Jump to content

Ռադիոգալակտիկա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ռադիոգալակտիկաներ, օպտիկական ճառագայթման կարգի ռադիոճառագայթում (1040—1043 էրգ/վրկ) ունեցող գալակտիկաներ։ Ռադիոգալակտիկաներ էլիպսաձև, տարածված ու անհամասեռ թաղանթներով կամ կոմպակտ գերհսկա գալակտիկաներ են։ Դրանք, սովորաբար, գալակտիկաների կույտերի կենտրոնական, պայծառ անդամներ են։ Ռադիոճառագայթման հիմնական մասի աղբյուրը գալակտիկայիցդուրս և նրա նկատմամբ գրեթե սիմետրիկ դասավորված երկու ամպերն են, որոնց չափերը զգալիորեն ավելի մեծ են գալակտիկայի չափերից։ Այդ ամպերում ռադիոճառագայթումը անհամասեռ է բաշխված, կան փոքր չափերի առանձին խտացումներ։ Երբեմն դիտվում են երկուսից ավելի ռադիոճառագայթող տիրույթներ։ Ռադիոճառագայթող ամպերը սովորաբար ճշտորեն մեկ ուղիղ գծի վրա չեն դասավորված։ Դրանց հեռավորությունը գալակտիկայից հասնում է մինչև 500 կպս-գ իսկ առանձին դեպքերում՝ մինչև 2—3 Մսյսի։

Վիճակագրական ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ ռադիոճառագայթող ամպերը դուրս են շպրտված գալակտիկաներից՝ լույսի արագության հետ համեմատելի արագություններով։ Երբեմն այդ ամպերը կապված են լինում գալակտիկայի հետ թույլ ռադիոճառագայթում ունեցող կամրջակներով։ Համեմատաբար թույլ ռադիոճառագայթում հաճախ դիտվում է նաև ռադիոգալակտիկաների կենտրոնական տիրույթներից՝ կորիզներից։

Ռադիոգալակտիկաների ռադիոճառագայթումը ոչ ջերմային է, ունի սինխրոտրոնային բնույթ։ Ռադիոգալակտիկաների ուսումնասիրումը Վիկտոր Համբարձումյանին հանգեցրեց գալակտիկաների կորիզների ակտիվության երևույթի հայտնադործմանը, ըստ որի ռադիոգալակաների հզոր ռադիոճառագայթումը բացատրվում է որպես գալակտիկաների կորիզներում նախաստղային գերխիտ նյութի պայթյունի հետևանք։ Ռադիոգալակտիկաների հզոր ռադիոճառագայթման բացատրության համար առաջարկված մյուս բոլոր տեսություններից ոչ մեկը լիովին չի բավարարում դիտողական տվյալներին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։