Իրանական ռիալ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իրանական ռիալ
տարադրամ, ռիալ Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրԻրան Խմբագրել Wikidata
Իրավասությունը տարածվում էԻրան Խմբագրել Wikidata
Տարադրամի պատկերանշանի նկարագրություն﷼ Խմբագրել Wikidata
ԹողարկողԻրանի Իսլամական Հանրապետության կենտրոնական բանկ Խմբագրել Wikidata
Նախորդողը• Պարսկական թուման
 • Iranian qiran Խմբագրել Wikidata
Սկսած1932 Խմբագրել Wikidata
Փոխակերպում ստանդարտ միավորի0,0563380281690141 միջազգային դոլար Խմբագրել Wikidata
ԱրտադրողԱրժեթղթերի տպագրության և դրամահատության կազմակերպություն Խմբագրել Wikidata
Գին0,000031 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata

Ռիալ (պարս.՝ ریال), Պարսկաստանի դրամական միավորը 1798-1825 թվականներին, Իրանի՝ 1932 թվականից։

1 ռիալը հավասար է 100 դինարի, սակայն ռիալի ցածր փոխարժեքի պատճառով դինարը գործնականում չի օգտագործվում հաշվարկներում։

Ներկայումս շրջանառության մեջ են մետաղադրամները 50, 100, 250, 500, 1000, 2000 և 5000 ռիալ անվանական արժեքներով, թղթադրամներ 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10,000, 20,000, 50,000, 100,000 ռիալի անվանական արժեքներով։ Կենտրոնական բանկը թողարկում է նաև 500,000, 1,000,000 և 2,000,000 ռիալի անվանական չեկեր, որոնք պաշտոնապես թղթադրամներ չեն համարվում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիալն առաջին անգամ դարձել է Իրանի (այն ժամանակ՝ Պարսկաստանի) դրամական միավորը 1798 թվականին։ Ռիալը ներմուծվել էր որպես 1250 դինարանոց մետաղադրամ (փոխանակման միավոր) կամ 1/8 թուման (հիմնական միավոր)։

1825 թվականին ռիալը դադարել է թողարկվել[1] և մինչև 1932 թվականը Իրանի արժույթը պարսկական թումանն էր[2]։

2019 թվականի հուլիսի 31-ին Իրանի կառավարությունը համաձայնել է Կենտրոնական բանկի դրամավարկային բարեփոխումներ իրականացնելու և ռիալի փոխարեն նոր արժույթ՝ թուման, ներմուծելու առաջարկին, որը հավասար է 10000 ռիալի։ Բարեփոխումն իրականացնելու որոշումն ուժի մեջ էր մտնելու Իրանի խորհրդարանի կողմից այն հաստատվելուց հետո[3][4]։

2020 թվականի մայիսի 4-ին Իրանի խորհրդարանը հավանություն է տվել ազգային արժույթի անվանափոխության և անվանափոխության մասին օրինագծին։ Այս փաստաթղթի համաձայն՝ պետության տարածքում շրջանառության մեջ մտցվեց նոր արժույթ, որը կոչվեց թուման։ Փոխանակելիս մեկ թումանը համապատասխանեցվեց 10 հազար ռիալի[5]։

Ռիալի դրամական շրջանառության փուլերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1932 թվականին Bank Melli Iran-ն առաջին անգամ տպել է 5, 10, 20, 50, 100 և 500 ռիալ արժողությամբ թղթադրամներ։ 1000 ռիալանոց թղթադրամները շրջանառության մեջ են մտցվել 1935 թվականին։ Այնուհետև Իրանի կառավարությունը 1951 թվականին թողարկեց 200 ռիալ արժողությամբ թղթադրամ, որին հաջորդեցին 5000 և 10000 ռիալ արժողությամբ թղթադրամները։

