Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն;
Տեսակ	միջկառավարական կազմակերպություն
Երկիր	Ֆրանսիա
Հապավում	OIF
Հիմնադրված	1970, մարտի 20
Գլխադասային գրասենյակ	Փարիզ, Ֆրանսիա
Տարածաշրջան	worldwide?
Պաշտ. լեզու(ներ)	ֆրանսերեն
Գլխավոր քարտուղար	Լուիզ Մուշիկիվաբո
ՖԱՊ գլխավոր քարտուղար	Ժակ Լեժանդր
Բյուջե	180 միլիոն եվրո (2010)
Կամավորներ	88
Կայք	francophonie.org
	48° 51′ 36″ N 2° 18′ 12″ E

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն, (ՖՄԿ), (ֆր.՝ Organisation Internationale de la Francophonie) ֆրանսերենի և համընդհանուր արժեքների ամրագրման և տարածման միջազգային հաստատություն, հիմնադրվել է 1970 թվականին։

Կազմակերպությունում ընդգրկված են 58 լիիրավ, 26 դիտորդի կարգավիճակ ունեցող պետություն, որոնցից 32-ում ֆրանսերենն ունի պաշտոնական լեզվի կամ երկրորդ պաշտոնական լեզվի կարգավիճակ։ ՖՄԿ-ում ընդգրկված երկրների բնակչության ընդհանուր թիվը կազմում է 890 միլիոն, որից 220 միլիոնը ֆրանկոֆոններ են։ ՖՄԿ-ում ներգրավված երկրները սփռված են աշխարհի հինգ մայրցամաքներում։ ՄԱԿ-ի անդամ երկրների մեկ երրորդից ավելին անդամակցում է ՖՄԿ-ին։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կազմակերպությունը հիմնադրվել է 1970 թվականին. կարգախոսն է égalité, complémentarité, solidarité (հավասարություն, փոխլրացում, համերաշխություն)։ Սկզբնական ձևավորվել է որպես փոքրիկ ակումբ հյուսիսային ֆրանսախոս երկրներում, այնուհետև դարձել միջազգային կազմակերպություն, որը ունի բազմաթիվ մասնաճյուղեր իր անդամ երկրներում՝ մշակութային, գիտական, տնտեսական, արդարադատության ու խաղաղության հարցերով։

ՖՄԿ առանցքային գործունեությունն է հանդիսանում աջակցությունն անդամ երկրների կողմից որդեգրած քաղաքականության ամրապնդմանը և համագործակցության ոլորտում բազմակողմանի ծրագրերի իրականացումը։

ՖՄԿ գերակայությունների և հիմնական գործողությունների առանցքն են հանդիսանում ժողովրդավարությանը, մարդու իրավունքների առաջխաղացմանն ուղղված արժեքների ամրապնդումը, խաղաղության ապահովումը, հակամարտությունների կանխարգելումը, կառավարումը և լուծումը, ֆրանսերենի, լեզվա-մշակութային բազմազանության առաջխաղացումը, մշակութային և քաղաքակրթական երկխոսությունների հաճախակի դարձնելը, հանրակրթական ու բարձրագույն ուսուցմանը և գիտությանն ի նպաստ աջակցությունը, ինչպես նաև Ֆրանկոֆոնիայի անդամ պետությունների միջև համագործակցության զարգացումը՝ ի շահ բնապահպանական հիմունքներով այդ երկրների զարգացման և ժողովուրդների միջև համերաշխության ապահովման^[2]^[3]։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխավոր քարտուղարություն (գլխավոր քարտուղարներ)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուտրոս Բուտրոս-Ղալի (Եգիպտոս) - 1997, նոյեմբերի 16 - 2002, դեկտեմբերի 31
Աբդու Դիուֆ (Սենեգալ) - 2003, հունվարի 1 - 2014, դեկտեմբերի 31
Միկաել Ժան (Կանադա) - 2015, հունվարի 1-ից

ՖՄԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը ստեղծվել է 1997 թվականին Հանոյի գագաթնաժողովում։

Գագաթնաժողով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկոֆոնիայի որոշում կայացնող ամենաբարձր քաղաքական մարմինը Երկրների և կառավարությունների ղեկավարների գագաթաժողովն է, որը հրավիրվում է երկու տարին մեկ անգամ, և ՖՄԿ գլխավոր քարտուղարը։ Մադագասկարի մայրաքաղաք Անտանանարիվույում տեղի ունեցած գագաթաժողովում որոշվել է, որ ՖՄԿ 2018 գագաթաժողովը տեղի կունենա Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանում^[4]^[5]։

