Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա

Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա
Հապավում	ACL
Տեսակ	գիտությունների ակադեմիա և լեզվի կարգավորող
Կարգախոս	Nisi utile est quod facimus stulta est gloria
Հիմնադրվել է	1779
Հիմնադրիր	Մարիա I (Պորտուգալիայի թագուհի)
Անդամ է	Միջազգային գիտական խորհուրդ, InterAcademy Partnership, International Union of Academies? և Բոլոր եվրոպական ակադեմիաներ
Երկիր	Պորտուգալիա
Տեղագրություն	Լիսաբոն
Պարգևներ
Կայք	acad-ciencias.pt
	Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա (Պորտուգալիա) Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա, Պորտուգալիա
	Academia das Ciências de Lisboa Վիքիպահեստում

Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա (պորտ.՝ Academia das Ciências de Lisboa), բարձրագույն գիտական հաստատություն Պորտուգալիայում, որի գլխավոր նպատակը գիտական հետազոտությունների աջակցությունը և պորտուգալական մշակույթի տարածումը։

Ակադեմիայի ղեկավար մարմինը հանդիսանում է ադմինիստրատիվ խորհուրդը, որի նախագահը Ադրիանո Ժոզե Ալվեշ Մորեյրան է, իսկ գլխավոր քարտուղարը` Անտոնիու Դիաշ Ֆարինիան։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիան հիմնադրվել է Լուսավորության դարաշրջանում` Մարիա Առաջինի գահակալության ժամանակ` 1779 թվականի դեկտեմբերի 24-ին որպես «գիտությունների արքայական ակադեմիա» (պորտ.՝ Academia Real das Ciências)^[6]: Ակադեմիայի առաջին նախագահը եղել է Ջոաո Կառլոս դե Բրագանսան, երկրորդը` դուքս Լաֆոենսը, իսկ ակադեմիայի առաջին քարտուղարը` Ժոզե Կորեյա դե Սերան^[7]^[8]^[9]։

Ի սկզբանե ակադեմիան բաղկացած էր 3 բաժնից` ճշգրիտ գիտությունների, բնական գիտությունների և գեղարվեստի։ 1851 թվականին առաջին երկու բաժինները միացան, և ակադեմիան բաղկացած էր երկու բաժնից` բնական և հումանիտար գիտությունների^[10]։

Իր պատմության ընթացքում ակադեմիայի պաշտոնական տեղակայումը եղել է 6 վայրերում։ Այժմ ակադեմիան գտնվում է Լիսաբոնում` Հիսուսի վանքում` Բայրու-Ալթուի ստորի հատվածում։

1910 թվականի հեղափոխությունից հետո ակադեմիան վերանվանվեց Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա^[11]։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիայի յուրաքանչյուր մաս ունի իր ենթակառուցվածքների շարքը, որոնցում կան 30 ակադեմիկոսներ և 60 անդամ-օգնականներ, ինչպես նաև օտարերկրացի անդամներև ակադեմիայի պատվավոր անդամներ։

Բնական և ճշգրիտ գիտությունների բաժին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բաժնի նախագահը հանդիսանում է Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիայի ադմինիստրատիվ խորհրդի փոխնախագահ Էդուարդո Ռոմանո դե Արանտեշ Օլիվեյրան, բաժնի փոխնախագահը Արմանդո Պոմբեյրոն է, քարտուղարը` Բրիտալդո Ռոդրիգեշը, քարտուղարի փոխարինողը` Մարիա Մանուելա Շավեշը։

Բաժինն ներառում է հետևյալ մասերը`

Հումանիտար գիտությունների բաժին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիայի ադմինիստրատիվ խորհրդի նախագահ Ադրիանո Մորեյրան հհանդիսանում է նաև բաժնի նախագահը, իսկ փոխնախագահը Արթուր Անելմոն է, բաժնի քարտուղարը` Անտոնիու Դիաշ Ֆարինիան, քարտուղարի փոխարինողը` Ժուստինո Մենդեշ դե Ալմեյրան։

Բաժինն ներառում է հետևյալ մասերը.

Գրականություն և գրականագիտություն
Բանասիրություն և լեզվաբանություն
Փիլիսոփայություն, հոգեբանություն և մանկավարժություն
Պատմություն և աշխարհագրություն
Իրավաբանություն և քաղաքագիտություն
Տնտեսագիտություն և ֆինանսներ
Սոցիոլոգիա և այլ սոցիալական և հումանիտար գիտություններ

Ակադեմիայի ինստիտուտներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ակադեմիան ունի երկու հիմանական ինստիտուտներ

Բարձրագույն հետազոտությունների ինստիտուտ (պորտ.՝ Instituto de Altos Estudos), տնօրեն` Ադրիանո Մորեյրա, հետազոտությոններ է կատարում բնական և հումանիտար գիտությունների բնագավառներում
Պորտուգալերենի լեզվաբանության ինստիտուտ (պորտ.՝ Instituto de Lexicologia e Lexicografia da Língua Portuguesa), տնօրեն` Արթուր Անսելմո, աշխատանքներ է տանում պորտուգալերենի պահպանման և տարածման բնագավառում։ Ինստիտուտի կողմից կատարված աշխատանքներից է ժամանակակից պորտուգալերենի բառարանը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ https://council.science/members/online-directory/
↑ https://www.interacademies.org/network/member-academies
↑ https://web.archive.org/web/20240125131018/http://www.unionacademique.org/en/members
↑ https://allea.org/members
↑ http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=153
↑ Memorias da Academia Real das Sciencias de Lisboa)
↑ Medina 2004, էջեր. 446–447.
↑ Ribeiro & 1871-1914, էջեր. 37–61
↑ Academia das Ciências de Lisboa, Infopédia (Em linha). Porto: Porto Editora, 2003-2014. (Consult. 2014-03-15).
↑ Convento de Nossa Senhora de Jesus da Ordem Terceira de São Francisco / Academia das Ciências de Lisboa
↑ Academia das Ciências de Lisboa Արխիվացված 2014-06-06 Wayback Machine no sítio do Camões: Instituto da Cooperação e da Língua

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

REIS, Fernando. «Academia das Ciências de Lisboa Արխիվացված 2014-06-06 Wayback Machine», in Ciência em Portugal: Personagens e Episódios. Lisboa, Camões, Instituto da Cooperação e da Língua.
«Academia das Ciências de Lisboa», in Infopédia. Porto: Porto Editora, 2003-2013.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտոնական վեբ կայք (պորտ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիսաբոնի գիտությունների ակադեմիա» հոդվածին։

[_7324c0f40ef21927-1] ttps://council.science/members/online-directory/

[_47a4c665efbb938f-2] ttps://www.interacademies.org/network/member-academies

[_1f3ada01f697f081-3] ttps://web.archive.org/web/20240125131018/http://www.unionacademique.org/en/members

[_2b5dc6a720436b23-4] ttps://allea.org/members

[_32c225f6b9183c03-5] ttp://www.ordens.presidencia.pt/?idc=153

[6] Memorias da Academia Real das Sciencias de Lisboa)

[7] Medina 2004, էջեր. 446–447.

[8] Ribeiro & 1871-1914, էջեր. 37–61

[Infop-9] Academia das Ciências de Lisboa, Infopédia (Em linha). Porto: Porto Editora, 2003-2014. (Consult. 2014-03-15).

[sipa-10] Convento de Nossa Senhora de Jesus da Ordem Terceira de São Francisco / Academia das Ciências de Lisboa

[11] Academia das Ciências de Lisboa Արխիվացված 2014-06-06 Wayback Machine no sítio do Camões: Instituto da Cooperação e da Língua

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]