Այամ-փոփ
 | |
|---|---|
 | |
| Ինդոնեզական խոհանոց | |
| Տեսակ | սննդամթերք |
| Ենթատեսակ | Հավամսով կերակուր և Տապակած հավ |
| Հիմնական | հավի միս, Կարմիր պղպեղ, A. galanga? և Cymbopogon? |
Այամ-փոփ (ինդոն.՝ ayam pop), պադանգական խոհանոցի ուտեստ։ Պատրաստվում է առանց մաշկի հավի մսի խոշոր կտորներից, որոնք սկզբում համեմունքներով եփում են կոկոսի կաթի մեջ, որից հետո տապակում են բուսայուղի մեջ։
Առաջացել է 20-րդ դարի երկրորդ կեսի սկզբին։ Բուկիթինգի քաղաքի խոհանոցին բնորոշ ուտեստ, մեծ հայտնիություն ունի Սումատրայի տարածքում, հատկապես՝ ռեստորաններում և փողոցային խոհանոցում։ Սովորաբար մատուցվում է սամբալով, որպես խավարտ են հանդիսանում մանիոկայի եփված տերևները։
Ծագում և տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մինանգկաբաուներ ինդոնեզիական ազգի խոհարարական փորձում, որը առավել հայտնի է որպես պադանգյան խոհանոց, հավի մսից ուտեստը ավանդաբար զբաղեցնում է նշանակալի տեղ։ Դրանից, մասնավորապես, պատրաստվում են ռենդգանի, գուլաևի և բալադոյի որոշ տեսակներ՝ երեք հիմնական ուտեստներ, որոնք կազմում են պադգանյան խոհանոցի հիմնական մասը։ Դրա հետ մեկտեղ, մինչև վերջերս մինանգկաբուները չունեին հստակ ուտելիք, որը հնարավոր կլիներ պատրաստել միայն հավի մսից։ Հենց այդպիսի նորամուծություն դարձավ այամ-փոփը, որն ի հայտ է եկել 20-րդ դարի 3-րդ քառորդին[1][2]։
Այամ-փոփի հայրենիքը միաձայն համարվում է Արևմտյան Սումատրայի խոշորագույն քաղաքներից մեկը՝ Բուկիթինգին, որը տեղակայված է ինդոնեզիական նահանգի ներքին մասում։ Ինդոնեզիական խուհարարական հրատարակչությունների և ԶԼՄ կարծիքները տվյալ ուտեստի հստակ գյուտարարի մասին կարծիքները տարբերվում են։ Համապատասխանաբար, այամ-փոփի հայտնաբերման ժամկետները տարբեր աղբյուրներում տարանջատվում են 1960-ական թվականների սկզբից մինչև 1970-ական թվականները։ Ինչ վերաբերվում է ուտեստի անվան ստուգաբանությանը, «այամ»-ը ինչպես ինդոնեզերեն, այնպես էլ մինանգկաբաու նշանակում է «հավ», իսկ ինչ վերաբերվում է ուտեստի երկրորդ հատվածի ծագմանը, կա երկու տարբերակ․ այն կապվում է կամ ուտեստի հայտնիության, կամ փոփ-երաժշտության հետ[3]։
Ուտեստի առաջացման պահից հետո տասնամյակների ընթացքում այամ-փոփը ոչ միայն հաստատվեց Բուկիթինգի խոհարարական մասնագետների գլխավոր ուտեստների ցանկում, այլև մեծ տարածում ձեռք բերեց մինանգկաբաուի ողջ տարածքում, որն ամբողջությամբ ընդգրկում է Արևմտյան Սումատրայի նահանգը՝ Բենգկուլու, Ջամբի, Ռիաու և Հյուսիսային Սումատրա նահանգները։ Բացի այդ, ողջ Ինդոնեզիայում պադագանյան խոհանոցի նշանակալի հայտնիության շնորհհիվ այս ուտեստը ձեռք բերեց նաև ընդհանուր ազգային հայտնիություն։
Պատրաստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այամ-փոփի պատրաստման համար օգտագործվում է առանց մաշկի թռչնամիս, ինչը բնորոշ է պադագանյան խոհանոցին, և դրա հետ մեկտեղ այն առանձնանում է Ինդոնեզիայի էթնո-տարածաշրջանային խոհանոցների մեծամասնությունից[4]։
Այամ-փոփը պատրաստվում է թռչնամսի խոշոր կտորներից։ Հաճախ օգնագործվում է սրունքի հատվածը, բայց կարող են օգտագործվել նաև մնացած այլ հատվածները։ Ըստ որոշ բաղադրատոմսերի՝ թռչնամիսը զավելի քան կես ժամ պետք է մարինացնել լայմի հյութի մեջ[5]։ Ըստ այլ բաղադրատոմսի՝ հյութը, մսային մասը, երբմն նաև լայմի տերևները ավելացվում են եփման ժամանակ։ Թռչնամիսը եփվում է կամ մաքուր կոկոսի յուղի, կամ դրա մածուկի և ջրի մեջ։ Եփուկը համեմվում է հստակ համեմունքներով։ Հաճախ, բացի նշված լայմից, ավելացնում են սխտոր, շալոտ-սոխ, իմբիր, չելնոբորոդնիկ լիմոն, լումբանգ և հնդկական դափնի։ Պադագանյան խոհանոցի տաք ուտեստներին բնորոշ կարմիր պղպեղն այամ-փոփում երբեք չեն ավելացնում։
