Պադերբորն

Պադերբորն
	Պադերբորն
	Paderborn
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Գերմանիա
Մակերես	179,59 կմ²
ԲԾՄ	94±1 մետր
Բնակչություն	148 677 մարդ (2016)
Խտություն	827,9 մարդ/կմ² մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ	05252, 05254, 05251, 05293
Փոստային դասիչ	33098–33109
Ավտոմոբիլային կոդ	PB
Պաշտոնական կայք	paderborn.de(գերմ.)
	Պադերբորն (Գերմանիա)
	Պադերբորն (Գերմանիա)
	Պադերբորն Վիքիպահեստում

Պադերբորն (գերմ.՝ Paderborn [ˈpaːdɐˌbɔʁn], ստորին գերմաներեն՝ Patterbuorn, Paterboärn)՝ քաղաք Գերմանիայում, գտնվում է Հյուսիսային Հռենոս-Վեսթֆալիայի հյուսիս-արևելքում։ Մինչև 1802 թվականը եղել է Պադերբորնյան եպիկոպոսություն-իշխանության մայրաքաղաքը։ Ներկայումս հանդիսանում է Պադերբորնի արքեպարքիայի մայրաքաղաքը։ Պադերբորն համայնքի կենտրոնն է և ամենախոշոր քաղաքը։ Գտնվում է Արևելյան Վեստֆալիա-Լիպպե (գերմ.՝ Ostwestfalen-Lippe) տարածքի կենտրոնում՝ Դետմոլդ վարչական շրջանում և ունի շրջանային ենթակայության քաղաքի կարգավիճակ։ Բնակչությունը կազմում է 143.659 մարդ (2013 թվականի դեկտեմբերի 31-ի տվյալներով)։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պադերբորնը տեղակայված է Վեսթֆալյան ցածրավայրի հյուսիս-արևելյան մասում, Լիպպե գետի անմիջական հարևանությամբ՝ Պադեր գետի վրա, հյուսիսից հարավ ձգվող Պադերբորնյան սարահարթի և արևելքում գտնվող Էգգե լեռան ստորոտներին։ Քաղաքի անունը ծագել է Պադեր գետից, որը սկիզբ է առնում ավելի քան 200 աղբյուրներից և ունի ընդամենը 4 կմ երկարություն և հանդիսանում է Գերմանիայի ամենակարճ գետը։ Վերոնշյալ գետերից բացի քաղաքի տարածքում կան նաև մի քանի լճեր՝ Ալտենզեններզեե, Լիպպեզեե, Պադերզեե, Նեսթհաուզերզեե,Ռոթեզեե, Հաբիհթզեե, Թալեզեե, Ֆիշթայհե։ Քաղաքի ամենաբարձր կետը գտնվում է Նոյենկաբեն շրջանում՝ 347 մ, իսկ ամենացածր կետը Զանդ շրջանում՝ 94 մ։

Քաղաքից ոչ հեռու գտնվում է Վեվելսբուրգ ամրոցը։

Համայնքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պադերբորնին սահմանակից են մի քանի քաղաքներ և համայնքներ։ Հյոֆելհոֆ, Բադ-Լիպշպրինգե, Ալտենբեկեն, Լիխտենաու, Բորխեն, Զալցկոտտեն և Դելբրյուկ համայնքները պատկանում են Պադերբորն շրջանին։ Այդ պատճառով քաղաքի բնակչությունը գերազանցում է 100 000-ը։ Այժմ քաղաքը պատկանում է Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա դաշնային հողի միջին մեծության քաղաքների շարքին։ Միաժամանակ Պադերբորնը համարվում է Գերմանիայի շրջանային ենթակայության երկրորդ խոշոր քաղաքը՝ Նոյսից հետո։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

