Գոթական ճանապարհ (Սլովակիա)

Գոթական ճանապարհ (Սլովակիա);
Տեսակ	educational trail?
Երկիր	Սլովակիա
	Gothic Route (Slovakia) Վիքիպահեստում

Գոթական ճանապարհ (սլովակ.՝ Gotická cesta), թեմատիկ մշակութային, զբոսաշրջային, կրթական թեմատիկ երթուղի է Սլովակիայում, որը ներառում է չորս երթուղիներ Գեմերի և Մալոհոնտի պատմական շրջաններում^[1]։

Այն միավորում է միջնադարյան, հատկապես գյուղական բնույթի կարևոր սրբազան հուշարձաններ, որոնք միջնադարյան որմնանկարչության առկայության շնորհիվ միջազգային նշանակություն ունեն։ Շրջանի ամենանշանակալի սրբազան հուշարձանները կապող գրեթե 650 կմ երկարությամբ երթուղին անցնում է 33 բնակավայրով (9 քաղաք և 24 գյուղ)։ Գոթական ճանապարհի եկեղեցիներից 12-ը ներառվել են Եվրոպական ժառանգության ցանկում 2022 թվականին՝ որպես միջնադարյան պատերի նկարներ Գեմերում և Մալոհոնտում^[2]։

Այն շահագործվում է Հենկո բնակավայրում հիմնված Գոթական ճանապարհ քաղաքացիական ասոցիացիայի կողմից։ Ի լրումն տարածաշրջանում զբոսաշրջության խթանման^[3], ասոցիացիայի նպատակն է գործել ի շահ հուշարձանների։ Նրա անդամներն են հուշարձանների պահպանությամբ զբաղվող փորձագետներ, հուշարձանները հյուրընկալող բնակավայրերի տեղական ինքնակառավարման մարմինները, դրանց պատկան եկեղեցիները, իսկ վերջերս՝ հիմնականում ճարտարապետության և պատմության ուսանողներ Բրատիսլավայից^[4]։

Այդ նպատակով 2018 թվականին սլովակերենով հրատարակվել է թղթային քարտեզ, իսկ 2019 թվականին՝ հունգարերեն, որոնք անվճար տրամադրվում են եկեղեցիներին և տուրիստական տեղեկատվական գրասենյակներին։ 2020 թվականից հասանելի է նաև ինտերակտիվ էլեկտրոնային քարտեզը^[5]։ Եկեղեցիներ այցելող հունգարացի զբոսաշրջիկների թիվը երբեմն գերազանցում է սլովակների թվին^[3]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գոթական ճանապարհ քաղաքացիական ասոցիացիան ստեղծվել է 2007 թվականի նոյեմբերի 11- ին և գրանցվել 2008 թվականի հունվարին։ Դրան նախորդել էր Ռոզնյոյի հուշարձանների և Տարածաշրջանային զարգացման գործակալության մի քանի տարվա համագործակցությունը^[4], ուստի գոթական ճանապարհն ինքն արդեն ստեղծվել էր 1996 թվականին^[6]։ 2008-2010 թվականներին, միջսահմանային ծրագրի շրջանակներում, Բորսոդ-Աբաույ- Զեմպլեն մարզի և Իգլոյի քաղաքապետարանները աջակցություն են ստացել թեմատիկ երթուղիների (ներառյալ գոթական ճանապարհը) և ծրագրային փաթեթների մշակման համար^[7]։

2017 թվականին Հենկոյի եկեղեցում կազմակերպվել է «յոթ պահակ» նախագիծը։ 2018 թվականին, նախագիծը կրկնելուց բացի, նրանք կազմակերպել են նաև «Գոթական ճանապարհի հուշարձանների մասին վերջին բացահայտումները» խորագրով գիտաժողով և ստեղծել «Գոթական ճանապարհը բաց» ամենամյա մինի փառատոն^[8] և երկու տարին մեկ՝ «Գոթական ճանապարհ՝ մշակույթի և ժառանգության խաչմերուկ» մասնագիտական կոնֆերանս^[9]։