Որոշ ժամանակ անց Իրանի Կենտրոնական բանկը դադարեցրեց որոշ թղթադրամների թողարկումը՝ օրինակ՝ 1940 թվականին շրջանառությունից դուրս եկան 5 ռիալանոց, իսկ 1960 թվականին՝ 10 ռիալանոց թղթադրամները։ 1993 թվականին Կենտրոնական բանկը ռիալը հայտարարեց ամբողջությամբ փոխարկելի։ Վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում ռիալի փոխարժեքը մշտապես անկում է ապրել[6]։

1932-1943 թվականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փահլավիների դինաստիայի առաջին շահը՝ Ռեզա Փահլավին, պատկերված էր իրանական բոլոր արժույթների թղթադրամների բոլոր թողարկումների դիմերեսին՝ 1928 թվականից (թումանի վրա) մինչև 1943 թվականը (ռիալների վրա)։

1932 թվականի շարքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1932 թվականի շարքը
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դիմերես
5 ռիալ 130×67 Կանաչ Ռեզա Փահլավի Նոմինալ,
Առյուծ և Արև
10 ռիալ 136×69 Շագանակագույն
20 ռիալ 142×71 Մանուշակագույն
50 ռիալ Կանաչ Ռեզա Փահլավի և Սաադաբադ պալատ
100 ռիալ Մոխրագույն Ռեզա Փահլավի և Պերսեպոլիս
500 ռիալ Կապույտ Ռեզա Փահլավի և Դեմավենդ լեռ

1937 թվականի շարքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1937 թվականի շարքը
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
5 ռիալ 130×67 Կանաչ Ռեզա Փահլավի Նոմինալ
Առյուծ և Արև
10 ռիալ 136×69 Շագանակագույն
20 ռիալ 142×71 Կարմիր
50 ռիալ Մուգ կանաչ Ռեզա Փահլավի և Սաադաբադ պալատ
100 ռիալ Մոխրագույն Ռեզա Փահլավի և Պերսեպոլիս
500 ռիալ Մուգ կապույտ Ռեզա Փահլավի և Դեմավենդ լեռ
1000 ռիալ 148×73 Կանաչ Ռեզա Փահլավի և Կյուրոս II Առյուծ և Արև,
Կյուրոս II

1942 թվականի շարքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1942 թվականի շարքը
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
5 ռիալ 130×67 Կարմիր Ռեզա Փահլավի Դանիել մարգարեի դամբարանը
10 ռիալ 136×69 Մանուշակագույն Դամավանդ լեռ
20 ռիալ 142×71 Նարնջագույն Ռեզա Փահլավի և Պերսեպոլիս Երկաթուղի լեռներում
50 ռիալ Կանաչ Ռեզա Փահլավի և Դեմավենդ լեռ Պերսեպոլիս,
Առյուծ և Արև
100 ռիալ Կարմիր Ռեզա Փահլավի և Սաադաբադ պալատ Շոգենավ և առագաստանավ
500 ռիալ Մուգ կապույտ Ռեզա Փահլավի Կյուրոսի դամբարանը
1,000 ռիալ 148×73 Մոխրագույն
Կանաչ 		Լուսաբաց Դեմավենդ լեռան վրա

1944 - 1979 սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փահլավիների դինաստիայի երկրորդ շահը՝ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավին՝ 1941-1979 թվականներ, 1944 թվականի թողարկումից ի վեր պատկերված է իրանական բոլոր թողարկումների թղթադրամների դիմերեսին։

1944 թվականի շարքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1944 թվականի շարք
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
5 ռիալ 130×67 Կարմիր Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի Դանիել մարգարեի դամբարանը
10 ռիալ 136×69 Մանուշակագույն Դամավանդ լեռ
20 ռիալ 142×71 Նարնջագույն Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի և Պերսեպոլիս Երկաթուղի լեռներում
50 ռիալ Կանաչ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի Կյուրոսի դամբարանը
100 ռիալ Շագանակագույն Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի
Սաադաբադ պալատ 		Շոգենավ և առագաստանավ
100 ռիալ Մանուշակագույն Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի Հին կամուրջ Դիզֆուլում
500 ռիալ Մուգ կապույտ Պալատ Պերսեպոլիսում
1000 ռիալ 148×73 Կանաչ Դեմավենդ լեռ

