Կարո Հալաբյան

Կարո Հալաբյան;
Ծնվել է	հուլիսի 14 (26), 1897
Ծննդավայր	Գանձակ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 5, 1959 (61 տարեկան)
Վախճանի վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Ներսիսյան դպրոց (1917) և Վխուտեմաս (1929)
Աշխատավայր	ՀԱՊՀ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Ռուսաստանի բանակի կենտրոնական ակադեմիական թատրոն և Ժողովրդական տնտեսության նվաճումների ցուցահանդես
Պարգևներ	; և
	Կարո Հալաբյան Վիքիդարանում
	Karo Halabyan Վիքիպահեստում

Կարո Սիմոնի Հալաբյան (հուլիսի 14 (26), 1897^[1], Գանձակ, Ռուսական կայսրություն^[1] - հունվարի 5, 1959(1959-01-05)^[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[2]^[1]), հայ խորհրդային ճարտարապետ։ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1940)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1917 թվականին ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, 1929 թվականին Մոսկվայի բարձրագույն գեղարվեստա–տեխնիկական ինստիտուտը։ 1929-1931 թվականներին գլխավորել է «Պետնախագիծ» ինստիտուտը՝ Խորհրդային Հայաստանի առաջին նախագծային հաստատությունը, Միքայել Մազմանյանի և Գևորգ Քոչարի հետ նախագծել բնակելի, վարչական, մշակութային-լուսավորական շենքեր։ Հալաբյանի վաղ շրջանի գործերը կատարված են կոնստրուկտիվիզմի ոգով և արտահայտիչ ծավալատարածական հորինվածքով։ Դրանցում նշմարելի է նորարական միտումների և դասական ճարտարապետական ընդհանուր սկզբունքների ներդաշնակ միասնությունը, որն արտահայտվել է ուշ շրջանի լավագույն աշխատանքներում։

1932 թվականից Հալաբյանի ստեղծագործական, գիտական և հասարակական գործունեությունը ծավալվել է Մոսկվայում։ Հայրենական պատերազմի տարիներին Հալաբյանը ճարտարապետական ակադեմիայի ղեկավար աշխատանքը համատեղել է կարևորագույն արդյունաբերական և պաշտպանական կառույցների քողարկման նախագծման հետ՝ գլխավորելով ակադեմիային առընթեր հատուկ արվեստանոցը։ 1943 թվականին նրա ղեկավարմամբ սկսվել է Վոլգոգրադի վերակառուցման նախագծի մշակումը։ 1936 թվականին ընտրվել է ճարտարապետների Բրիտանական թագավորական ինստիտուտի պատվավոր թղթակից անդամ։ Պարգևատրվել է 2 շքանշաններով։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախագծել է Սովետական բանակի թատրոնի շենքը Մոսկվայում (1940), Սոչիի ծովային կայարանը (1950), Մոսկվայի Խիմկի–Խովչինո խոշոր բնակելի զանգվածը (1962)։ Ստեղծել է Կ. Մարքսի, Ս. Շահումյանի, Կամոյի դիմաքանդակները։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարո Հալաբյանի պատվին անվանակոչվել են փողոցներ Մոսկվայում (Հալաբյան փողոց) և Երևանում (Հալաբյան փողոց)։ 2020 թվականի աշնանը Մոսկվայի Արբատեց պուրակում գտնվող Հալաբյան փողոցում տեղադրվել, իսկ 2021 թվականի ապրիլի 27-ին հանդիսավոր բացվել է Կարո Հալաբյանի հուշարձան^[3] (քանդակագործ՝ Գեորգի Ֆրանգուլյան^[4], ճարտարապետներ՝ Աշոտ Թաթևոսյան, Անդրեյ Ֆրանգուլյան և Կարինա Դանիելյան)^[5]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարմիր բանակի (այժմ Ռուսական բանակի) թատրոնի շենքը Մոսկվայում
Հուշատախտակ Մոսկվայի Նովինսկի Բուլվար փողոցում գտնվող շենքերից մեկի վրա, որտեղ 1954-1959 թթ. ապրել է Կարո Հալաբյանը
Հուշարձան Երևանի Օղակաձև զբոսայգում՝ Կարո Հալաբյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ
Կարո Հալաբյանի գերեզմանը Մոսկվայի Նովոդևիչե գերեզմանատանը
Կարո Հալաբյանին նվիրված հուշատախտակ Երևանի համանուն փողոցի սկզբնամասում

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Union List of Artist Names — 2009.
↑ «На Соколе скоро откроется памятник Алабяну, несмотря на протесты москвичей». газета «Наш Север». 2020 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
↑ «Скульптуры, а не памятники: Георгий Франгулян о московском монументализме». РБК. 2019 թ․ հունիսի 26. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
↑ https://hy.armradio.am/2021/04/28/%D5%B4%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%B8-%D5%B0%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%B0%D5%B8/?

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարո Հալաբյանը հայկական հանրագիտարանում

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարո Հալաբյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարո Հալաբյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 46)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_39be0bfa27794522-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Union List of Artist Names — 2009.

[3] «На Соколе скоро откроется памятник Алабяну, несмотря на протесты москвичей». газета «Наш Север». 2020 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.

[4] «Скульптуры, а не памятники: Георгий Франгулян о московском монументализме». РБК. 2019 թ․ հունիսի 26. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.

[5] ttps://hy.armradio.am/2021/04/28/%D5%B4%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A5%D5%AC-%D5%A7-%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%B8-%D5%B0%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%B0%D5%B8/?

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]