Կիրանց (Դաշկեսանի շրջան)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կիրանց (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Կիրանց | ||
| ադրբ.՝ Kəmərqaya (Քեմերքայա) | ||
| Երկիր |  Ադրբեջան | |
| Շրջան | Դաշկեսանի շրջան | |
| Այլ անվանումներ | Շարուկքար Սեյիդքենդ | |
| Բնակչություն | 334 մարդ (2009)[1] | |
| Ազգային կազմ | Նախկինում՝ հայեր Ներկայում՝ ադրբեջանցիներ | |
| Ժամային գոտի | UTC+4 | |
| ||
Կիրանց (հայտնի է նաև թուրքերի կողմից տրված Շարուկքար, Սեյիդքենդ անվանումներով, ներկայում կոչվում է՝ ադրբ.՝ Kəmərqaya` Քեմերքայա), նախկին հայկական, ներկայում ադրբեջանաբնակ գյուղ Ադրբեջանի Հանրապետության Դաշկեսանի շրջանում, շրջկենտրոն Դաշկեսան քաղաքից 3 կմ հյուսիս-արևմուտք[2]։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կիրանց գյուղը տեղակայված է Արթինաջուր գետի ձախ վտակ Ոչխարաջրի ձախ ափի ձորալանջին՝ ծովի մակերևույթից 1230-1380 մ բարձրության վրա։ շրջապատված անտառազուրկ բլուրներով[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կիրանց գյուղի տարածքում 1980-ական թվականների դրությամբ պահպանված պատմական հուշարձանները վկայում են, որ բնակավայրը բնակելի է եղել հնագույն ժամանակներից[2]։ 1899 թվականին հնագետ Է.Ռյոսլերը Կիրանցի մոտակայքում հայտնաբերել ու պեղել է բրոնզի և երկաթի դարաշրջանների անցումային ժամանակահատվածին վերագրվող դամբարանադաշտեր[2][3]։
Գյուղի վերաբերյալ գրավոր տեղեկություններ առկա են սկսած 19-րդ դարի վերջից հիմնականում մամուլում, վավերագրական փաստաթղթերում և տեղագիր հեղինակների նյութերում[2]։ Հայտնի է, որ այն եղել է հայկական ու հայաբնակ գյուղ մինչև ադրբեջանական ջարդերի սկսումը մոտ 1988-1990 թվականները։ Ջարդերի ժամանակ երբեմնի << Կիրանց Շարուկքար>> հայկական գյուղը հայաթափվել է և ամբողջությամբ վերածվել ադրբեջանականի։
Համաձայն 19-րդ դարով թվագրվող արխիվային նյութերի՝ Կիրանց գյուղը գտնվել է թուրք կալվածատերեր Մահմեդ աղա Աբուլ-բեկ օղլիի, Սոյուն աղա Նովրուզ-աղա օղլիի և Վալի-բեկի իրավասության ներքո[2][4]։
Գյուղին Սեյիդքենդ են անվանել տարածաշրջանում բնակվող թուրքերը[2]։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն մի շարք պատմաբանների և ուսումնասիրողների հրապարակած տեղեկությունների՝ Կիրանցի բնակիչները տեղաբնիկներ են եղել։ Առկա է նաև տեղեկատվություն, որ որո բնակիչներ Կիրանց են տեղափոխվել Ղաբաղթափա գյուղից[2][5][6]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=45
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ Արխիվացված 2021-01-23 Wayback Machine, Երեւան, 2004, էջ 234։
- ↑ Реслер Э., Археологическия изыскания в Закавказье, с. 2.
- ↑ Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 93, ց. 1, գ. 388, թ. 37-38:
- ↑ Բարխուտարեանց Մ., Արցախ, Բագու, 1895, էջ 287։
- ↑ Լալայեան Ե., Գանձակի գաւառ, «Ազգագրական հանդէս», Թիֆլիս, 1899, N 1, էջ 314։