Բահրեյնի տնտեսություն
| Ենթակատեգորիա | • Համաշխարհային տնտեսություն • Ասիայի տնտեսություն  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Բահրեյն | |
| Վայր | Բահրեյն | |
| Անվանական ՀՆԱ | 35 307 127 659,5745 ԱՄՆ դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ | 23 739 ԱՄՆ դոլար | |
| ՀՆԱ (ԳՀ) | 71 208 280 289 միջազգային դոլար | |
| Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ | 47 708,055 միջազգային դոլար | |
| Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ | 2,9 տոկոս | |
| Ընդհանուր պահուստներ | 2 823 123 079 ԱՄՆ դոլար | |
| Գնաճի մակարդակ | 2,3 տոկոս | |
Բահրեյնի տնտեսություն, երկրի արտադրահարաբերությունների ամբողջությունը, որը մեծապես կախված է նավթից և գազից[1]։
Բահրեյնյան դինարն աշխարհում երկրորդ ամենաբարձր արժութային միավորն է[2]։
20-րդ դարի վերջից Բահրեյնը մեծ ներդրումներ է կատարել բանկային և զբոսաշրջության ոլորտներում[3]։ Երկրի մայրաքաղաք Մանամայում են գտնվում բազմաթիվ խոշոր ֆինանսական կառույցներ։ Բահրեյնի ֆինանսական ոլորտը շատ հաջողակ է։
2008 թվականին Բահրեյնը ճանաչվել է աշխարհի ամենաարագ զարգացող ֆինանսական կենտրոնը Լոնդոնի քաղաքապետարանի Համաշխարհային ֆինանսական կենտրոնների ինդեքսով[4][5]։
Բահրեյնի բանկային և ֆինանսական ծառայությունների ոլորտը, մասնավորապես իսլամական բանկային համակարգը, շահել են նավթի պահանջարկով պայմանավորված տարածաշրջանային բումից[6]։ Նավթը Բահրեյնի ամենաշատ արտահանվող արտադրանքն է, որը կազմում է արտահանման եկամուտների 60%-ը, պետական եկամուտների 70%-ը և ՀՆԱ-ի 11%-ը[7]Ալյումինը երկրորդ ամենաարտահանվող ապրանքն է, որին հաջորդում են ֆինանսականը և շինանյութերը[7]։
Ըստ The Heritage Foundation-ի և The Wall Street Journal-ի կողմից հրապարակված «Տնտեսական ազատության ինդեքսի» 2020 թվականի հրատարակության՝ Բահրեյնը չորրորդն է Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածաշրջանում և 40-րդ ամենաազատ տնտեսությունն է աշխարհում[8]։։
Ֆրեյզերի ինստիտուտի կողմից հրապարակված այլընտրանքային ինդեքսը Բահրեյնին դասում է 70-րդ տեղում[9]։ Բահրեյնի տնտեսությունը Համաշխարհային բանկի կողմից ճանաչվել է որպես բարձր եկամուտ ունեցող տնտեսություն[10]։
Տնտեսական ակնարկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նավթը և բնական գազը գերիշխող դեր են խաղում Բահրեյնի տնտեսության մեջ։ Չնայած տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու ջանքերին, ըստ ԿՀՎ-ի Համաշխարհային փաստերի գրքի՝ նավթը դեռևս կազմում է Բահրեյնի բյուջեի եկամուտների 85%-ը, ինչը նշանակում է, որ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում էներգակիրների համաշխարհային գները զգալի բյուջեի դեֆիցիտ են առաջացրել՝ ՀՆԱ-ի մոտ 10%-ը միայն 2017 թվականին[11]։
Բահրեյնը հարուստ երկիր է Մերձավոր Արևելքում և Հյուսիսային Աֆրիկայի (MENA) տարածաշրջանում, և նրա տնտեսությունը կախված է նավթից և գազից, միջազգային բանկինգից և զբոսաշրջությունից[3]։
2003 և 2004 թվականներին վճարային հաշվեկշիռը բարելավվել է նավթի գների աճի և ծառայությունների ոլորտի եկամուտների ավելացման պատճառով։ Արդյունքում, ընթացիկ հաշվի մնացորդը 2003 թվականին գրանցեց 219 միլիոն ԱՄՆ դոլարի հավելուրդ, իսկ 2004 թվականին՝ 442 միլիոն դոլարի հավելուրդ՝ 2002 թվականի 35 միլիոն ԱՄՆ դոլարի պակասուրդի համեմատ։ 2004 թվականին Բահրեյնի համախառն միջազգային պահուստները զգալիորեն աճել են մինչև 1,6 միլիարդ դոլար՝ նախորդ երեք տարիների (2001-2003) 1,4 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի դիմաց։
Դիվերսիֆիկացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեև Current GDP per capita Արխիվացված 2012-05-04 Wayback Machine փաստաթղթի տվյալներով ընթացիկ ՀՆԱ-ն կրճատվել է 2,4%-ով 1980-ականներին, այն վերադարձել է մինչև 36% աի 1990-ականներին հաջող դիվերսիֆիկացման նախաձեռնությունների արդյունքում։ Բահրեյնի հրատապությունը տնտեսական ազատականացման հարցում պայմանավորված է նրանով, որ նա պետք է դիվերսիֆիկացնի տնտեսությունը նավթի սահմանափակ մատակարարումներից։ Ի տարբերություն Պարսից ծոցի հարևանների՝ Բահրեյնը նավթային հարստություն չունի, և տնտեսությունը ընդլայնվել է դեպի բանկային, ծանր արդյունաբերություն, մանրածախ առևտուր և զբոսաշրջություն։ Թագավորությունը Պարսից ծոցի հիմնական բանկային հանգույցն է և իսլամական ֆինանսների կենտրոնը, որը գրավվել է արդյունաբերության ուժեղ կարգավորող շրջանակով։ Ըստ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Բահրեյնի ֆինանսական կարգավորող միջավայրի ֆինանսական համակարգի կայունության գնահատման, որը հրապարակվել է 2006 թվականի մարտի 6-ին, պարզվել է.
- Ֆինանսական համակարգը բարենպաստ հանգամանքներում լավ արդյունքներ է գրանցում և, ամենայն հավանականությամբ, կմնա ընդհանուր աճի հիմնական ներդրողը։ Հիմնական ռիսկը բխում է տարածաշրջանի տնտեսությունների հնարավոր գերտաքացումից, սակայն համակարգը պետք է դիմացկուն լինի հավանական ցնցումների նկատմամբ։
- Խոհեմության կանոնակարգերը ժամանակակից են և համապարփակ, և վերահսկողությունն ընդհանուր առմամբ արդյունավետ է, հատկապես գերիշխող բանկային հատվածում։ Վերահսկիչ կարողությունները պետք է ընդլայնվեն՝ համաձայն նոր կանոնակարգերի, ինչպես նաև ֆինանսական հաստատությունների աճին և կատարելագործմանը համահունչ։
- Իսլամական հատվածի հետագա ընդլայնումը, բնակարանների ֆինանսավորման զարգացումը և արժեթղթերի շուկաների խորացումը կարևոր են ֆինանսական համակարգի հետագա աճի համար։
2005 թվականին Բահրեյնը ստորագրեց ԱՄՆ-Բահրեյն ազատ առևտրի համաձայնագիրը՝ դառնալով Պարսից ծոցի առաջին պետությունը, որը կնքեց նման երկկողմ առևտրային համաձայնագիր Միացյալ Նահանգների հետ։ Կառավարության հիմնական ակտիվները վաճառելու նպատակով իրականացվում է մասնավորեցման զանգվածային ծրագիր. կոմունալ ծառայությունները, բանկերը, ֆինանսական ծառայությունները և հեռահաղորդակցությունը սկսել են հայտնվել մասնավոր հատվածի վերահսկողության տակ։
Արդյունքում, տնտեսությունը լավ դիրքավորվել է տարածաշրջանում ստացված հավելյալ եկամուտները շահագործելու համար՝ շնորհիվ 2002 թվականից ի վեր նավթի կայուն բարձր գների։ 2006 թվականի հունվարին ՄԱԿ-ի Արևմտյան Ասիայի տնտեսական և սոցիալական հանձնաժողովը նշել է Բահրեյնը որպես ամենաարագ աճող տնտեսություն արաբական աշխարհում։
1981-1993 թվականներին Բահրեյնի կառավարության ծախսերն աճել են 64%-ով։ Այդ նույն ժամանակահատվածում կառավարության եկամուտները շարունակում էին մեծապես կախված լինել նավթարդյունաբերությունից և աճել ընդամենը 4%-ով։ Բահրեյնը երբեմն զգալի բյուջետային աջակցություն և ծրագրերի դրամաշնորհներ է ստացել Սաուդյան Արաբիայից, Քուվեյթից և Արաբական Միացյալ Էմիրություններից։
