC) MICR տողի 44-րդ դիրքում ՝ ANS x9.90 ստանդարտի պահանջներին համապատասխան[22]։ Փոխարինող չեկերի կանխավճարների հավաքագրման գործընթացի օրինակը ներառում է հետևյալ քայլերը ֆինանսական հաստատությունների համար, որոնք ավանդները մշակում են Դաշնային պահուստային համակարգի միջոցով[2].

  1. Վճարողը հաստատում է թղթային չեկի բնօրինակը և ներկայացնում այն ֆինանսական հաստատությունում ավանդի համար, ինչպիսին է առևտրային բանկը կամ վարկային միությունը (որը կոչվում է ավանդապահ ֆինանսական հաստատություն)։
  2. Ավանդապահ ֆինանսական հաստատությունը (Բանկ 1 – կոչվում է առաջին ավանդի բանկ կամ BOFD) դրոշմում է իր հաստատումը բնօրինակ չեկի հետևի մասում։
  3. Բանկ 1-ը լուսանկարում է սկզբնական չեկի առջևի և հետևի պատկերը, իսկ MICR գծի տվյալները՝ չեկի առջևից։ Այնուհետև Բանկ 1-ը հեռացնում կամ կտրում է նախնական չեկը մաքրման գործընթացից և օգտագործում է չեկի պատկերը, MICR-ի տվյալները, սեփական էլեկտրոնային հաստատումը և էլեկտրոնային հաստատումները՝ փոխարինող չեկ ստեղծելու համար։
  4. Բանկ 1-ը էլեկտրոնային եղանակով փոխանցում է չեկի պատկերը և սկզբնական չեկից վերցված MICR գծի տվյալները վճարող բանկին (Բանկ 2) կարգավորման համար։ Եթե Բանկ 1–ի և Բանկ 2–ի միջև համաձայնություն չկա, չեկի պատկերներ և տվյալներ փոխանակելու համար, Բանկ 1-ը Բանկ 2–ին պետք է տրամադրի կա՛մ բնօրինակ չեկը կա՛մ փոխարինող չեկի օրինական համարժեքը։
  5. Որպես վճարող բանկ, Բանկ 2-ն օգտագործում է չեկի պատկերը և MICR տվյալները կամ տեղեկատվությունը Բանկ 1–ի կողմից ստացված փոխարինող չեկից ապրանքը մշակելու բնականոն կարգավորման ընթացքում։
  6. Հաշվարկային գործընթացից հետո Բանկ 2-ը տրամադրում է փոխարինող չեկի պատճենը այն հաճախորդին, ով գրել է չեկի բնօրինակը կամ ներառում է փոխարինող չեկի մասին տեղեկատվություն այդ հաճախորդի ամսական կամ պարբերական քաղվածքում։

Ցանկացած ֆինանսական հաստատություն, որը մասնակցում է ֆորվարդային հավաքագրման (կամ վերադարձի) գործընթացին, կարող է դառնալ վերավերափոխող ֆինանսական հաստատություն, եթե այն ստեղծի փոխանցման և մարման փոխարինող չեկը։

