Զմրուխտե քառասալիկ

Զմրուխտե քառասալիկ (լատին․՝ Tábula smarágdina), հերմետիզմի կարևորագույն հուշարձան, որը լայն տարածում է ստացել լատինական թարգմանության մեջ։ Լեգենդի համաձայն՝ տախտակի տեքստը գրել է Հերմես Եռամեծը և թողել է եգիպտական տաճարում զմրուխտից պատրաստված ափսեի վրա, այն հայտնաբերվել է Ապոլլոնիոս Թիանացու կողմից Հերմեսի գերեզմանի վրա, մեկ այլ վարկածով՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու կողմից։

Զմրուխտե քառասալիկի մեկնաբանման տարածված վարկածներից մեկի համաձայն, այն պարունակում է ալքիմիական մեծ գործի բաղադրատոմսը, այսինքն՝ փիլիսոփայական քար ստանալու բաղադրատոմսը։

Տեքստ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լատինական տախտակի տեքստը հայտնի է եղել դեռևս միջնադարում, առաջին անգամ այն հրապարակվել է 1541 թվականին «Ալքիմիայի մասին» տրակտատում, որը ստորագրվել է Խրիսոգոն Պոլիդորի անունով (Chrysogonus Polydorus)^[1], և այդ լատիներեն տեքստը շատ անգամ հրատարակվել է։ Ավելի ուշ այն ներկայացվել է Յու. Ռուսկայի մենագրության սկզբում (1926)^[2], որը մինչ օրս քառասալիկի մասին հավաստի տեղեկությունների հիմնական աղբյուրն է։ Հայտնաբերվել են նաև տախտակի արաբերենով երկու տարբերակ, որոնցից մեկը բերված է ալքիմիկոս Ջաբիր իբն Հայանի աշխատություններում, Է. Ջ. Հոլմյարդն այն հայտնաբերել է 1923 թվականին Ջաբիրի «Տիեզերքի տարերքի մասին» երկրորդ գրքում։

Լատինական տեքստ (շեշտերով)

Verum sine mendacio, certum, et verissimum.
Quod est inferius, est sicut quod est superius.
Et quod est superius, est sicut quod est inferius, ad perpetranda miracula rei unius.
Et sicut res omnes fuerunt ab uno, meditatione [sic] unius, sic omnes res natae ab hac una re, adaptatione.
Pater eius est Sol, mater eius est Luna.
Portavit illud ventus in ventre suo.
Nutrix eius terra est.
Pater omnis telesmi^[3] totius mundi est hic.
Vis eius integra est, si versa fuerit in terram.
Separabis terram ab igne, subtile ab spisso, suaviter cum magno ingenio.
Ascendit a terra in coelum, iterumque descendit in terram, et recipit vim superiorum et inferiorum.
Sic habebis gloriam totius mundi.
Ideo fugiet a te omnis obscuritas.
Haec est totius fortitudinis fortitudo fortis, quia vincet omnem rem subtilem, omnemque solidam penetrabit.
Sic mundus creatus est.
Hinc erunt adaptationes mirabiles, quarum modus hic est.
Itaque vocatus sum Hermes Trismegistus, habens tres partes philosophiae totius mundi.
Completum est, quod dixi de operatione Solis.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Caiazzo I. Note sulla fortuna della Tabula smaragdina nel Medioevo latino // From Poimandres to Jacob Böhme: Gnosis, Hermetism and the Christian Tradition / Ed. P. Lucentini et alii. Turnhout: Brepols, 2004. P. 697–711.
Holmyard, Eric John. Alchemy, Penguin Books Ltd, 1957.
Kahn D. Préface // La Table d'Émeraude et sa tradition alchimique. / Ed. D. Kahn. Paris: Aux Sources de la Tradition, 1994.
Mandosio J.-M. La Tabula Smaragdina e i suoi commentari medievali // Hermetism from Late Antiquity to Humanism. / Ed. P. Lucentini et alii. Turnhout: Brepols, 2004. P. 681–696.
Quispel G. Gnosis and alchemy: the Tabula Smaragdina // From Poimandres to Jacob Böhme: Gnosis, Hermetism and the Christian Tradition / Eds. R. Van den Broek; C. Van Heertum. Amsterdam: Pelikaan, 2000. P. 303–333.
Ruska J. Tabula Smaragdina. Ein Beitrag zur Geschichte der Hermetischen Literatur. Heidelberg: Heidelberger Akten der von-Portheim-Stiftung, 1926.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Chrysogonus Polydorus. De Alchimia. Nuremberg, 1541; տես M. E. Kudrati. The Emerald Tablet.
↑ Julius Ruska. Tabula Smaragdina. Ein Beitrag zur Geschichte der hermetischen Literatur. Winter Heidelberg, 1926.
↑ Word of Greek origin, from τελεσμός (itself from τελέω, having meanings such as "to perform, accomplish" and "to consecrate, initiate"); "th"-initial spellings represent a corruption. The obscurity of this word's meaning brought forth many interpretations. An anonymous commentary from the 12th century explains telesmus as meaning "secret", mentioning that "divination among the Arabs" was "referred to as telesmus", and that it was "superior to all others"; of this later only the meaning of "a secret" would remain in the word. The word corresponds to طلسم (ṭilasm) in the Arabic text, which does indeed mean "enigma", but also "talisman" in Arabic. It has been asserted that the original meaning was in fact in reference to talismanic magic, and that this was lost in translation from Arabic to Latin (source: Jean-Marc Mandosio, La création verbale dans l’alchimie latine du Moyen Âge(չաշխատող հղում) (in French)). Otherwise, the word telesmus was also understood to mean "perfection", as can be seen in Isaac Newton's translation, or "treasure", or other things.

[1] Chrysogonus Polydorus. De Alchimia. Nuremberg, 1541; տես M. E. Kudrati. The Emerald Tablet.

[2] Julius Ruska. Tabula Smaragdina. Ein Beitrag zur Geschichte der hermetischen Literatur. Winter Heidelberg, 1926.

[3] Word of Greek origin, from τελεσμός (itself from τελέω, having meanings such as "to perform, accomplish" and "to consecrate, initiate"); "th"-initial spellings represent a corruption. The obscurity of this word's meaning brought forth many interpretations. An anonymous commentary from the 12th century explains telesmus as meaning "secret", mentioning that "divination among the Arabs" was "referred to as telesmus", and that it was "superior to all others"; of this later only the meaning of "a secret" would remain in the word. The word corresponds to طلسم (ṭilasm) in the Arabic text, which does indeed mean "enigma", but also "talisman" in Arabic. It has been asserted that the original meaning was in fact in reference to talismanic magic, and that this was lost in translation from Arabic to Latin (source: Jean-Marc Mandosio, La création verbale dans l’alchimie latine du Moyen Âge(չաշխատող հղում) (in French)). Otherwise, the word telesmus was also understood to mean "perfection", as can be seen in Isaac Newton's translation, or "treasure", or other things.

[1]

[2]

[3]