Կառավարությունն օգտագործել է իր համեստ նավթային եկամուտները՝ տրանսպորտի և հեռահաղորդակցության ոլորտում առաջադեմ ենթակառուցվածք ստեղծելու համար։ Բահրեյնը տարածաշրջանային ֆինանսական և բիզնես կենտրոն է։ Զբոսաշրջությունը եկամտի ևս մեկ կարևոր աղբյուր է։
Բահրեյնը 2001 թվականից շահել է նավթային բումից՝ 5,5% տնտեսական աճով։ Նրան հաջողվել է ներդրումներ ներգրավել Պարսից ծոցի այլ երկրներից, մասամբ այն պատճառով, որ նա օգտագործել է 1970-ականների բումի եկամուտները՝ 80-ականների սկզբին ներդրումներ կատարել ենթակառուցվածքների զարգացման և կենսամակարդակի բարելավման այլ նախագծերում։ Առողջապահությունը, կրթությունը, բնակարանային ոլորտը, էլեկտրաէներգիան, ջուրը և ճանապարհները բոլորն էլ ուշադրության արժանացան։
Բահրեյնի Գրան Պրին, բարձրացրել է Թագավորության միջազգային հեղինակությունը և զուգակցվել է իսլամական բանկային համակարգի վերելքի հետ, խրախուսել է խոշոր ավիաընկերություններին վերսկսել ծառայությունները դեպի երկիր, իսկ Լուֆթհանզան 2006 թվականի մարտի 14-ին հայտարարել է, որ ծրագրելու է երեք չվերթ։
Որպես ժամանակակից տնտեսություն կառուցելու իր ջանքերի մի մաս, Բահրեյնը նախաձեռնել է մի շարք աշխատանքային բարեփոխումներ Աշխատանքի նախարար Մաջիդ Ալ Ալաուիի օրոք՝ աշխատաշուկան միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու նպատակով։ Բահրեյնը մտադիր է ընդլայնել իր բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերությունը, ներդրումներ կատարել հետազոտությունների և զարգացման մեջ և ամրապնդել իր մրցակցային առավելությունը համաշխարհային տնտեսության շրջանակներում։
2006 թվականին հայտարարվեց, որ Բահրեյնի գիտական և տեխնոլոգիական պարկը, Քուվեյթի ֆինանսական տան Բահրեյնի նախաձեռնությունը կլինի այս ջանքերի արտացոլումը` ստեղծելու դիվերսիֆիկացված տնտեսություն, ապահովելով բարձրորակ աշխատատեղեր տեղացիների և միջազգային աշխատուժի համար, ապահովելով տեղ նորարարների և գյուտարարների համար;
2009 թվականին հայտարարվեց, որ Բահրեյնի կառավարությունը մշակելու է Բահրեյնի Միջազգային Շրջանի հարեւանությամբ գտնվող հողատարածքը։ Նախագիծը հարմարությունների խառնուրդ է, այդ թվում՝ ցուցահանդեսային և կոնվենցիայի հաստատություն, հյուրանոցային կացարանների ընտրություն՝ միջին շուկայականից մինչև շքեղ, բազմաֆունկցիոնալ փակ միջավայր, ավտոմոբիլային ակումբ և ինժեներական հաստատություն, մանրածախ և ժամանցի հաստատություններ, տեխնոլոգիական ժամանցի կենտրոն (տեխնոլոգիա, որը փոխազդում է ժամանցի հետ), գիտահետազոտական ինստիտուտ, տեխնոլոգիական պարկ և կենտրոնացում կրթության և ուսուցման վրա։ @Bahrain-ը Mumtalakat ընկերությունների խմբի մաս է կազմում և կնվիրի ավելի քան 1 միլիոն քառակուսի մետր բիզնեսի, զվարճանքի և կրթական տարածք, որի արժեքը գերազանցում է 2 միլիարդ դոլարը (850 միլիոն BD), ամենամեծ ներդրումային ծրագրերից մեկը, որը պետք է իրականացվի Բահրեյնում վերջին հինգ տարիների ընթացքում[12]։
2023 թվականի հուլիսին Բահրեյնի ազգային արտահանումը կրճատվել է 23%-ով, որի արժեքը կազմել է 323 մլն BD, մինչդեռ ներմուծումը նվազել է 6%-ով՝ մինչև 441 մլն BD, ինչի հետևանքով առևտրային դեֆիցիտը կազմել է 68 մլն BD, Տեղեկատվական և էլեկտրոնային կառավարման մարմնի (iGA) զեկույցի համաձայն[13]։
