Ֆաուստ (օպերա)

Ֆաուստ ֆր.՝ Faust
Տեսակ	դրամատիկ-երաժշտական ստեղծագործություն
Ժանր	օպերա
Կոմպոզիտոր	Շառլ Գունո
Լիբրետտոյի հեղինակ	Ժյուլ Բարբիե, Միշել Կարե
Լիբրետտոյի լեզու	ֆրանսերեն
Սյուժեի աղբյուր	Յոհան Գյոթե. «Ֆաուստ» ողբերգություն
Գործողությունների քանակ	5 արար
Կերպարներ	Méphistophélès?, Faust?, Valentin?, Marguerite?, Siébel?, Wagner?, Marthe Schwertlein? և Q63676481?
Առաջնախաղի տարեթիվ	մարտի 19, 1859
Առաջնախաղի վայր	Փարիզ
Հրատարակման տարեթիվ	1859
Faust (opera) Վիքիպահեստում

«Ֆաուստ», ֆրանսիացի երգահան Շառլ Գունոյի օպերա հինգ գործողությամբ։ Ֆրանսերեն լիբրետտոն Ժյուլ Բարբիեի և Միշել Կարեի՝ ըստ Յոհան Գյոթեի համանուն ողբերգության առաջին մասի։ Օպերայի առաջին ներկայացումը կայացել է 1859 թ. մարտի 19-ին Փարիզի «Լիրիկ» թատրոնում (Theatre Lyrique)՝ արժանանալով հանդիսատեսի ջերմ ընդունելության։ Օպերան 1860-ական թթ. ընթացքում հեղինակի կողմից լրացվել ու վերամշակվել է։ Վերջնական տեսքով այն բեմադրվել է 1869 թ. մարտին Փարիզի «Գրանդ օպերա» թատրոնում՝ անընդմեջ մնալով դրա խաղացանկում առ 1970-ական թթ., որտեղ երգել է նաև հայ հայտնի երգիչ Արմենակ Շահմուրադյանը։ Ֆաուստը բեմադրվել է նաև Երևանի Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի թատրոնում։

Ֆաուստը ծավալուն օպերա է. նվագախմբային ինտրոդուկցիա, նախերգ, 4 գործողություն և վերջում 5֊րդ բալետային տեսարան։ Օպերայի կենտրոնական կերպարը Մարգարիտան է և տարօրինակ չէ, որ բեմադրվելով Գերմանիայում այս օպերան անվանվեց «Մարգարիտա»։ Սա ամենաավարտուն և ամբողջական կերպարն է օպերայում, օրը ասես մաքրության և անաղարտության մարմնավորում լինի։ Ֆաուստի կերպարում հարթված է բնավորության երկակիությունը, հակասականությունը, մշտական անբավարարվածությունը։ Գունոն չկարողացավ օպերայում ստեղծել գյոթեական Մեֆիստոֆելի բարդ կերպարը։ Օպերայում Մեֆիստոֆելը ներկայացված է որպես գերբնական, խորհրդավոր ուժերի մարմնավորում։ Չնայած իր որոշ թերությունների Ֆաուստը իրավմամբ իր ուրույն տեղն է գրավում համաշխարհային օպերային գրականության մեջ։

Ինտրոդուկցիա

Նվագախմբի մուտքը սկսվեց դանդաղ, կամաց, մինորային տոնայնությունում, պոլիֆոնիկ ոճով` հմտորեն շարադրելով միջնադարյան գիտնականի մռայլ գրասենյակի մթնոլորտը։ Այս հնչողության վրա բացվում է վարագույրը։ Այնուհետև այլ ոճով հնչում է «Աստված ամենակարող է, սիրո աստված» ։ Ինտրոդուկցիան ավարտվում է «հոգևոր» երաժշտությամբ։

Առաջին գործողություն,առաջին տեսարան

Միջնադարյան գիտնականի կաբինետ։ Խորքում գրադարանն է, տարբեր գիտական գործիքներով։ Գործողությունը տեղի է ունենում միջնադարյան Վիտենբուրգում։ Հնչեց մուտքը։ Հին գիտնականը նստած իր կաբինետում, ափսոսում է, որ իր գիտելիքները ոչինչ չի տվել նրան։ Նա պատրաստ է թույն խմել և մահանալ։ Եվ այդ պահին լսում է, թե ինչպես իր պատուհանի տակ աղջիկները փառաբանում են Տիրոջը։ Հուսահատության մեջ կանչում է սատանային(Մեֆիստոֆելին), որը հագնված էր 16-րդ դարի պարոնի տեսքով։ Սկզբում Ֆաուստը մերժում է նրան, բայց երբ Մեֆիստոֆելը առաջարկեց կատարել իր ցանկությունը, նա բացականչեց , որ իրեն վերադարձնի իր երիտասարդությունը։ Մեֆիստոֆելի համար ավելի հեշտ բան չկա։ Նա ցույց է տալիս գեղեցիկ Մարգարիտային և Ֆաուստը համարյա պատրաստ էր ստորագրել պայմանագիրը։ Պայմանագիրը հետևյալն է, որ երկրի վրա Մեֆիստոֆելը ծառայելու է Ֆաուստին, իսկ դժողքում` հակառակը։ Պայմանագրից հետո Ֆաուստը դառնում է երիտասարդ։ Տեսարանը ավարտվում է դուետով և նրանք մեկնում են որոնումների`իհարկե սիրային։