1949-1951 թվականների շարքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1949-1951 թվականների շարքը
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
10 ռիալ 130×67 Կապույտ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի Թևավոր վիշապ
20 ռիալ 136×69 Կարմիր-շագանակագույն Առյուծ և այծեղջերու
50 ռիալ 142×71 Կանաչ Հարթաքանդակ Պերսեպոլիսից
100 ռիալ 148×73 Վարդագույն Դարեհի պալատը Պերսեպոլիսում
200 ռիալ 154×75 Երկնագույն Երկաթուղային կամուրջ լեռներում
500 ռիալ 160×77 Կապույտ Նկար Չեհել Սոթուն պալատից
1000 ռիալ 166×79 Բալագույն Դեմավենդ լեռ
1944-1979 թվականների շարքը
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
10 ռիալ 130×67 Մոխրագույն Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի Դարեհ I-ի կայսերական կնիք
Մոխրագույն Ավիցեննայի դամբարանը
Մոխրագույն Ամիր Քադիբ ամբարտակ
20 ռիալ Կարմիր Ռեզա Փահլավիի հուշարձանը
Նարնջագույն Ամիր Քադիբ ամբարտակ
50 ռիալ Կանաչ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավին ցույցի ժամանակ
Կանաչ Կյուրոսի դամբարանը
100 ռիալ 136×69 Մանուշակագույն Սոցիալական ծառայություններ
Մանուշակագույն Մարմարե պալատ Թեհրանում
Մանուշակագույն Ռեզա Փահլավի և Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի Փահլավի դինաստիայի 50-ամյակը
200 ռիալ Կապույտ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի երկաթուղային կամուրջ
Կապտականաչ Ազադի աշտարակ
500 ռիալ 142×71 Արծաթե

դեղին

Արտեֆակտներ Մարլիկից
1000 ռիալ 148×73 Շագանակագույն Հաֆեզի գերեզման
5000 ռիալ 154×75 Երկնագույն Գոլեսթանի պալատ
10000 ռիալ 160×77 Կանաչ Գոլեսթանի պալատ
Դիմերես՝ 5 и 500, 1944 թ․ 20 1951 թ․ и 10 1954 թ․
Դիմերես՝ 200 1958 թ․ և 500 1962 թ․ 500 1969 թ․ և 1000 1974 թ․

1979 թվականի Իսլամական հեղափոխությունից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1979 թվականին Այաթոլլահ Խոմեյնիի իսլամական հեղափոխության հաղթանակից հետո շահ Մոհամմադ Ռեզա Փահլավիի պատկերը, որը պատկերված էր Իրանի բոլոր թղթադրամների վրա, կնքվեց մեկ (դիմանկար) կամ երկու (դիմանկար և ջրանիշ) խաչերով, սովորաբար կարմիր ներկով։ Այնուհետև՝ 1980 թվականին, թղթադրամների վրա Շահ Փահլավիի պատկերը ծածկվեց «գեղարվեստական» սև ձևավորմամբ՝ կրկնելով նրա ուրվագիծը։ Դա արվել է, քանի որ Իրանի Կենտրոնական բանկում մնացել էին մեծ քանակությամբ 1974 թվականի մոդելի տպագրված, բայց չթողարկված թղթադրամների, որոնցից յուրաքանչյուրը կրում էր շահի կերպարը, որն ատելի էր նոր կառավարության կողմից։