Բավականաչափ եփվելուց հետո թռչնամիսը բուսայուղում տապակում են թավայի մեջ։ Տապակերլը շատ կարճ է տևում, որի արդյունքում պատրաստի այամ-փոփը պահպանում է բնորոշ սպիտակավուն գույնը, որը ձեռք է բերվել կոկոսի յուղում եփվելու ժամանակ, և չունի խրթխրթան կեղև։ Ուտեստն ունի նուրբ համ և թույլ բույր՝ ի շնորհիվ բաղադրության մեջ կծու համեմունքների բացակայության։
Մատուցում և գործածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այամ-փոփը համարվում է հիմնական ուտեստ։ Այն ընդունված է ուտել ինչպես տաք, այնպես էլ սառը վիճակում։ Համարյա միշտ դրա հետ որպես խավարտ ծառայում է սամբալ կծու սոուսը, որը պատրաստված է քերած կարմիր պղպեղից և լոլիկի մսից տարատեսակ համեմունքներով։ Սոուսը մատուցում են կամ առանձին ափսեում, կամ լցնում են միանգամից թռչնամսի վրա։
Ի տարբերություն պադագանյան և ընդհանրապես ինդոնեզիական խոհանոցի շատ ուտելիքների՝ այամ-փոփը սովորաբար եփված բրնձի հետ չեն ուտում։ Որպես խավարտ օգտագործվում է մանիոկայի եփված տերևներ․ երբեմն թռչնամիսը տեղադրում են ափսեի մեջ, որի վրայից դնում են մանիոկայի տերևներ։ Հաճախ խավարտ է հանդիսանում և կրուպուկը[6]։
Մինանգկաբաուն այամժփոփը հաճախ պատրաստում են տնային պայմաններու, բայց հատուկ հայտնիություն այս ուտեստը վայելում է ռեստորաններում ու փողոցային խոհանոցում։ Այն հիմնականում մատուցում են պադագանյան խոհանոցի մատչելի ճաշարաններում։ Դրա հետ մեկտեղ այամ-փոփը հազվադեպ ընդգրկվում է ավանդական ռեստորանային ճաշացանկում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Berbagai Ciri Khas Makanan Padang yang Pencinta Rendang Wajib Ketahui» (ինդոնեզերեն). MAHI. 2019 թ․ փետրվարի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 10-ին.
- ↑ Silvita Agmasari — Электронное приложение к газете Կաղապար:Не переведено 5 (2017 թ․ հուլիսի 31). «Ini Asal-usul Ayam Pop Khas Minang» (ինդոնեզերեն). Kompas. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 9-ին.
- ↑ Syifa Nuri Khairunnisa — Электронная версия газеты Կաղապար:Не переведено 5 (2020 թ․ հոկտեմբերի 4). «Resep Ayam Pop Khas Padang, Lengkap dengan Sausnya» (ինդոնեզերեն). Kompas. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
- ↑ Tim Dapur Anggrek, 2009, էջ 68
- ↑ Dimas Setiawan Hutomo — Электронная версия газеты «Трибун» (2016 թ․ հոկտեմբերի 13). «Resep Ayam Pop, Yuk Bikin Olahan Ayam Tanpa Kulit Khas Minang!» (ինդոնեզերեն). Tribun. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
- ↑ Wongso et al., 2003, p. 28.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- William W. Wongso, Hayatinufus A. L. Tobing Mini Spicy Padang Cooking. — Hong Kong: Periplus Editions, 2003. — ISBN 978-1-4629-1122-6
- Mila Rachmawati Sukses Bisnis Rumah Makan Padan. — Jakarta: Kriya Pustaka, 2009. — 119 p. — ISBN 9789791477741
- Tim Dapur Anggrek Masakan Padang. — Yogyakarta: Galangpress Group, 2009. — 147 p. — ISBN 9786028328302