Ընդհանուր առմամբ 2023 թվականի ընթացքում Բահրեյնի ՀՆԱ-ն աճել է 2,45%-ով, ընդ որում ոչ նավթային հատվածը ցույց է տվել 4,48% կայուն աճ, ինչը ցույց է տալիս երկրի հաջող ջանքերը տնտեսության դիվերսիֆիկացման ուղղությամբ[14]։ Բահրեյնի Տնտեսական Զարգացման Խորհուրդը վճռորոշ դեր խաղաց Բահրեյնի ներդրումային միջավայրի բարելավման գործում՝ ակտիվորեն նպաստելով միջազգային ներդրողների մուտքին և ընդլայնելով ոլորտները, ներառյալ որոշակի պայմաններում նավթի և գազի ոլորտներում նշանակալի նախաձեռնությունները[[15]։
Մակրոտնտեսական միտում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից գնահատված Բահրեյնի համախառն ներքին արդյունքի միտումների գծապատկերն է 2020 թվականի դրությամբ՝ միլիոնավոր բահրեյնյան դինարներով։
| Տարի | Համախառն ներքին արդյունք | ԱՄՆ դոլար փոխարժեք | Գնաճի ինդեքս (2000=100) |
|---|---|---|---|
| 1980 | 1,354 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 74 |
| 1985 | 1,609 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 90 |
| 1990 | 1,867 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 89 |
| 1995 | 2,552 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 98 |
| 2000 | 3,408 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 100 |
| 2005 | 6,004 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 105 |
| 2010 | 9,668 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 120 |
| 2015 | 11,675 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 133 |
| 2020 | 13,058 | 0.377 Բահրեյնի դինար | 139 |
Գնողունակության համարժեքությամբ ԱՄՆ դոլարը փոխանակվում է միայն 0,30 բահրեյնյան դինարով։ 2009 թվականին միջին աշխատավարձը կազմել է 19,81 դոլար մեկ մարդ/ժամում։ Աղյուսակը ցույց է տալիս 1980–2022 թվականների հիմնական տնտեսական ցուցանիշները[16]։
| Տարի | ՀՆԱ
(բիլ. ԱՄՆ դոլար ՊՄԳ) |
մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ
(ԱՄՆ դոլար ՊՄԳ) |
ՀՆԱ
(բիլ. ԱՄՆ դոլար) |
ՀՆԱ-ի աճ (իրական) | Գնաճ (%-ով) | Պետական պարտքը( %-ով ) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1980 | 7.3 | 20,779 | 3.6 | 7.5 % | 3.8 % | ... |
| 1985 | 11.4 | 27,186 | 4.3 | −0.9 % | −2.4 % | ... |
| 1990 | 14.7 | 30,044 | 5.0 | 3.5 % | 1.3 % | 8 % |
| 1995 | 20.5 | 36,705 | 6.8 | 1.9 % | 3.1 % | 14 % |
| 2000 | 28.0 | 43,920 | 9.1 | 7.0 % | −0.7 % | 26 % |
| 2005 | 40.4 | 45,440 | 16.0 | 6.8 % | 2.6 % | 24 % |
| 2010 | 58.2 | 47,117 | 25.7 | 4.3 % | 2.0 % | 30 % |
| 2011 | 60.6 | 50,673 | 28.8 | 2.0 % | −0.3 % | 33 % |
| 2012 | 65.9 | 54,489 | 30.7 | 3.7 % | 2.8 % | 36 % |
| 2013 | 67.7 | 54,035 | 32.5 | 5.4 % | 3.3 % | 44 % |
| 2014 | 68.3 | 51,938 | 33.4 | 4.4 % | 2.6 % | 44 % |
| 2015 | 62.5 | 45,627 | 31.1 | 2.5 % | 1.8 % | 66 % |
| 2016 | 63.8 | 44,834 | 32.2 | 3.6 % | 2.8 % | 81 % |
| 2017 | 71.3 | 47,486 | 35.5 | 4.3 % | 1.4 % | 88 % |
| 2018 | 74.5 | 48,424 | 37.8 | 2.1 % | 2.1 % | 95 % |
| 2019 | 77.5 | 50,118 | 38.7 | 2.2 % | 1.0 % | 102 % |
| 2020 | 74.9 | 48,166 | 34.6 | −4.6 % | −2.3 % | 130 % |
| 2021 | 80.3 | 48,357 | 39.3 | 2.6 % | −0.6 % | 127 % |
| 2022 | 90.1 | 49,482 | 44.4 | 4.9 % | 3.6 % | 118 % |
Ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաշխարհային բանկի կողմից 2008 թվականին Բահրեյնում ցուցակված ընկերությունների արժեթղթերի շուկայական կապիտալիզացիան գնահատվել է 21,176 միլիոն դոլար[17]։ Բահրեյնն ընդհանուր առմամբ մի երկիր է, որը բաց է բոլորի համար՝ բիզնես հնարավորություններ ստեղծելու համար։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նավթն ու բնական գազը Բահրեյնի միակ նշանակալի բնական պաշարներն են։ Սահմանափակ պաշարների պատճառով Բահրեյնը 2004 թվականին նախորդող տասնամյակի ընթացքում աշխատել է դիվերսիֆիկացնել իր տնտեսությունը։ Բահրեյնը կայունացրել է իր նավթի արդյունահանումը օրական մոտ 40,000 բարելի (6,400 մ³) մակարդակի վրա։
Bahrain Petroleum Company նավթավերամշակման գործարանը կառուցվել է 1935 թվականին, ունի օրական մոտ 250,000 բարել (40,000 մ³) հզորություն և առաջինն էր Պարսից ծոցում։ 1980 թվականին նավթավերամշակման գործարանի 60%-ը պետական Բահրեյնի ազգային նավթային ընկերությանը վաճառելուց հետո, ամերիկյան Caltex ընկերությունն այժմ ունի 40%։ Սաուդյան Արաբիան նավթավերամշակման գործարանի շահագործման համար հումքի մեծ մասն ապահովում է խողովակաշարով։ Բահրեյնը նաև զուտ արդյունահանման և եկամուտների մեծ մասը ստանում է Սաուդյան Արաբիայի ծովում գտնվող Աբու Սաաֆա նավթահանքից։
Բահրեյնի ազգային գազային ընկերությունը շահագործում է գազի հեղուկացման գործարան, որն օգտագործում է գազը, որն ուղղակիորեն մատակարարվում է Բահրեյնի նավթահանքերից։ Սպառման ներկայիս տեմպերով գազի պաշարները պետք է պահպանվեն մոտ 50 տարի։ Gulf Petrochemical Industries Company-ն (GPIC) Քուվեյթի նավթաքիմիական արդյունաբերության, Սաուդյան հիմնարար արդյունաբերության կորպորացիայի և Բահրեյնի կառավարության համատեղ ձեռնարկությունն է։ Գործարանը արտահանման համար արտադրում է ամոնիակ, մեթանոլ և միզանյութ։
Բահրեյնի մյուս արդյունաբերությունները ներառում են Aluminum Extrusion Company-ն, որը շահագործում է ալյումինի ձուլարանը, որն աշխարհում ամենամեծն է՝ տարեկան մոտ 1,500,000 տոննա արտադրությամբ, և հարակից գործարաններ, ինչպիսիք են [Aluminum Extrusion Company-ն և Gulf Aluminum Rolling Mill Company-ն (GARMCO)[1]։ Մյուս գործարանները ներառում են Arab Iron and Steel Company-ի երկաթի հանքաքարի գործարանը (տարեկան 4 միլիոն տոննա) և նավաշինության և վերանորոգման պահեստները։
Միջազգային ֆինանսական հաստատությունները Բահրեյնում գործում են առանց խոչընդոտների։ 2001 թվականին Բահրեյնի կենտրոնական բանկը տրամադրել է 15 նոր լիցենզիա։ Բահրեյնում տեղակայված են ավելի քան 100 օֆշորային բանկային ստորաբաժանումներ և ներկայացուցչություններ, ինչպես նաև 65 ամերիկյան ֆիրմաներ։
Բահրեյնի միջազգային օդանավակայանը Պարսից ծոցի ամենաբանուկներից մեկն է, որը սպասարկում է 22 փոխադրող։ Ժամանակակից, բանուկ նավահանգիստն առաջարկում է ուղիղ բեռնափոխադրումներ դեպի ԱՄՆ, Եվրոպա և Հեռավոր Արևելք։ Միջազգային ճանաչված բահրեյնյան ընկերությունների թվում է Investcorp-ը, վենչուրային կապիտալի ընկերությունը, որին հաջողվել է շրջել Gucci-ի ֆորտունան։
Հարկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարկային և ներմուծման մասին օրենքները հավասարապես կիրառվում են Բահրեյնի և օտարերկրյա սեփականություն հանդիսացող ընկերությունների նկատմամբ, և օտարերկրյա ներդրողները պետք է համապատասխանեն նույն պահանջներին և օրենսդրությանը, ինչ տեղական ընկերությունները։ Նավթային և գազային ընկերությունները ածխաջրածինների և ածանցյալ ապրանքների վաճառքից ստացված եկամուտից հարկվում են 46 տոկոսով։
Բահրեյնում անձնական եկամտահարկ չկա։
Գործատուները և աշխատողները պետք է վճարեն սոցիալական ապահովագրության վճարները հետևյալ կերպ.