1982 թվականի շարքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իսլամական հեղափոխությունից հետո թողարկված առաջին թղթադրամները տեսողականորեն նման էին Փահլավիի ժամանակաշրջանի թղթադրամներին, սակայն շահի կերպարը փոխարինվեց Իմամ Ռեզայի դամբարանի պատկերով։ Թղթադրամները թողարկվել են 100, 200, 500, 1000, 5000 և 10000 ռիալ անվանական արժեքներով։

1982 թվականի շարքը
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
100 ռիալ 142×71 Մանուշակագույն Իմամ Ռեզայի դամբարան Չահարբաղ մեդրեսե
200 ռիալ 148×73 Կապտականաչ Ավիցեննայի դամբարան
500 ռիալ 154×75 Շագանակագույն Թևավոր ցուլեր
1,000 ռիալ 160×77 Վարդագույն Հաֆեզի գերեզման
5,000 ռիալ 166×79 Մանուշակագույն Թեհրանի նավթավերամշակման գործարան
10,000 ռիալ 172×81 Կանաչ Իրանի խորհրդարանի հին շենքը

Թղթադրամներ և չեկեր 1992-2021 թթ․[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրջանառության մեջ են 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10,000, 20,000, 50,000, 100,000 ռիալ արժողությամբ թղթադրամներ՝ թողարկման տարբեր տարիների և 500,000 և 100,000 դրամանոց չեկեր։

1982-1989 թվականներին թողարկված հին ոճի թղթադրամները վճարման միջոց են և մաշվելով հանվում են շրջանառությունից։

Բոլոր թողարկումների թղթադրամների (բացառությամբ 100, 200 և 500 ռիալանոց թղթադրամների և 500.000 և 1.000.000 ռիալանոց չեկերի) դիմերեսին պատկերված է Ռուհոլլա Խոմեյնիի դիմանկարը։ 500,000 և 1,000,000 ռիալ արժողությամբ չեկերի անվանումները նշված են և՛ ռիալով, և՛ թումանով, ինչը ցույց է տալիս, որ արժութային բարեփոխումը, որն ի վերջո իրականացվել է 2020 թվականին, պլանավորվել է արդեն 2000-ականների վերջին։

Հեղափոխության շարք (1981–2005)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընթացիկ շարք
Պատկեր Նոմինալ Չափ

(մմ)

Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
100 ռիալ 130×67 Մանուշակագույն Հասան Մոդարես Խորհրդարանի հին շենք
200 ռիալ 136×69 Մոխրագույն Յազդի Ջամե մզկիթ Գյուղատնտեսության աշխատողներ
500 ռիալ 142×71 Մոխրագույն-կանաչ Ուրբաթ աղոթքները Թեհրանի համալսարանի գլխավոր մուտքը
1,000 ռիալ 148×73 Շագանակագույն Ֆեյզիեի դպրոց Ժայռի գմբեթ
2,000 ռիալ 151×74 Մանուշակագույն Խորամշահրի ազատագրում Քաաբա
5,000 ռիալ 154×75 Կարմիր Հեղափոխականներ Ֆաթիմա Մասումեհ սրբավայր
10,000 ռիալ 160×77 Կապույտ Հեղափոխականներ Իմամ Ռեզայի սրբավայր

