Դալի ավազամուկ
Դալի ավազամուկ | |
Դասակարգում | |
Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
Դաս | Կաթնասուն (Mammalia) |
Կարգ | Կրծողներ (Rodentia) |
Ընտանիք | Մկներ (Muridae) |
Ցեղ | Meriones |
Ենթացեղ | Pallasiomys |
Տեսակ | Դալի ավազամուկ (M. dahli) |
Միջազգային անվանում | |
Meriones dahli | |
Կարգավիճակ | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Կրիտիկական վիճակում գտնվող |
Դալի ավազամուկ, Հայաստանում բնակվող, Կարմիր գրքում հայտնված կենդանի։
Կարգավիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արարատյան հարթավայրի էնդեմիկ տեսակ է։ Գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում[1]։ Տեսակն ընդգրկված է ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում (ver. 3.1) անգլ.՝ «Endangered B1ab(iii)» կարգավիճակով։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես «Տարածաշրջանում անհետացած»` RE: Տարածվածությունը։ Նախիջևան (սահմանամերձ գ. Սադարակի շրջակայք), հավանաբար, Թուրքիայի Արալիխյան ավազուտներ։ Արաքս գետի ձախափնյա շրջանում տարածման մակերեսը գնահատվում է մոտ 300 հեկտար։
Տարածվածությունը Հայաստանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանում հայտնաբերվել է գգ. Գոռավանի, Շիդլուի, Փոքր Վեդու, Ռանչպարի, Մարգարայի շրջակայքում` ռելիկտային ավազուտներում։ Վերջին տարիների հետազոտությունների արդյունքում Հայաստանի տարածքում Դալի ավազամկան պոպուլյացիաներ չեն հայտնաբերվել։
Ապրելավայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստենոբիոնտ է՝ տիպիկ պսամոֆիլ։ Հայաստանի սահմաններում ապրելավայրերը կապված են ավազուտային, հիմնականում՝ բլրային, թույլ կապված ավազների հատվածների հետ, ծովի մակարդակից 600–1000 մ բարձրություններում։
Կենսաբանական առանձնահատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ակտիվ է կլոր տարի։ Ձմռանը ակտիվ է ամբողջ օրվա ընթացքում մնացած ժամանակահատվածում ակտիվությունը մթնշաղագիշերային է։ Բները, սովորաբար, տեղադրվում են ավազուտային բլուրներում՝ ջուզգունի կամ թամարիքսային թփուտների առկայությամբ։ Սնվում են աճող տարբեր բույսերով։ Ամռանը և ձմռանը հիմնական կերը սերմերն են։ Սնվում են նաև միջատներով։ Բազմացումը տեղի է ունենում մարտի վերջին–ապրիլի սկզբին։ Մեկ տարում տալիս են մինչև 3 սերունդ։ Ձագերի թվաքանակը՝ 2–7 (ավելի հաճախ՝ 4–6)։
Թվաքանակը և դրա փոփոխման միտումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հազվադեպ, սակավաթիվ տեսակ է։ Հայաստանում պոպուլյացիաներ չեն հայտնաբերվել։
Վտանգման հիմնական գործոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարդու տնտեսական գործունեությունը։ Ենթաարաքսյան պոպուլյացիաների համար՝ նաև գետի վարարումները, որոնք ուժեղացել են՝ կապված կլիմայի փոփոխման հետ։
Պահպանության միջոցառումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Գոռավանի ավազուտներ» արգելավայրում»[2] պահպանվող օբյեկտներից մեկն է։ Անհրաժեշտ է ճշգրտել արդի կարգավիճակը Հայաստանում, արգելել «Գոռավանի ավազուտներ» արգելավայրում» ցանկացած տնտեսական գործունեությունը։ Ստեղծել կայուն լաբորատոր պոպուլյացիաներ տեսակի բազմացման և ռեինտրոդուկցման համար։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դալի ավազամուկ» հոդվածին։ |
|