- ծերության, հաշմանդամության և կերակրողին կերցնելու դեպքում, Բահրեյնի աշխատողների համար 2022 թվականի մայիսից գործատուները վճարում են աշխատավարձի 14%-ը գումարած մշտական լրավճար, տոկոսը աճում է 1%-ով ամեն տարի (մինչև 20% 2028-ին)[18], աշխատողները վճարում են 7% գումարած մշտական լրավճար։ Քաղաքացի չհանդիսացող աշխատողների համար գործատուները վճարում են աշխատավարձի 3%-ը` գումարած մշտական լրավճարը (իրավունք ունեն ստանալ միայն արտադրական վնասվածքների նպաստ)։
- գործազրկության ապահովագրության համար, 2007 թվականի հունիսի 1-ից բոլոր աշխատավարձերը ենթակա են 2% հարկման, որը հավասարապես վճարվում է գործատուի և աշխատողի կողմից, սա կիրառելի է ինչպես երկրի քաղաքացիների, այնպես էլ քաղաքացի չհանդիսացողների համար և լրացվում է 1% պետական վճարով։ Այսպիսով Բահրեյնը դառնում է GCC-ի երկրներից առաջինը, որն իրականացնում է UI սխեման։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The World Factbook
- Kingdom of Bahrain, Ministry of Labour [https://web.archive.org/web/20090801075104/http://www.mol.gov.bh/MOL/En/Legislations/ListLaws.aspx?ChnlNm=Training%20Law
- U.S. Bilateral Relations Fact Sheets
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Daily Star (Beirut), 6 January 2006, Bahrain's 'honesty' keeps its economy freest in region Արխիվացված 30 Հուլիս 2009 Wayback Machine
- Gulf News, 7 January 2006, Bahrain ranked freest Arab economy
- University of Bahrain Արխիվացված 2014-02-26 Wayback Machine
- map of oil and gas infrastructure in Bahrain [2] Արխիվացված 2021-12-05 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բահրեյնի տնտեսություն» հոդվածին։ |
|
- ↑ «The World Factbook». Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «10 Most Expensive Currency In The World - Latest News Online, News, Fresh News, Online News». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Bahrain's economy praised for diversity and sustainability». Bahrain Economic Development Board. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 24-ին.
- ↑ Hedge Funds Review 18 March 2008
- ↑ Gulf Daily News 18 March 2008
- ↑ «Bahrain calling – Banking & Finance». ArabianBusiness.com. 2008 թ․ ապրիլի 25. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 27-ին.
- ↑ 7,0 7,1 «CIA World Factbook, "Bahrain"». Cia.gov. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 25-ին.
- ↑ «Bahrain Economy: Population, GDP, Inflation, Business, Trade, FDI, Corruption». www.heritage.org (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ Gwartney, James; Lawson, Robert; Hall, Joshua; Murphy, Ryan; Berggren, Niclas; McMahon, Fred; Nilsson, Therese (2020). «Economic Freedom of the World Annual Report» (PDF). fraserinstitute.org.
- ↑ «Bahrain | Data». data.worldbank.org. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ «Middle East :: Bahrain — The World Factbook - Central Intelligence Agency». www.cia.gov. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
- ↑ «Gulf Daily News » Business News » Jobs 'for generations to come'». Վերցված է 2015 թ․ մարտի 3-ին.
- ↑ «Bahrain-origin exports dip 23% to $848mln in July». Zawya (անգլերեն). 2023 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 31-ին.
- ↑ «Bahrain's Economy Records 2.45% Growth in Q3 2023». Gulf Insider (ամերիկյան անգլերեն). 2023 թ․ դեկտեմբերի 26. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 10-ին.
- ↑ «Bahrain's development plans facilitate economic diversification».
- ↑ «Report for Selected Countries and Subjects».
- ↑ [3]
- ↑ «Amendments to Social Insurance Law - Employee Benefits & Compensation - Bahrain».