Ռուհոլլա Խոմեյնիի շարք (1992–2019)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընթացիկ շարք
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
[7] [8] 1,000 ռիալ 148 × 73 Շագանակագույն Ռուհոլլահ Խոմեյնի Ժայռի գմբեթ
[9] [10] 2,000 ռիալ 151 × 74 Սոխի կաշվից մանուշակագույն Ռուհոլլահ Խոմեյնի Քաաբա
[11] [12] 5,000 ռիալ 154 × 75 Շագանակագույն-ձիթապտղի Ռուհոլլահ Խոմեյնի Ծաղիկներ և թռչուններ
[13] [13] 5,000 ռիալ 154 × 75 Շագանակագույն-ձիթապտղի Ռուհոլլահ Խոմեյնի Օմիդ արբանյակ, Սաֆիր 2 հրթիռ, գլոբուս՝ Իրանի նշված տարածքով
[14] [14] 5,000 ռիալ 154 × 75 Շագանակագույն-ձիթապտղի Ռուհոլլահ Խոմեյնի Խեցեգործություն Զաբոլից (Արևելյան Իրան)
[15] [16] 10,000 ռիալ 160 × 77 Կանաչ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Դեմավենդ լեռ
[17] [18] 20,000 ռիալ 163 × 78 Կապույտ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Naqsh-e Jahan հրապարակ
[19] [19] 20,000 ռիալ 163 × 78 Կապույտ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Ալ-Ակսա մզկիթ
[20] [20] 20,000 ռիալ 163 × 78 Կապույտ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Աղազադեի առանձնատուն
[21] [22] 50,000 ռիալ 166 × 79 Օխրա Ռուհոլլահ Խոմեյնի Իրանի քարտեզը Ատոմի խորհրդանիշով, պարսկերեն մեջբերում Մուհամեդ մարգարեից («Եթե գիտությունը կա այս համաստեղությունում, պարսից մարդիկ կհասնեն դրան») և «Պարսից ծոց» անգլերենով.
[21] [23] 50,000 ռիալ 166 × 79 Օխրա Ռուհոլլահ Խոմեյնի Թեհրանի համալսարանի գլխավոր մուտքը
[24] [25] 100,000 ռիալ 166 × 79 Բաց ձիթապտղի- կանաչ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Սաադիի դամբարանը Շիրազում

Միջսերունդային շարք (2019–2023)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախապատրաստվելով առաջիկա վերահաշվարկին, որի դեպքում 10,000 ռիալը կդառնա մեկ Թուման, այս շարքի նմուշները ցույց են տալիս թվային արժեքը ինչպես թումերով, այնպես էլ ռիալով (վերջինս չորս զրոները առանց շեշտադրման)։ Թղթային արժույթի պակասի պատճառով ավելի բարձր անվանական արժեքներ են թողարկվել որպես չեկ։

Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները Նկարագրություն
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
10,000 ռիալ
(1 թուման) 		156 × 71 Մոխրագույն Ռուհոլլահ Խոմեյնի Ավիցեննայի դամբարանը Համադանում
20,000 ռիալ
(2 թուման) 		156 × 71 Կապույտ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Մաքբարատոշոարան Թավրիզում
50,000 ռիալ
(5 թուման) 		156 × 71 Մանուշակագույն Ռուհոլլահ Խոմեյնի Հաֆեզի դամբարանը Շիրազում
100,000 ռիալ
(10 թուման) 		156 × 71 Կանաչ Ռուհոլլահ Խոմեյնի Սաադիի գերեզմանը Շիրազում
2019
  • 500.000 ռիալ (50 թուման) չեկ[26]
2020
  • 100,000 ռիալ (10 թուման)[27]
  • 1,000,000 ռիալ (100 թուման) չեկ[28]
2021
  • 10,000 ռիալ (1 թուման)
  • 20,000 ռիալ (2 թուման)
  • 50,000 ռիալ (5 թուման)[29]
2023
  • 2,000,000 ռիալ (200 թուման) չեկ

Կանխիկ չեկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայումս Կենտրոնական բանկի կողմից թողարկված ամենաբարձր արժեքով օրինական վճարման թղթադրամը կազմում է 100,000 ռիալ (մոտ 2,4 ԱՄՆ դոլար, 2023 թվականի օգոստոսի 22-ին)[30]։ Այնուամենայնիվ, 500,000 և 1,000,000 ռիալ իրանական չեկերը ազատորեն շրջանառվում են և համարվում են կանխիկ։