Անպատվաբեր չեկերի վերադարձի գործընթացը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եթե փոխարինող չեկը պետք է վերադարձվի չվճարված անբավարար միջոցների պատճառով (անպատվաբեր կամ վերադարձված չեկ), վճարող բանկը (Բանկը 2) որպես վերադարձի պատճառ նշում է NSF ապրանքը (non-sufficient funds): Այս դեպքում Բանկ 2-ը կոդավորում է «5»-ը որպես EPC MICR գծի վրա՝ նույնականացնելու փոխարինող ստուգումը ANS X9.90-ի համաձայն՝ ավանդապահ ֆինանսական հաստատության երթուղային համարի և փոխարինող չեկի դոլարային գումարի հետ միասին[22]։ Բանկ 2-ը կոդավորում է այս տեղեկատվությունը վերադարձի շերտի, ծակված ժապավենի կամ կրիչի փաստաթղթի վրա, որը ֆինանսական հաստատությունը կցում է անարգված փոխարինող չեկին[22]։ Այնուհետև վճարող բանկը վերադարձնում է անարգված փոխարինող չեկը երթուղային գործընթացի միջոցով BOFD (Բանկ 1) հետագա մշակման համար։ Մի անգամ Բանկ 1-ը ստանում է անպատվաբեր փոխարինող չեկը, ֆինանսական հաստատությունը տրամադրում է վերադարձի ծանուցում իր հաճախորդին, ով ի պահ է հանձնել կամ առաջարկել է չեկը մարման համար[2]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Frequently Asked Questions: Consumer Compliance FAQ for Check Clearing for the 21st Century Act (Check 21) and the Implementing Regulation (12 CFR 229)». Federal Financial Institutions Examination Council. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 2-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Check Clearing for the 21st Century Act Foundation for Check 21 Compliance Training». Federal Financial Institutions Examination Council. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  3. ↑ «The Electronic Check Clearing House Organization (ECCHO): Rules Summary» (PDF). Electronic Check Clearing House Organization. 2013 թ․ դեկտեմբեր. էջ 2. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 12-ին.
  4. ↑ Will Kenton (April 8, 2019), Government & Policy: Check Clearing for the 21st Century Act (Check 21). Investopedia. Retrieved March 28, 2020.
  5. ↑ «Consumer Guide to Check 21 and Substitute Checks» (PDF). U.S. Federal Reserve Board. 2004 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 Substitute checks: Relation to other law. 12 C.F.R. § 229.59 (2009). Retrieved March 28, 2020.
  7. ↑ «Financial Global Standards: X9 − An Introduction to the Financial Global Standards (PPTX)». The Accredited Standards Committee X9, Inc. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  8. ↑ «Substitute checks: Development of processing and quality standards» (PDF). ECCHO® (Electronic Check Clearing House Organization). Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 17-ին.
  9. ↑ «MICR External Processing Code (EPC), ANSI X9.100-160-2-2020». American National Standards Institute. 2020 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  10. ↑ «Substitute checks: Development of processing and quality standards» (PDF). ECCHO® (Electronic Check Clearing House Organization). Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 17-ին.
  11. ↑ «Federal Reserve Adoption of DSTU X9.37-2003: Image Cash Letter Customer Documentation. Version 1.9» (PDF). United States Federal Reserve Bank. 2019 թ․ ապրիլի 26. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  12. ↑ «Electronic Exchange of Check and Image Data». American National Standards Institute. 2022 թ․ հունվարի 6. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «The Check Clearing for the 21st Century Act ("Check 21"): Frequently Asked Questions» (PDF). U.S. Department of Justice. 2004 թ․ հոկտեմբերի 28. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 30-ին.
  14. ↑ «Check 21 Resource Document» (PDF). NACHA. 2004 թ․ մարտ. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 17-ին.
  15. ↑ «Consumer Guide to Check 21 and Substitute Checks» (PDF). U.S. Federal Reserve Board. 2004 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  16. ↑ «Check 21: Q's and A's». U.S. Comptroller of the Currency. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 30-ին.
  17. ↑ «Consumer Guide to Check 21 and Substitute Checks» (PDF). U.S. Federal Reserve Board. 2004 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  18. ↑ Negotiable instrument. 3 U.C.C. § 104 (2009). Retrieved October 11, 2009.
  19. ↑ Electronic presentment. 4 U.C.C. § 110 (2009). Retrieved October 11, 2009.
  20. ↑ «Consumer Guide to Check 21 and Substitute Checks» (PDF). U.S. Federal Reserve Board. 2004 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  21. ↑ «The Check Clearing for the 21st Century Act ("Check 21"): Frequently Asked Questions» (PDF). U.S. Department of Justice. 2004 թ․ հոկտեմբերի 28. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 30-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 «Check 21 Resource Document». Electronic Check Clearing House Organization. 2009. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Փոխարինող_չեկերն_ԱՄՆ-ում&oldid=9974701» էջից