2019 թվականին Բերդարկա և Ռեստեր բնակավայրերը հյուրընկալել են «Գոթական ճանապարհի պահապանները» նախագիծը, բացի այդ, հունգարերենով հրապարակվել է երթուղու քարտեզը, լրացուցիչ ընտրված եկեղեցիների մասին թռուցիկներ են հրապարակվել, իսկ Բաց գոթական ճանապարհը հիմնականում կենտրոնացել է Բեբեկների ազնվական ընտանիքի կալվածքներում կառուցված ռեֆորմացիոն եկեղեցիների վրա^[10]։ 2020 թվականին համաժողովը կազմակերպվել է չորրորդ անգամ, և տասներեք եկեղեցի բացվել է այցելուների համար «Գոթական ճանապարհը բաց» միջոցառման ժամանակ^[4]։

Վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիզնյոյի Ավետման եկեղեցու փեղկավոր խորանը

Երթուղին կենտրոնացած է սուրբ հուշարձանների վրա, որոնք կազմակերպվել են չորս շրջագայությունների Գյոմոր-Քիշոնտ շրջանում։ Այնուամենայնիվ, «Գոթական ճանապարհ» էլեկտրոնային քարտեզի վրա նշված են նաև այլ տեսարժան վայրեր։

Ռոժնյոյի օկրուգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Lipovník (Լիպովնիկ), Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի
Slavec (Սլավեց), ռեֆորմացիոն եկեղեցի
Silica (Սիլիկա), ռեֆորմացիոն եկեղեցի
Brzotín (Բրզոտին), ռեֆորմացիոն եկեղեցի
Rožňava (Ռոզնավա), Մարիամ Աստվածածնի Վերափոխման տաճար
Dobšiná (Դոբշինա), լյութերական եկեղեցի և Դոբշինայի սառցե քարանձավ այցելելու հնարավորություն
Henckovce (Հենկովցի), Բոլոր Սրբերի Եկեղեցի^[11]
Rejdová (Ռեյդովա), լյութերական եկեղեցի
Rakovnica (Ռակովնիցա), Մարիամ Մագդաղենացի եկեղեցի
Krásnohorské Podhradie (Կրասնոհորսկե Պոդհրադիե), Բոլոր Սրբերի եկեղեցի^[12]։

Շտիտնիկի օկրուգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Plešivec (Պլեշիվեց), ռեֆորմացիոն եկեղեցի
Koceľovce (Կոցելյովցե), լյութերական եկեղեցի
Štítnik (Շտիտնիկ), ավետարանական եկեղեցի
Ochtiná (Օխտինա), լյութերական եկեղեցի և Օխտինայի արագոնիտային քարանձավ այցելելու հնարավորություն
Brdárka (Բրդարկա), ավետարանական եկեղեցի
Roštár (Ռոշտար), լյութերական եկեղեցի^[13]։

Ելշավսկի օկրուգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ratková (Ռակովա), լյութերական եկեղեցի
Rybník (Ռուբնիկ), լյութերական եկեղեցի
Kameňany (Կամենյանի), լյութերական եկեղեցի
Šivetice (Շիվետիցե), Անտիոքի Սուրբ Մարգարիտի ռոտոնդա
Rákoš (Ռյակոշ), Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի
Chyžné (Չիժնյե), Ավետման եկեղեցի^[14]
Revúca (Ռեվյուցա), Սուրբ Լոուրենս եկեղեցի^[12]։

Ռիմավսկի օկրուգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Malé Teriakovce (Մալե Տերիակովցե), լյութերական եկեղեցի
Žíp (Ժիպ), ռեֆորմացիոն եկեղեցի
Kraskovo (Կրասկովո), լյութերական եկեղեցի
Rimavská Baňa (Ռիմավսկա Բանա), լյութերական եկեղեցի
Kyjatice (Կյատիկե), լյութերական եկեղեցի
Rimavské Brezovo (Ռիմավսկի Բրեզովո), լյութերական եկեղեցի^[15]
Rimavské Janovce (Ռիմավսկի Յանովցե), Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցի։

Այլ տեսարժանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արդյունաբերական և տեխնիկական պատմական հուշարձաններ
Դղյակ, Սպիշի դղյակ, Սպիշսկա Կապիտուլա
Ամրոցներ, առանձնատներ
Արտասովորություն
Բնական տեսարժան վայրեր
Թանգարաններ