777 — գերմանական պառլամենտի նստավայրի հիմնում Կառլոս Մեծի գլխավորությամբ։
799 — Կառլոս Մեծի և Հռոմի պապ Լեվոն III-ի հանդիպում։ Պադերբորն եպիսկոպոսության հիմնում։
836 — սուրբ Լիբորիոսի մասունքների տեղափոխում Լե-Մանից Պադերբորն։
1009 —1015 — Պադերբորնյան տաճարի շինարաություն։
1180 — քաղաքային ամրոցի պարիսպների շինարարություն։
1190—Պադերբորնում ծնվեց երանելի Իորդան Սաքսոնացին, առաքյալների օրդենի երկրորդ գլխավոր մագիստրոսը սուրբ Դոմինիկոսից հետո։
1295 — անդամություն Հանզային։
1612 — Թեոդորիանումի հիմնադրում։
1613 —1618 — քաղաքային ռատուշայի շինարարություն։
1614 — ճիզվիտների համալսարանի ստեղծում։
1630 —Ֆրիդրիխ ֆոն Շպեեն պադերբորնյան ճիզվիտների դպրոցում գրում է իր «Cautio Criminalis» աշխատությունը։
1803 — Պադերբորնյան իշխանություն-եպիսկոպոսությունը անցնում է Պրուսսիային։
1807 —1813 Պադերբորնը անցնում է նապոլեոնյան Վեստֆալիա թագավորությանը։
1816 — 1815 թվականի Վիենյան կոնգրեսից հետո Պադերբորնը վերածվում է շրջանային նստավայրի։
1818 — Պրուսական կառավարության կողմից Պադերբորնյան համալսարանի աստվածաբանական ֆակուլտետի կազմալուծում։
1850 — Համմ քաղաքին միացնող Վեստֆալյան թագավորական երկաթգծի հիմնադրում։
1853 — Համմ-Պադերբորն-Կասսել երկաթգծի բացում։
1879 — Դյորեն ավանի միացում (Բենհաուզեն համայնք)։
1898 — Բյուրեն քաղաքը միացնող երկաթգծի բացում։
1902 — Բիլեֆելդ քաղաքը միացնող երկաթգծի բացում։
1906 — Լիպպշպրինգե քաղաքը միացնող երկաթգծի բացում։
1945 — հունվարի 17-ին և մարտի 25-ին դաշնակիցների օդային ուժերի ռմբակոծման արդյունքում քաղաքը գրեթե ամբողջությամբ ավերվեց։
1969 — Մարիենլո և Վեվեր համայնքների միացում։
1972 — Պադերբորնյան համալսարանի հիմնադրում։
1975 — Քաղաքի բնակչությունը անցավ 100 000 շեմը։
1996 — Հովհաննես Պողոս II պապի այց։
2001 —Գերմանիայի պատմության մեջ ամենամեծ երեկույթ՝ մոտ 20 000 մարդ Պադերբորնյան համալսարանի տարածքում, MTV ալիքով ուղիղ եթեր։

Քաղաքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պադերբորնի քաղաքային խորհուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքային խորհուրդ և քաղաքապետ ընտրվում է 5 տարին մեկ։

^[1]	2009—2014		2004—2009		1999—2004		1994—1999
Կուսակցություն	Պատգամ․ թիվը	Ձայների բաժինը	Պատգամ․ թիվը	Ձայների բաժինը	Պատգամ․ թիվը	Ձայների բաժինը	Պատգամ․ թիվը	Ձայների բաժինը
Գերմանիայի քրիստոնեա-դեմոկրատական միություն	29	43 %	30	53 %	32	55 %	31	50 %
Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատների կուսակցություն	13	19 %	13	22 %	15	25 %	17	28 %
Կանաչների կուսակցություն	10	15 %	6	10 %	5	8 %	7	11 %
Ազատ դեմոկրատների կուսակցություն	8	12 %	4	6 %	2	5 %	0	4 %
Անկուսակցականներ	3	4 %	3	5 %	4	7 %	4	7 %
Պադերբորնի դեմոկրատական նախաձեռնություն	5	7 %	2	4 %	-	-	-	-
Ընդամենը	68	100	58	100	58	100	59	100
Մասնակցություն	45 %		48 %		50 %		80 %

Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004 թվականի տվյալներով Պադերբորնի բնակիչների 55 % կաթոլիկներ էին, 20 % բողոքականներ և 25 % այլ դավանանքի հետևորդներ։ Պադերբորնում կա երկու իսլամադավան համայնք և հրեական մեկ համայնք՝ սինագոգով։

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Benteler AG (պողպատ/խողովակներ,ավտոմոբիլային տեխնիկա);
Claas (գյուղատնտեսական տեխնիկա);
Fujitsu Siemens Computers;
Hella (ավտոմոբիլների լուսային սարքավորումներ);
Sagem Orga (սմարթ-քարտեզներ);
Orga Systems GmbH^[2] (ծրագրային ապահովում,համակարգային ինտեգրացիա).
Siemens AG (Էլեկտրատեխնիկա և էլեկտրոնիկա);
Stute (սննդամթերք);
Wincor Nixdorf AG (բանկոմատներ);
Deutsche Bahn AG (երկաթուղային տրանսպորտ)

Քաղաքի զինանշան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պադերբորնի զինանշանն իրենից ներկայացնում է 4 ուղղահայաց ոսկեգույն սյուներ, որոնք գծված են կարմիր ֆոնի վրա՝ ոսկե խաչով կարմիր վահանի տակ։ Քաղաքի ավանդական գույներն են համարվում կարմիրը և դեղինը։ Զինանշանը հաստատվել է 1931 թվականին՝ Պրուսիայի ներքին գործերի նախարարության կողմից։