Նախորդ գագաթնաժողովներ

Վերսալ, Ֆրանսիա (1986)
Քվեբեկ (Կանադա) (1987, սեպտեմբերի 2-4)
Դակար, Սենեգալ(1989, մայիսի 24-25)
Փարիզ, Ֆրանսիա (1991, նոյեմբերի 19-21)
Պորտ Լուի, Մավրիկիոս ( 1993, հոկտեմբերի 16-18)
Կոտոնու, Բենին (1995, դեկտեմբերի 2-4)
Հանոյ, Վիետնամ (1997, նոյեմբերի 14-15)
Մոնկտոն, Նյու Բրանսուիք (Կանադա) (1999, սեպտեմբերի 3-5)
Բեյրութ, Լիբանան (2002, հոկտեմբերի 18-20)
Ուագադուգու, Բուրկինա Ֆասո (2004, նոյեմբերի 26-27)
Բուխարեստ, Ռումինիա (2006, սեպտեմբերի 28-29)
Քվեբեկ (Կանադա) (2008, հոկտեմբերի 17-19) (Քվեբեկի հիմնադրման 400-րդ տարելիցի տոնակատարության շրջանակներում)
Մոնտրյո, Շվեյցարիա (2010, հոկտեմբերի 22-24)
Կինշասա, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն (2012)
Դակար, Սենեգալ ( 2014, նոյեմբերի 29-30)
Անտանանարիվու, Մադագասկար (2016, նոյեմբերի 15-20)
Երևան, Հայաստան (2018)^[6]^[7]
Թունիս, Թունիս (2020)

Նախարարական համաժողով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկոֆոնիայի նախարարական համաժողովը միավորում է ֆրանկոֆոն կամ արտաքին գործերի նախարարին ամեն տարի՝ ապահովելու Գագաթնաժողովի քաղաքական շարունակելիությունը։ Համաժողովն ապահովում է նախորդ Գագաթնաժողովի կողմից ընդունած որոշումների իրականացումը։

Մշտական խորհուրդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկոֆոնիայի մշտական խորհուրդ համախմբումէ անդամ երկրների դեսպաններին՝ պլանավորելու Գագաթնաժողովը, ինչպես նաև վերահսկում է դրա որոշումների կայացման գործընթացը։

Խորհրդարանական վեհաժողով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովի դերն է ՖՄԿ գործադիր ատյաններում ֆրանկոֆոն երկրների ժողովուրդների շահերի և ակնկալիքների ներկայացումը, այդ երկրներում ժողովրդավարության և իրավունքի ամրապնդումը և ամենակարևորը՝ մարդու իրավունքների պաշտպանությունը ֆրանկոֆոն հանրության ներսում։

Ֆրանկոֆոն գործակալություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկոֆոնիայի գործակալությունը Գագաթնաժողովում որոշվելիք մշակութային, գիտական, տեխնիկական, տնտեսական և իրավական համագործակցության ծրագրերի հիմնական օպերատորն է։ Այն նաև գլխավոր քարտուղարի պաշտոնական նստավայրն է։

Անդամ պետություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկա և Կարիբյան ծով[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսային Աֆրիկա և Միջին Արևելք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ասիա և Խաղաղ օվկիանոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աֆրիկա (բացի Հյուսիսային Աֆրիկայից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևմտյան Աֆրիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենտրոնական Աֆրիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևելյան Աֆրիկա և Հնդկական օվսիանոս[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀՀ և Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության միջև երկկողմ հարաբերություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի մասնակցությունը ՖՄԿ-ին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2004 թվականին Ուագադուգուի (Բուրկինա Ֆասո) գագաթնաժողովում Հայաստանը ձեռք է բերել ՖՄԿ-ում դիտորդի կարգավիճակ։ 2008 թվականի հոկտեմբերին Քվեբեկ-Կանադայի գագաթնաժողովում դարձել է ՖՄԿ ասոցիացված անդամ, որից հետո ՀՀ ԱԳ նախարարը նշանակել է Ֆրանկոֆոնիայի հարցերով հատուկ խորհրդական՝ համակարգելու համար Հայաստանում ֆրանկոֆոն նախաձեռնությունները։

2010 թվականի ապրիլին պաշտոնական այցով Հայաստանում է գտնվել Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության գլխավոր քարտուղար պարոն Աբդու Դիուֆը։

2011 թվականի մարտին Հայաստանում ստեղծվել է Ֆրանկոֆոն դեսպանների խումբ, որտեղ ներկայացվել են Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ ու դիտորդ հանդիսացող 11 երկրներ։

2012 թվականի հոկտեմբերի 13, 14-ին Կինշասայում (Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն) կայացած Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովին մասնակցել է ՀՀ ԱԳ նախարար պարոն Էդվարդ Նալբանդյանը, Հայաստանը միաձայն կերպով դարձել է Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության 54-րդ լիիրավ անդամ պետությունը^[8]։