Քարտեզի վրա ցուցադրված են նաև հունգարական հուշարձանները և տեսարժան վայրերը. Սուրբ Սիմոն և Հուդա Առաքյալների եկեղեցին Օզդում, Գյոմոր թանգարանը Պուտնոկում, ռեֆորմացիան եկեղեցին Ռագալի և Զուբոգի քաղաքներում, Սալոննայի եկեղեցին, Սուրբ Պողոսի վանքը Մարտոնի քաղաքում, Շադվարի ավերակները և Ագտելեկ Բարադլա քարանձավը^[16]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Gotická cesta». Za horami, za dolami v Banskobystrickom kraji (սլովակերեն). Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.
↑ «Stredoveké nástenné maľby na Gemeri a v Malohonte sa zaradili do prestížnej spoločnosti lokalít Európskeho dedičstva». www.pamiatky.sk (սլովակերեն). 2022 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 «Már magyarul is elérhető a Gótikus út térképe, mutatjuk az online változatot!» (magyar). Vasárnap. 20200821. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 «O nás» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Mapa Gemera a Malohontu združenia Gotická cesta – Google Իմ քարտեզները». Google My Maps. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.
↑ «Gótikus út (Gotická cesta)» (magyar). Travel to Slovakia. 2015. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Bódi Ágnes (20101010). «A gótikus úton Borsodtól Gömörig» (magyar). Turizmus Online. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Takáto bola Gotická cesta otvorená 2022 – Gotická cesta» (սլովակերեն). 2022 թ․ օգոստոսի 18. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.
↑ «Aká bola konferencia Gotická Cesta – Križovatka kultúry a dedičstva – Gotická cesta» (սլովակերեն). 2022 թ․ օգոստոսի 30. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.
↑ «Plešivec, kostol ref. cirkvi – Gotická cesta» (սլովակերեն). 2018 թ․ հոկտեմբերի 22. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.
↑ «Rožňavský okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ ^12,0 ^12,1 «Gömör és Kishont, a Gótikus Út Polgári Társulás térképe» (szlovák). Gótikus Út Polgári Társulás. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Štítnický okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Jelšavský okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Rimavský okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Gömör és Kishont, a Gótikus Út Polgári Társulás térképe» (szlovák). Gótikus Út Polgári Társulás. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտոնական կայք (սլովակերեն)
Գոթական ճանապարհ, Facebook
Գոմորի և Կիշոնտի քարտեզ, Գոթական ճանապարհի քաղաքացիական ասոցիացիա (սլովակերեն)
Նախորդ կայքը Արխիվացված 2022-08-15 Wayback Machine
Գոմորի հիշողությունների որոնում գոթական ճանապարհի երկայնքով, Műemlékem.hu (magyar)
«A Gótikus út, mely ki tudja, hová vezet...» (magyar). Új Szó. 20050813. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գոթական ճանապարհ (Սլովակիա)» հոդվածին։

[1] «Gotická cesta». Za horami, za dolami v Banskobystrickom kraji (սլովակերեն). Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.

[2] «Stredoveké nástenné maľby na Gemeri a v Malohonte sa zaradili do prestížnej spoločnosti lokalít Európskeho dedičstva». www.pamiatky.sk (սլովակերեն). 2022 թ․ ապրիլի 28. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.

[vasgot2-3] 3,0 ^3,1 «Már magyarul is elérhető a Gótikus út térképe, mutatjuk az online változatot!» (magyar). Vasárnap. 20200821. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[onas3-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 «O nás» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[5] «Mapa Gemera a Malohontu združenia Gotická cesta – Google Իմ քարտեզները». Google My Maps. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.

[6] «Gótikus út (Gotická cesta)» (magyar). Travel to Slovakia. 2015. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[7] Bódi Ágnes (20101010). «A gótikus úton Borsodtól Gömörig» (magyar). Turizmus Online. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[8] «Takáto bola Gotická cesta otvorená 2022 – Gotická cesta» (սլովակերեն). 2022 թ․ օգոստոսի 18. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.

[9] «Aká bola konferencia Gotická Cesta – Križovatka kultúry a dedičstva – Gotická cesta» (սլովակերեն). 2022 թ․ օգոստոսի 30. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.

[10] «Plešivec, kostol ref. cirkvi – Gotická cesta» (սլովակերեն). 2018 թ․ հոկտեմբերի 22. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 20-ին.

[11] «Rožňavský okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[gotmap2-12] 12,0 ^12,1 «Gömör és Kishont, a Gótikus Út Polgári Társulás térképe» (szlovák). Gótikus Út Polgári Társulás. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[13] «Štítnický okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[14] «Jelšavský okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[15] «Rimavský okruh» (szlovák). Gótikus út. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[gotmap3-16] «Gömör és Kishont, a Gótikus Út Polgári Társulás térképe» (szlovák). Gótikus Út Polgári Társulás. Վերցված է 20210402-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]