Կենտրոնական բանկը նախկինում թույլ էր տալիս խոշոր պետական բանկերին տպել իրենց սեփական թղթադրամները, որոնք հայտնի են որպես «կանխիկ չեկեր»։ Դրանք ֆիքսված գումարներով փոխանցող չեկի ձև էին, տպագրված պաշտոնական թղթադրամների տեսքով։ Բանկերից ձեռք բերելուց հետո դրանք կարող էին մեկ տարի կանխիկի պես գործել։ Այս թղթադրամների երկու ձև կա։ Մեկը, որը հայտնի է որպես «Իրան չեկ», կարող է կանխիկացվել ցանկացած ֆինանսական հաստատությունում, իսկ մյուսը կարող է կանխիկացվել թողարկող բանկում։ Դրանք տպագրվել են 200,000, 500,000, 1,000,000, 2,000,000 և 5,000,000 ռիալ արժողությամբ[31][32]։

2008 թվականին ԿԲ-ն չեղարկեց բանկերի այս արտոնությունը և ներկայումս թողարկում է իր սեփական իրանական չեկերը՝ 500,000, 1,000,000[33] և 2,000,000 ռիալ արժողությամբ[34]։

Իրանի չեկեր
Պատկեր Նոմինալ Չափ
(մմ)		 Հիմնական գույները DescriptiՆկարագրությունon Տարի
Դիմերես Դարձերես Դիմերես Դարձերես
500,000 ռիալ 160 × 75 Մանուշակագույն Իմամ Ռեզայի սրբավայր Մաշհադում Պարսկական գեղագրություն 2008
500,000 ռիալ 142 × 71 Ինդիգո Իմամ Ռեզայի սրբավայր Մաշհադում Հաֆեզի դամբարան 2015
500,000 ռիալ 156 × 71 Կարմիր Իմամ Ռեզայի սրբավայր Մաշհադում Դեմավենդ լեռը Մազանդարանում 2019
1,000,000 ռիալ 160 × 75 Շագանակագույն Թահարան Պերսեպոլիսում Պարսկական գեղագրություն 2008
1,000,000 ռիալ 160 × 75 Կապույտ Թահարան Պերսեպոլիսում Պարսկական գեղագրություն 2009
1,000,000 ռիալ 156 × 71 Կապույտ Թահարան Պերսեպոլիսում Հարավային Պարս գազ-կոնդենսատային հանքավայր Պարսից ծոցում 2020
2,000,000 ռիալ 160 × 75 Փիրուզագույն Կարուն-3 ամբարտակ Պարսկական գեղագրություն 2023

Թվային ռեալ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իրանի թվային ռիալ

Թվային ռիալը կամ Իրանի ազգային արժույթը արժույթի տեսակ է[35]։

Թվագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իրանի Իսլամական Հանրապետության թղթադրամները թողարկման ամսաթիվ չունեն։

Մետաղադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իրանի Իսլամական Հանրապետության մետաղադրամները թվագրված են արեգակնային հիջիրիով։ Տարբերությունը 622 տարի է՝ հաշվի առնելով տարեսկզբի անհամապատասխանությունը։

Ներդրումային մետաղադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիալին զուգահեռ Իրանում աննախադեպ լայն շրջանառության մեջ են ներդրումային մետաղադրամները։ Դրանք ունեն լողացող փոխարժեք, որը փոխկապակցված է ոսկու ներկայիս գնի հետ, սակայն, փոխարժեքի վրա ազդում են նաև այլ գործոններ, ինչպիսիք են վաճառքի և գնման ժամանակը, կոնկրետ շրջանառությունը և այլն։ Լայնորեն օգտագործվում են որպես բանկային ավանդների ձև, նվերներ, պարգևավճարներ և այլն։