Գագաթնաժողովի ժամանակ ընդունվել է ճգնաժամային իրավիճակների հանգուցալուծման և խաղաղության ամրապնդման վերաբերյալ եզրափակիչ բանաձև, որի միջոցով ՖՄԿ-ն վերահաստատել է 2010 թվականի Մոնթրեի գագաթնաժողովի ժամանակ ընդունած իր դիրքորոշումը՝ աջակցություն ցուցաբերելու ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից գործադրվող ջանքերին։

Համագործակցություն Հայաստանի և ՖՄԿ-ի միջև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանի և ՖՄԿ-ի միջև իրականացվում են համագործակցային մի շարք ծրագրեր.

ֆրանսերենի ուսուցման և ֆրանսերենով ուսուցանվող ոչ-լեզվաբանական առարկաների բարելավում
Հայաստանի Հանրապետության հանրակրթական դպրոցական հաստատություններում ֆրանսերենի ուսուցման և ֆրանսերենով լրացուցիչ ծրագրերի իրականացում
Մշակութային, գեղարվեստական, կրթական և բուհական ֆրանկոֆոն միջոցառումների իրականացում
Ֆրանսերենի լեզվաբանական ծրագրեր
Հայաստանի որոշ գրադարաններում ՖՄԿ-ի կողմից ֆրանկոֆոն գրքի անկյունների ստեղծում
TV5 Մոնդ հեռուստաալիքին հեռարձակման հնարավորության ընձեռում

Հայաստանի համագործակցությունը ՖՄԿ գործընկեր կառույցների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համագործակցությունն իրականացվում է խորհրդարանական, համալսարանական բնագավառներում^[9]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային օր

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Georg Glasze, « The Discursive Constitution of a World-spanning Region and the Role of Empty Signifiers: the Case of Francophonia », Geopolitics, vol. 4, pages 656-679, 2007 ([1] Արխիվացված 2013-05-16 Wayback Machine).
Olivier Milhaud, Post-Francophonie ?, EspacesTemps.net, 2006 ([2]).
Ouvrage de référence La langue française dans le monde 2014 (Observatoire de la langue française OIF / Éditions Nathan), 2014 ([3].

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Idrissa A. Historical Dictionary of Niger — Rowman & Littlefield, 2020. — P. 379. — ISBN 978-1-5381-2014-9
↑ «Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 28-ին.
↑ «Ի՞նչ է ֆրանկոֆոնիան». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 28-ին.
↑ One, Studio. «Ֆրանկոֆոնիայի 2018 թ․ գագաթաժողովը տեղի կունենա Երևանում․դա մեր՝ ամենքիս հաղթանակն է». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
↑ «Հայաստանի և Մալիի արտգործնախարարները կարևորել են քաղաքական երկխոսության ակտիվացումը». www.tert.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
↑ «Ֆրանկոֆոնիայի 2018-ի գագաթնաժողովը՝ Հայաստանում». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ «Ֆրանկոֆոնիայի 2018թ. գագաթնաժողովը կանցկացվի Երևանում - Հետք - Լուրեր, հոդվածներ, հետաքննություններ». Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.
↑ Հայաստանը դարձավ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության լիիրավ անդամ
↑ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության արտգործնախարարների խորհրդի նիստը կանցնի Հայաստանում

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտոնական կայքը Արխիվացված 2010-11-04 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն» հոդվածին։

[_fa0e44438317ad8c-1] 1,0 ^1,1 Idrissa A. Historical Dictionary of Niger — Rowman & Littlefield, 2020. — P. 379. — ISBN 978-1-5381-2014-9

[2] «Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպություն». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 28-ին.

[3] «Ի՞նչ է ֆրանկոֆոնիան». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 28-ին.

[4] One, Studio. «Ֆրանկոֆոնիայի 2018 թ․ գագաթաժողովը տեղի կունենա Երևանում․դա մեր՝ ամենքիս հաղթանակն է». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

[5] «Հայաստանի և Մալիի արտգործնախարարները կարևորել են քաղաքական երկխոսության ակտիվացումը». www.tert.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

[6] «Ֆրանկոֆոնիայի 2018-ի գագաթնաժողովը՝ Հայաստանում». «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[7] «Ֆրանկոֆոնիայի 2018թ. գագաթնաժողովը կանցկացվի Երևանում - Հետք - Լուրեր, հոդվածներ, հետաքննություններ». Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 16-ին.

[8] Հայաստանը դարձավ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության լիիրավ անդամ

[9] Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության արտգործնախարարների խորհրդի նիստը կանցնի Հայաստանում

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]