Հայկական փողոց (Լվով)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հայկական փողոց
Երկիր Ուկրաինա
Գտնվում էԼվով
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հայկական փողոց (այլ կիրառումներ)

Հայկական փողոց (ուկրաիներեն՝ Вулиця Вірменська)[1][2], փողոց Ուկրաինայի Լվով քաղաքի Գալիցկի շրջանում։ Այն գտնվում է քաղաքի պատմական մասում և նրա ամենահին փողոցներից մեկն է։ Սկսվում է Թատերական փողոցից և ձգվում արևելյան ուղղությամբ՝ ավարտվելով փակուղով։ Երթևեկությունը հայկական փողոցում արգելվել է 1990-ական թվականներից։ Փողոցի շենքերը կառուցված են ռենեսանս, բարոկկո, կլասիցիզմ ոճերով։

Անվանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Հացթուխների փողոց – 15-րդ դարից, այդտեղ ապրել են հացթուխներ,
  • Ակադեմիական կամ Համալսարանական փողոց – 18-րդ դարի վերջից, քանի որ ոչ հեռու գտնվել է համալսարանի շենքը,
  • Դեդուշիցկիների փողոց – 19-րդ դարի երկրորդ կեսից, ի պատիվ ազնվական տոհմի, որի ներկայացուցիչ Վլադիմիր Դեդուշիցկին հիմնադրել է բնագիտության թանգարան,
  • Հայկական փողոց – 19-րդ դարի վերջից,
  • Բյուրգերշտրասսե և Վելֆենշտրասե (փողոցի տարբեր հատվածներ) – գերմանական օկուպացիայի ընթացքում,
  • Հայկական փողոց – 1944 թվականից։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջնադարից սկսած Հայկական փողոցը եղել է Լվովի հայկական համայնքի կենտրոն, այնտեղ բնակվել են համայնքի ներկայացուցիչներ, գործել են կրոնական ու այլ հասարակական հիմնարկներ։

Հայկական ու Կրակովի փողոցների անկյունում՝ 1920-ական թվականներին քանդված երկու կառույցների տեղում, 1943 թվականին անցկացվել են գնդակահարություններ գերմանական օկուպացիոն իշխանությունների կողմից։ Պատերազմից հետո այդտեղ կառուցվել է մարզահրապարակ, հետագայում՝ մանկական խաղահրապարակ։

Հայտնի կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեսարան Հայկական փողոցից
  • № 2 շենքը 20-րդ դարի սկզբին զբաղեցրել են «Լվովի բոյան» ուկրաինական երաժշտական միությունը և Երաժշտական բարձրագույն ինստիտուտը։ Լեհական տիրապետության ժամանակաշրջանում շենքն զբաղցրել է տրամվայի ծառայողների և մետաղագործների պրոֆմիության մարզական ակումբը,
  • № 7 – Հայկական եկեղեցի, հայ բենեդիկտյանների վանքը, հայ արքեպիսկոպոսի նստավայրը, 2000-ական թվականներից նաև «Զելենա կանապա» պատկերասրահ,
  • № 14 – 1840-1862 թվականներին այստեղ ապրել է գալիցիա-ռուսական ծագմամբ պատմաբան Դենիս Զուբրիցկին, որ հեղինակել է «Լվով քաղաքի ժամանակագրությունը»։ Այդ տունը եղել է նրա սեփականությունը, իսկ նրա դուստրն այն կտակել է հույն-կաթոլիկական կոլեգիային[3]։ Ներկայում բնակելի տուն է,
  • № 19 – «Հայուհի» սրճարան, հիմնադրվել է 1979 թվականին, 1980-ական թվականներին եղել է Լվովի տարբեր ենթամշակույթների ներկայացուցիչների (մասնավորապես հիպիների ու բոհեմի) հավաքատեղի,
  • № 20 շենքը կառուցվել է 16-րդ դարում ճարտարապետ Պյոտր Իտալացու կողմից ռենեսանսի ոճով, նրա մոտ տեղադրվել է նավթի լամպի գյուտարար Իգնացի Լուկասևիչի հուշարձանը,
  • № 23, «Տարվա եղանակների տուն», տան ճակատամասը քանդակազարդ է, որի հեղինակն է քանդակագործ Գավրիիլ Կրասուցկին։ Բարձրաքանդակն այլաբանորեն պատկերում է տարվա չորս եղանակները Վերգիլիոսից համապատասխան քաղվածքներով և Սատուրնի պատկերով։ Խորհրդային տարիներին շենքն զբաղեցրել է Կիրառական և դեկորատիվ արվեստների ինստիտուտի ուսումնական մասնաշենքը (ներկայում՝ Լվովի արվեստների ազգային ակադեմիա)։
  • № 27 – խորհրդային տարիներից Արդյունաբերության կադրերի պատրաստման ինստիտուտի բաժանմունք,
  • № 28 – 1950-1960-ական թվականներին եղել է Կիրառական արվեստի ինստիտուտի № 1 հանրակացարանը,
  • № 33 — 2006 թվականից՝ արվեստի պատկերասրահ,
  • № 35 – Դոմինիկյան վանքի վանական խցեր, խորհրդային տարիներին՝ նպարեղենի պահեստ, ապա գրքի պահեստ, 1996 թվականից՝ մշակութային-գեղարվեստական կենտրոն «Ձիգա»։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Липка Р. М. Ансамбль вулиці Вірменської. — Львів : Каменяр, 1983. — С. 42-43.
  2. Вуйцик В. С. Матеріали до історії кам'яниць вулиці Вірменської // Вісник інституту «Укрзахідпроектреставрація». — 2004. — № 14. — С. 156.
  3. Вуйцик В. С. Матеріали… — С. 157.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Архітектура Львова: Час і стилі. XIII—XXI ст. — Львів : Центр Європи, 2008. — 720 с. — ISBN 978-966-7022-77-8.
  • Вуйцик В. С. Матеріали до історії кам'яниць вулиці Вірменської // Вісник інституту «Укрзахідпроектреставрація». — 2004. — № 14. — С. 154–163.
  • Вірменська Вулиця // Енциклопедія Львова / За редакцією А. Козицького та І. Підкови. — Львів : Літопис, 2007. — Т. 1. — С. 392—394. — ISBN 978-966-7007-68-8.
  • Кос А. І. З історії забудови Вірменської дільниці у Львові // Записки Наукового товариства імені Шевченка. Праці Секції мистецтвознавства. — Львів, 1994. — Т. CCXXVII. — С. 281–295.
  • Липка Р. М. Ансамбль вулиці Вірменської. — Львів : Каменяр, 1983. — 110 с..
  • Мельник Б. В. Довідник перейменувань вулиць і площ Львова. — Львів : Світ, 2001. — С. 13. — ISBN 966-603-115-9.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]