Հոսանքի ուժ

Հոսանքի ուժ, $I$ ֆիզիկական մեծությունն է, որը հավասար է հաղորդչի հատույթով անցնող $\Delta Q$ լիցքի հարաբերությանը այն $\Delta t$ ժամանակամիջոցին, որի ընթացքում լիցքն անցել այդ մակերեսով^[1]։

$I={\frac {\Delta Q}{\Delta t}}.$

Սովորաբար նշանակում են $I$ տառով, ֆր.՝ intensité du courant-ից։

Հոսանքի ուժը միավորների Միջազգային համակարգում (ՄՀ) չափվում է ամպերով։ Հայերեն նշանակումը Ա, միջազգային նշանակում A, ամպերը յոթ հիմնական միավորներից մեկն է։ 1Ա = 1ԿԼ/վ։

Ըստ Օհմի օրենքի հաղորդչի տեղամասում $I$ հոսանքի ուժը ուղիղ համեմատական է կիրառված $U$ լարմանը և հակառակ համեմատական է տեղամասի $R$ դիմադրությանը։

I={\frac {U}{R}}

Լրիվ շղթայի համար Օհմի օրենքից՝

$I={\frac {\varepsilon }{R+r}}$

Լիցքակիրներ, որոնց ուղղորդված շարժումը բերում է հոսանքի առաջացմանը, հանդիսանում են էլեկտրոնները, իոնները և խոռոչները։ Հոսանքի ուժը կախված է կիցքակիրների $q$ լիցքից, նրանց $n$ կոնցենտրացիայից, շարժման միջին ${\vec {v_{cp}}}$ արագությունից, հատույթի մակերեսի $S$ մեծությունից և ձևից։

Եթե $n$ և ${\vec {v_{cp}}}$ հաստատաուն են հաղորդչի ամբողջ ծավալիով, իսկ մակերեսը տափակ է, ապա հոսանքի ուժի հաշվման բանաձևը կարելի է ներկայացնել հետևյալ կերպ։

I=qnSv_{cp}\cos \alpha ,

որտեղ $\alpha$ — մակերեսին տարված նորմալի և արագության վեկտորի կազմած անկյունն է։

Ընդհանուր դեպքում փոքր $dS$ մակերեսով հոսող հոսանքի $dI$ հոսանքի ուժը հաշվվում է։

dI=qnv_{cp}\cos \alpha dS.

Իսկ ամբողջ մակերեսով հոսանքի ուժը հաշվելու բանաձևը կգրվի ամբողջ մակերեսով ինտեգրալի տեսքով։

I=\int \limits _{S}qnv_{cp}\cos \alpha dS.

Քանի որ մետաղների դեպքում հոսանքակիրները էլեկտրոններն են՝

$I=\int \limits _{S}env_{cp}\cos \alpha dS,$

որտեղ $e$ — էլեկտրոնի լիցքն է (տարրական լիցք)։

$qn{\vec {v_{cp}}}$ վեկտորը կոչվում է էլեկտրական հոսանքի խտություն, որը հավասար է լիցքի, հատույթի մակերեսի և լիցքի շարժման ${\vec {v_{cp}}}$ միջին արագության արտադրյալին^[2]։

Հոսանքի ուժը չափում են հատուկ սարքերով, որոնք կոչվում են ամպերմետր (միլիամպերմետր, միկրոամպերմետր, գալվանոմետր)։Միացնում են ամպերմետրը հաջորդաբար այն տեղին, որտեղ անհրաժեշտ է չափել հոսանքի ուժը։

Հոսանքի ուժի չափման հիմնական ձևերն են՝ մագնիսաէլեկտրական, էլեկտրամագնիսական և անուղակի (հայտնի դիմադրության վրա լարման չափման միջոցով)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Հովհաննես Այվազյան (գլխավոր խմբագիր-տնօրեն) և ուրիշներ, Հայաստանի բնաշխարհ (հանրագիտարան), Երևան, «Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն», 2006, էջ Ֆիզիկական էնցիկլոպեդիա — 692 էջ. — 3500 հատ, ISBN 5-89700-029-8։
↑ Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Физматлит, 2004. — Т. III. Электричество. — С. 173—174. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Физматлит, 2004. — Т. III. Электричество. — С. 173—174. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 15)։

[ФЭ-1] Հովհաննես Այվազյան (գլխավոր խմբագիր-տնօրեն) և ուրիշներ, Հայաստանի բնաշխարհ (հանրագիտարան), Երևան, «Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն», 2006, էջ Ֆիզիկական էնցիկլոպեդիա — 692 էջ. — 3500 հատ, ISBN 5-89700-029-8։

[2] Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Физматлит, 2004. — Т. III. Электричество. — С. 173—174. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3

[1]

[2]