Երկրորդ տեսարան

16-րդ դար, տոնավաճառ է Լայպցիգի դարպասների մոտ։ Ձախ կողմում կա նկուղ, որի վրա պատկերված է գինու տակառ։ Քաղաքացիները, զինվորները և ուսանողները զվարճանում են, Վալենտինը` Մարգարիտայի եղբայրը գնում է պատերազմի և նրան անհանգստացնում է, թե ով է իր քրոջը տեր կանգնելու, երգում է «Աստված ամենակարող, Աստված սիրո» կավանտինան։ Մարգարիտան իր մեդալն է հանձնում։ Վագները սկսում է երգ երգել առնետների մասին, բայց Մեֆիստոֆելը պնդում է, որ նա ավելի լավ գիտի այդ երգը։ Մեֆիստոֆելը այնուհետև սրով խոցում է գինու տակառը և գինին թափվում է` ավելի լավը քան մնացածներինը, ովքեր խմում էին։ Այնուհետև կենաց է առաջարկում Մարգարիտային։ Վալենտինը ջղայնանում է, որ իր քրոջ անունն է հնչում։ Նա հարձակվում է, սակայն թուրը կոտրվում է։ Մեֆիստոֆելը սրով իր շուրջը շրջան է գծում, և ով ուզում է մոտենալ` անհայտ ուժ էր պահում։ Հիմա բոլորը հասկացան, թե ում հետ գործ ունեն։ Վալենտինի գլխավորությամբ իրենց գլխավերևում պահում են թուրը, որը խաչի խորհրդանշան է և փրկվում են դժոխքից։ Նրանք երգում են իրենց խորալը և Մեֆիստոֆելը կորցնում է իր ուժը։ Երբ բոլորը հեռանում են, բացի Մեֆիստոֆելից,գալիս է Ֆաուստը,նա պահանջում է հանդիպում Մարգարիտայի հետ։ Հնչում է հայտնի վալսը, պարի կեսից հայտնվում է Մարգարիտան։ Ֆաուստը առաջարկում է ձեռքը , Մարգարիտան խուսափում է և ամաչելով հեռանում։ Ֆաուստը և հիացած էր և վրդովված, որ աղջիկը նրան մերժեց։

Երկրորդ գործողություն,առաջին տեսարան

Այս գործողությունը սկսվում է հայտնի տեսարանով, Մարգարտայի պարտեզում , ամենուրեք կանաչապատ, ծաղիկներ։ Տեսարանը լինում է երեկոյան։ Այս պարտեզում հնչող հայտնի մեղեդիները, արիաները և կոնցերտները համարներով կարելի է կազմել մի փունջ` ամենից առաջ Զիբելաի “куплеты,, ( “Раскажите вы ей,цветы мои,, ): Զիբելը սիրահարված է Մարգարիտին,ծաղիկներ է պոկում, որը անմիջապես չորանում է։ Դա սատանայի անցեցքն էր։ Զիբելը ձեռքը լվանում է սուրբ ջրով և անեցքը հեռանում է։ Նա արագ ծաղկեփունջ է հավաքում, դնում Մարգարիտայի դռան դիմաց։ Հնչում է արիա, դա Ֆաուստի “Привет тебе, приют невинный,, արիան է։ Կավանտինայից հետո հայտնվում է Մեֆիստոֆելը և բերում զարդերի զամբյուղ, դնում է Զիբելի ծաղիկների մոտ։ Երբ երկուսն էլ հեռանում են դուրս է գալիս Մարգարտան, գնում է պարտեզ և երգում հին բալլադ Ֆուլ թագավորի մասին։ Այստեղ տեսնում է զարդատուփը և հնչում է արիա “Ах! Смешно,смешно смотреть мне на себя! ,, : Հայտնվում է հարևան Մարթան, հետո Ֆաուստը և Մեֆիստոֆելը։ Մինչ Մեֆիստոֆելը և Մարթան խաղ են խաղում, Մարգարիտան և Ֆաուստը ավելի մոտիկից են են ծանեթանում։ Մարգարիտան և Ֆաուստը մնում են մենակ, որպեսզի կատարեն դուետ:Մարգարտան խոստովանում է իր սիրո մասին։ Այստեղ Գունոն սիրո հիանալի տեսարան է պատկերում, որը քչերն էին կարող ստեղծել։