1979 թվականի մարտին Փահլավի դինաստիայի ոսկե մետաղադրամները, որոնք թողարկվել էին մինչև 1979 թվականի փետրվարի իսլամական հեղափոխությունը, փոխարինվեցին «Ազատության գարուն» ոսկե մետաղադրամներով (պարս.՝ بهار آزادی, Bahar-e Azadi)։ Այդ ժամանակից ի վեր թողարկվել է ընդամենը 3 ոսկե հուշադրամ՝ Ռուհոլլահ Խոմեյնի ծննդյան 100-ամյակին - 1999 թ., 2000 թվականին Իմամ Ալիի շիա Տարվա համար, ի հիշատակ Մուհամադ մարգարեի Տարվա՝ 2007 թվականին[36]։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեսանյութեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իրանական ռիալ» հոդվածին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «История риала». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 3-ին.
  2. ↑ «Иранский риал». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 8-ին.
  3. ↑ Риал превращается в туман. Иран деноминирует свою валюту и меняет её название Արխիվացված 2019-07-31 Wayback Machine, Русская служба Би-би-си, 31 июля 2019
  4. ↑ Иранское правительство одобрило начало денежной реформы Արխիվացված 2019-08-01 Wayback Machine // Бонистика Клуб
  5. ↑ «Меджлис Ирана утвердил закон о деноминации валюты страны». regnum.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 4-ին.
  6. ↑ «Экономика Ирана». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2008 թ․ ապրիլի 8-ին.
  7. ↑ «Image: IRN0143ao.jpg, (600 × 295 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  8. ↑ «Image: IRN0143ar.jpg, (600 × 292 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  9. ↑ «Image: IRN0144o.jpg, (600 × 289 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  10. ↑ «Image: IRN0144r.jpg, (600 × 288 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  11. ↑ «Image: IRN0145ao.jpg, (600 × 288 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  12. ↑ «Image: IRN0145ar.jpg, (600 × 290 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «P-150». Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «banknoten.de - Iran 5.000 Rials (152_UNC) - BANKNOTEN». www.banknoten.de. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  15. ↑ «Image: IRN0146bo.jpg, (600 × 287 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  16. ↑ «Image: IRN0146ar.jpg, (600 × 284 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  17. ↑ «Image: IRN0147ao.jpg, (600 × 285 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  18. ↑ «Image: IRN0147ar.jpg, (600 × 281 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 «P-NEW». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 «P-NEW». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 «Image: IRN0149ao.jpg, (600 × 282 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  22. ↑ «Image: IRN0149ar.jpg, (600 × 281 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  23. ↑ «IRN0155-2r.jpg».
  24. ↑ «Image: IRN0151o.jpg, (600 × 281 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  25. ↑ «Image: IRN0151r.jpg, (600 × 280 px)». banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  26. ↑ «Iran new 500,000-rial cheque (B296a) unveiled 01.01.2019». BanknoteNews. 2019 թ․ հունվարի 2.
  27. ↑ «Iran new 100,000-rial note (B301a) reported». BanknoteNews. 2020 թ․ նոյեմբերի 17.
  28. ↑ «Iran new 1,000,000-rial cheque (B297a) reportedly introduced on 07.08.2020». BanknoteNews. 2020 թ․ օգոստոսի 9.
  29. ↑ «Iran new 10,000-, 20,000-, and 50,000-rial notes (B298a – B300a) reported for introduction "soon"». BanknoteNews. 2021 թ․ փետրվարի 8.
  30. ↑ Erdbrink, Thomas (2012 թ․ հոկտեմբերի 8). «Iran Places New Restrictions on Currency Trading». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  31. ↑ «CBI». Cbi.ir. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 7-ին.
  32. ↑ «IRAN - HIGH DENOMINATION CHEQUES». www.banknote.ws. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  33. ↑ «Iran issues 500,000- and 1-million rial cheques». banknotenews.com. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 7-ին.
  34. ↑ «Iran new 2-million rial cheques (B291.5a) confirmed». banknotenews.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 18-ին.
  35. ↑ «The Central Bank of Iran delves into Digital Rial» (ASPX). cbi.ir. 2021.
  36. ↑ «Иранская золотая монета». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 21-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իրանական_ռիալ&oldid=9946463» էջից