Երրորդ գործողություն,առաջին տեսարան

Մարգարիտան մենակ է իր սենյակում, նա լսում է իր պատուհանի կողքով անցնող կանանց, որոնք ծիծաղում են իր վրա,որ նրան թողել է անծանոթը։ Նա երգում է «Ինչու չես գալիս» արիան։ Գալիս է Զիմբելը, որը ջերմ է վերաբերում Մարգարիտային։ Նա երգում է «Երբ անհոգ վայելում ես կյանքը» ռոմանսը, որը դարձավ հայտնի բալլադ։

Երկրորդ տեսարան

Նույնպես կարճ է։ Տեսարանում տաճարի դիմացի հրապարակն է։ Մարգարիտան աղոթում է, սակայն համոզված է որ չի ներվելու։ Աղոթքը ընդհատվում է սատանայի կողմից։ Դևերի երգչախումբը բացականչում է «Մարգարիտա! Մարգարիտա!Ներում չկա! Դու մահանալու ես! » : Մարգարտան կորցնում է գիտակցությունը և ընկնում։ Կանայք նրան տանում են տուն:Տեսարանը ավարտվում է այնպես, ինչպես սկսել է` հանգիստ, երգեհոնի հնչողությամբ։

Երրորդ տեսարան

Մարգարիտայի տան դիմացի փողոցում լսվում է զինվորական մարշ։ Նրանք երգումեն «Զինվորների երգչախումբ»-ը։ Նրանց մեջ էր Մարգարիտայի եղբայրը։ Այդ ժամանակ Մարգարիտան իր պատուհանի տակ լսում է ծաղրական սերենադա, որը երգում է Մեֆիստոֆելը` գիտարայով։ Նա իր հետ բերել է Ֆաուստին։ Վալենտինը դուրս է գալիս ափերց, իմանում է ամբողջ ը և դուելի է հրավիրում Ֆաուստին։ Սկսվում է դուելը, նվագախումբում երաժշտությունը անհանգիստ և լարված է։ Սատանան գաղտնի ուղղում է Ֆաուստի թուրը Վալենտինի սրտին։ Հավաքվում է ամբոխ, Մեֆիստոֆելը դուրս է բերում Ֆաուստին, Վալենտինը մահանալուց հայհոյում է քրոջը։ Մի պահ տիրում է լռություն։ Երգչախումբը հազիվ շշնջում է նրա համար կարճ աղոթք։ Տեսարանը ավարտվում է սգո մեղեդիով, որը կատարում է կլարնետը։

Չորրորդ գործողություն,առաջին տեսարան

Վալպուրգյան գիշեր։ Մեֆիստոֆելը փառատոն է անցկացնում, բերելով հին գեղեցկուհիների` Սիցիլիային, Կլեոպատրային, որպեսզի զվարճացնեն Ֆաուստին։ Հնչում է pianissimo-ում Ֆաուստի և Մարգարիտայի սիրային դուետի թեման։ Ֆաուստը էլ ուժ չուներ, նա դուրս է գալիս ոգիների միջով, տեսարանը ավարտվում է խառնաշփոթով։

Երկրորդ տեսարան

Եզրափակիչ տեսարանում տեսնում ենք Մարգարիտային բանտում, նա սպանել էր իր երեխաին և առավոտյան պետք է կախաղան բարձրացնեն։ Մեֆիստոֆելը և Ֆաուստը ներ են խուժում բանտ, Ֆաուստը արթնացնում է Մարգարիտային, բայց հանկարծակի Մարգարիտայի միտքը գռգռվում է։ Նրան թվում է, թե տոնավաճառում է, որտեղ առաջին անգամ հանդիպեց Ֆաուստին։ Հայտնվեց Մեֆիստոֆելը և ասաց, որ ձիերը պատրաստ են:Մարգարիտան ճանաչում է սատանային, հնչում է սատանա, սատանա! և ընկնում է ծնկների տակ և սկսում աղոթք շշնջալ։ Մեֆիստոֆելը և Ֆաուստը համոզում են Մարգարիտային, բայց նա աղոթքի տոնը ավելի է բարձրացնում։ Մեֆիստոֆելը անիծում է նրան, բայց «հրեշտակների ավարտական երգչախումբը» երգում է նրա փրկության համար, որի հոգին բարձրանում է երկինք։ Եվ այսպես ավարտվում է օպերան։

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆաուստ (օպերա)» հոդվածին։